De Schelderodemolen is een stenen korenwindmolen, type bergmolen, aan de zuidzijde van de Molenstraat, op de hoek met de Burgemeester Van Cauwenberghestraat. De windmolen met molenbelt staat op een driehoekig omhaagd perceel begroeid met gras.

Op deze plek werd in de 17de eeuw een staakmolen gebouwd. Hij staat vermeld in een aantal land- en metingboeken van Schelderode vanaf 1673.

We zien hem aangeduid op:
- Villaretkaart (1745-1748) met het symbool van een staakmolen en met de benamin g " Moulin de Schelderode"
- Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) met het grondvlak van een staakmolen op teerlingen
- de topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860) met een tekeningetje van een staakmolen.

De staakmolen werd pas in 1907 vervangen door de huidige stenen bergmolen en is hiermee de jongste bovenkruier van de provincie Oost-Vlaanderen. Voor de opbouw werden 'schurren' gebruikt, zeer harde gebakken Scheldestenen. Het vele gebruik van ijzer in het interieur "verraadt" de recente bouw van de molen. Het spoorwiel, de sterrewielen en de bovenlantaarn zijn van gietijzer. De staande as is van staal. De daklijsten zijn I-profielen.

Uit het proces-verbaal van de gemeente Schelderode in 1821:
"il n'y a qu'un moulin à vent dans la commune de Schelderode. Il est expolité par la veuve Van Hecke, qui en est aussi propriétaire. Par défaut de bail, l'expert a pris des renseigenements multiples et a comparé cette propriété à un autre moulin de même nature, situés dans des communes cadastrées. D'après il estime que celui dont s'agit, doit être évalué en produit brut à la somme de fl. 180. Déduction faite d'un tiers pour répararations et entretien, donne un revenu net de fl. 120".

De laatste beroepsmolenaars waren leden van de familie Vercleyen.

In 1933 werd er een elektrische motor bijgeplaatst, in 1948 werd hij volledig elektrisch uitgerust en sinds 1965 werkte hij niet meer op windkracht.

De gemeente Merelbeke kocht de molen aan in 1989. Op 20 november 1991 werden de molen beschermd als monument en samen met de  omgeving als dorpsgezicht. Ondertussen was de omgeving ingrijpend veranderd door de bouw van vele villa's. De molen onderging in 1994 een maalvaardige restauratie door de firma Verstraete uit Rumbeke. Er kwamen o.m. nieuwe geklinknagelde roeden (23 m), gefabriceerd door de firma Verhaeghe uit Ruddervoorde. Ze zijn er nu nog steeds aanwezig. Het zijn de laatste roeden die deze firma maakte, na ruim honderd jaar!

De molen is sindsdien op vele zondagen in werking. Vrijwillige molenaar tot 2006 was Alex Hosdez uit Sint-Amandsberg. Hij werd opgevolgd door Eric Ghyselinck uit Merelbeke, voorzitter van de VVV Merelbeke. Hij stichtte de benaming "De Witte Wachter", maar die wordt thans niet meer gebruikt.

De huidige vrijwillige molenaars zijn Paul Verschelden, Carlos Dhondt, Lorenzo De Buyserie, Katleen Van Essche, Bart Aerts en Freddy Matthys. De Schelderomolen was één van de drie molens van een PDPO-project (2007-2009) dat de operationalisering en toeristisch-recreatieve valorisering ten doel heeft van drie windmolens in het Meetjesland en de Leie- en Scheldestreek. In het kader van dat project voerde molenmaker Dirk Peusens uit Munte, in samenwerking met Karel Verscheure uit Hundelgem, in februari 2009 onderhoudswerken uit: aanpassen kruiwerk, uitbroeken vang, herstellen zeilen, vervangen pasbrug, ...

De gemeente Merelbeke duidde op 4 oktober 2018 architectuurstudio de schacht & partner(s) bv ovv bvba uit Ruiselede aan voor de opmaak van een beheersplan van de molen en de omgeving (beschermd dorpsgezicht).

