Al in 1408 stond hier een staakmolen, opgericht door de heren van Oombergen (Faes van der Meersch gehuwd met Lysbette van Lombeek uit Brussel).

Een groot deel van de geschiedenis van deze windmolen is terug te vinden in de heerlijke archieven van de families Van Oyenberghe, Van der Meersch, Pingoin, Damman en De Preud'homme d'Hailly waarin rekeningen, prijzijen, en pachtcontracten van de wind- en watermolen voorkomen. Wij komen daardoor ook nogal wat te weten over de woelige geschiedenis van het dorp Oombergen en van zijn heren.

Uit de penningkohieren van Oombergen van 1571 (f° 14v°): "Mattheus van Lierde in pachte van den joncheer Jan Damman, heere van hoomberghen, de wintcooren meulene omme 14 p. gr. tsjaers" 

We zien de molen afgebeeld op een figuratieve kaart van landmeter Jan de Cooman uit 1634 (Rijksarchief Gent, Sint-Pieters, I, n° 131).

De windmolen werd op vrijdag 7 september 1612 geschat. Deze prijzij vond plaats: "Ten versoucke van Jonckheer Charles Damman, heer van Oomberghen ter eendere sijde ende Gheeraerd Boenbeke, pachter vanden windt coorenmeulen ter andere". De prijzij-meesters waren de molenmakers Gillis en Jan van Lierde. Zij hielden "visitatie van al het draeijende werck twelck den voorseijden mulder tot zijn ancommen anveerdt heeft ende bevonden in prijse werdich zo hier naer volght: vij sep (tember) xvitwaelve". Aangehecht was de prijzij van de windmolen van Oombergen van mulder Joannes Van Lierde, molenaar te Oombergen, bij "voorwaerde" (pachtcontract) van 10 april 1593 als afgaande pachter.
 
Windmolenpachter Gheeraerd Boenbeke overleed voor 1635. Hij was voor 1609 gehuwd met de muldersvrouw Livina Ysenbart. Van hen zijn ons bekend de kinderen:  Egidius (°Oombergen 1609), Petronella (°Oombergen 1614) en Richardes (°Oombergen 1617). Mogelijk was hij de zoon van "maelder" Rijckaert Boenbeke en vrouw Josine Smeyers, molenaars te Strijpen of een zoon van Gillis Boenbeke.

Wind- en watermolenaar Gillis Boembeke fs. Arents overtrad in 1648 de zondagsrust. Het kostte hem de som van 44 guldens en 15 stuivers.

Beschrijving in het proces-verbaal van afpaling van de gemeente Oombergen in 1824:
"in de gemeente Oombergen vindt men een molen door de wind bewogen, dienende tot het malen van graan. Hij is toebehorende aan de heer graaf de Nieuport. Men heeft over deze eigendom geen pachtcontract of huurcedel kunnen bekomen en den taksateur heeft zich moeten vergenoegen met het inwinnen van veele navorschyngen over de waarde van dezen eigendom bij de inwoners van de gemeente en bij de gebruikers van de opgegeven molen. Deze inlichtingen in aandacht genomen met de begrootingen van andere soortgelijke alreeds gekadastreerde molens heeft hij deze geschat op eene huurwaarde van 150 guldens, waarvan een derde tot herstel en onderhoud moet afgetrokken worden. Derhalve blijft de zuivere belastbare opbrengst van deze molen op 100 gulden."

Pachters-molenaars (tot 1939):
- 1462: Boudewijn Schalcx
- 1552: Jan Stevins:
- 1571: Mattheüs van Lierde
- 1593: Jan van Lierde:
- 1612: Geraard Boenbeke fs Gillis
- 1636: Gillis Boenbeke fs Arents
- 1665: Joos Bettens fs Hubrechts
- voor 1692: Andries van den Berghe
- 1711: Lieven Bettens fs Joos
- 1723: Guillaeme van Doorsele
- 1732: François van den Berghe fs Andries
- 1735: Judocus van Aelbrouck fs Jans
- 1739: Joannes Coorde fs Andries
- 1743: Adriaan Vekeman
- 1745: Joannes Huyghe fs Judocus
- 1755: François Huyghe fs Pieters
- tot 1825: Joannes Jozefus Schollaert 

Eigenaars na 1820:
- 1820, eigenaar: de Nieuport, graaf
- voor 1834, eigenaar: de Preud'homme d'Hailly Constantin, Julius, Adolphe en consoorten, te Poeke
- 07.12.1839, verkoop: De Bruycker-De Coster Bernard, molenaar te Oombergen (notaris De H eyder)
- 13.11.1867, verkoop: De Corte-De Bruycker Seraphien, landbouwer te Oombergen (notaris De Wilde - houten graanwindmolen)
- 15.12.1876, verkoop: Van de Putte-De Moor Engel, landbouwer te Godveerdegem en later molenaar te Oombergen (notaris De WIlde - houten graanwindmolen)
- 24.12.1881, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw De Moor)
- later, erfenis: de kinderen (overlijden van Engel Van de PUtte)
- 28.12.1909. verkoop: Van de Putte Camiel, molenaar te Oombergen (notaris Talloen - houten graanwindmolen)
- 18.02.1940, verkoop: De Cang-Merchiers Charles Joseph, landbouwer te Oombergen (molen met grond)
- 07.07.1963, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Charles De Cang)
- 19.12.1982, verkoop: De Cang-Van Beneden Gerard Cyriel, te Oombergen (notaris Verbrugghen - oude molenromp met medegaande grond)
- 23.11.1982, gift: Van Beneden Edith Henriette, echtgenote De Cang Gerard Cyriel, zonder beroep te Oombergen (notaris Verbrugghen)
- 2014, eigenaar: Jaak Goltstein-Conny De Cang
 
De muldersknecht beleefde op 12 maart 1876 de schrik van zijn leven, toen de wieken bij het afzeilen plots weer aan het draaien gingen door de hevig wind. Hij klampte zich vast aan de wiek en bevond zich reeds 20 meter boven de grond, toen de mulder - na vele pogingen - er toch in gelukte om de molen te vangen (stil te leggen).

Op zondag 20 mei 1911 brandde de molen af door blikseminslag. De molen was volgestapeld met zakken. Toen de brandbestrijders ter plaatse kwamen, viel er aan geen blussen meer te denken. Molenaar Van de Putte had gelukkig een verzekering aangegaan.

Op dezelfde plek werd in 1911 begonnen een stenen molen te bouwen. Er werd gebruik gemaakt van onderdelen van de Steenpaalmolen te Opbrakel. Hij werkte met windkracht tot ca. 1949. In 1950 werden belangrijke onderdelen van het gaande werk, o.m. het Engels kruisysteem, het gietijzeren onderaandrijfwerk en de molenstenen overgebracht naar de nog bestaande stenen windmolen Ter Claere van Sint-Denijs (West-Vlaanderen).

In 1983 werd de resterende romp verbouwd tot een woning. Sinds 2004 wordt de romp verhuurd als een vakantiewoning.

Lieven DENEWET, Georges SOUFFREAU, Herman HOLEMANS

Zie ook: Opbrakel, Steenpaalmolen

De Werkman, 17 maart 1876.
Orkaen van Zondag. Eindelijk, te Oombergen heeft men voor groote ongelukken gevreesd op den windmolen aldaer. Den muldersknecht was aan 't ontblooten der zeilen, toen opeens de molen begon te draeien. De knecht wierd met de zeilen opgeheven en reeds hing hij 20 meters boven de aerde, toen de mulder, na vele vruchteloze pogingen, er in gelukte den molen in de vangen te leggen.

De Beiaard, 20.05.1911. Verslag van de brand door blikseminslag in 1911
Uit Oombergen
Zondag, onder den morgend, is de houten molen van den mulder Van de Putte door den bliksem in brand gestoken, en ten gronde afgebrand, met menigvuldige zakken graan van de klanten om te malen. De zeilen vielen reeds verkoold ten gronde alvorens men den brand ewaar werd, en toen was er aan geen blusschen meer te denken.
Er bestaat verzekering.
De molen dagteekent van de jaren 1700.

De Volksstem, 19.08.1911, p. 3.
Hansbeke, Molen Deprez, augustus 1911. Geheel afgebrand.
Molen afgebrand. – Een schrikkelijke brand heeft den schoonen houten windmolen van M. Deprez, in asch gelegd. Er blijft slechts een hoop asch over. Verscheidene zakken graan branden op. De schade, door verzekering gedekt, wordt op 15,000 fr. geschat.
Op korten tijd zijn reeds vele schoone molens, het sieraad van Vlaanderen, verdwenen. De storm vernielde er eenen te Waarschoot en eenen te Sleydinghe; het vuur vernietigde een anderen te Oombergen en een te Erwetegem.

Literatuur

Archieven
Stadsarchief Gent, Penningkohieren van Oombergen, 1571, f° 14v°.
Rijksarchief Gent, Inventaris nr. 27. Prijzijen en pachtbrieven van de windmolen van Oombergen, 1594-1739.

Gedrukte bronnen en kranten
De Werkman, 17 maart 1876.
De Beiaard, 20 mei 1911
De Volksstem, 19.08.1911, p. 3.

Werken
Paul Bauters, "Eeuwen onder wind en wolken. Windmolens in Oost-Vlaanderen", Gent, Provinciebestuur, 1985;
Paul Bauters, "Oostvlaams molenbestand 1986", Gent, 1986 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 25);
R. Huysman, "Even een bezoek aan Oombergen", in: Toerisme in Oost-Vlaanderen", XXIX, 1980, p. 17-20;
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Eerste aflevering. De arrondissementen Aalst en Dendermonde", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XIV, 1960, 3 (Gent, 1962).
Georges Souffreau, "Geschiedenis van de houten nadien stenen korenwindmolen en van de twee watermolens te Oombergen (1408-1950)", Woubrechtegem, 2007.
H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 6. Gemeenten 0-R", Opwijk, 2006, p. 14-15.

Mailberichten
Olivier Meert, 08.02.2011