Eigenaars na 1820:
- 1820, eigenaar: Van Hecke, de weduwe, molenarin
- voor 1834, eigenaar: Van Hecke Marcelin, landbouwer te Baaigem
- 1847, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Marcelin Van Hecke)
- 09.02.1861, gift: Van Hecke Eulalie, echtgenote Van Cauwenberghe Charles, landbouwster te Baaigem (notaris De Wilde)
- 1869, huwelijk: Van Cauwenberghe-Van Hecke Charles, eigenaar te Schelderode
- 01.09.1910, gift: Van Cauwenberghe-Goeminne Louis, eigenaar te Schelderode (notaris De Bleeckere)
- 29.03.1934, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Goeminne)
- 25.07.1966, erfenis: de kinderen (overlijden van Louis Van Cauwenberghe)
- 06.02.1967, deling: Van Cauwenberghe-Pede Willem Eduard Omer, de weduwe (voor 1/2 vruchtgebruik) en de kinderen (voor 1/23 naakte eigendom en 1/2 volle eigendom) (notaris Pede)
- 03.07.1989, eigenaar: Gemeente Merelbeke (notaris Martens)

Techniek
De kap kruit op gietijzeren wielen en het geklinknageld gevlucht heeft een lengte van 23 meter. De molen is uitgerust met drie steenkoppels, een kleine elektrisch aandreven maalstoel, een buil, een haverbreker en een graankuiser met jakobsladder. Speciaal is wel de berkenhouten luias.

Er kan meel en bloem besteld worden om er thuis mee aan de slag te gaan. Op de tweede zaterdag van iedere maand, tussen 9 en 12 uur, kan er meel en bloem afgehaald worden op de molen. Er wordt gevraagd uw bestelling ten laatste een week voordien (zaterdag) door te mailen aan schelderomolen @ hotmail.com

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Jaarlijks aantal asomwentelingen:

1997:   65.322
1998:   39.817
1999:   28.760
2000:   24.245
2001:   32.457
2002:   50.745
2003:   49.922
2004:   36.431
2005:   18.137
2006:   20.190
2007:     3.630
2009:        337
2010: 100.104
2011:

Gemeenteraadszitting Merelbeke, dinsdag 22 maart 2005 om 19.30 uur in de raadzaal van het gemeentehuis
Hundelgemsesteenweg 353, 9820 Merelbeke.
Dagorde
openbare zitting

Raad en commissies - Vaststellen reglement van inwendig bestuur voor het openstellen, het bewaren van-, het toezicht op- en het draaien op de stenen windmolen (bovenkruier) "Schelderomolen", gebouw behorend tot het gemeentelijk patrimonium.
Reeds in zitting op datum van 15 juni 1989 werd een beslissing genomen nopens de aankoop van de stenen windmolen (bovenkruier) "Schelderomolen". De aankoopakte werd vervolgens verleden voor de burgemeester op datum van 3 juli 1989. Met de aankoop werd het bestuur eigenaar van een gebouw dat, na een aantal keer op de (voor)ontwerplijst van lijst van voor bescherming vatbare monumenten geplaatst te zijn, bij Ministerieel Besluit van 20 november 1991 beschermd werd als monument. Het gaat immers om een goed voorbeeld van een nog volledig uitgeruste beltmolen gebouwd rond de eeuwwisseling en met de typische kenmerken van dien (stalen koning, ijzeren kamwielen, stalen poutrellen, kapbedekking met asbestschaliën). Opmerkelijk is tevens de aanwezigheid van een kleine, elektrisch aangedreven, mechanische maalderij op de gelijkvloerse verdieping. De onmiddellijke omgeving wordt bij hetzelfde besluit beschermd als dorpszicht. Onmiddellijk na de verwerving worden een aantal instandhoudingwerken uitgevoerd waarna deze uiteindelijk werd gerestaureerd en terug maalvaardig gemaakt. Sinds 1996 is de molen terug operationeel en staat terug een molenaar in voor de bediening. Zulks gebeurt in overeenstemming met het provinciaal reglement inzake toekenning van een molendraaipremie aan onbezoldigde molenaars ter bevordering van het onderhoud en de maalvaardigheid van de Oost-Vlaamse molens. Met de molenaar werd evenwel nooit een formeel "contract" afgesloten. Ingevolge ontslag van de vorige bedienaar is de plaats vacant. Omdat de personeelsformatie geen functie "molenaar" voorziet, wordt van de gelegenheid gebruik gemaakt om één en ander in te passen in het kader van de regeling inzake eigensoortige overeenkomsten voor het verrichten van semi-agorale arbeid zoals die reeds in zitting op datum van 9 november 2004 werd goedgekeurd. Bij deze gelegenheid is het tevens wenselijk één en ander te koppelen aan een reglement van inwendig bestuur dat de organisatie van de gemeentelijke diensten en de materiële belangen van de gemeente regelt. Aan de raad wordt gevraagd een reglement van inwendig bestuur voor het openstellen, het bewaren van- het toezicht op- en het draaien op de stenen windmolen (bovenkruier) "Schelderomolen", gebouw behorend tot het gemeentelijk patrimonium goed te willen keuren.

Literatuur

Archieven
Rijksarchief Gent, Archief van de Schepenbank, het Leenhof en de Parochies Bottelare, Schelderode, Munte en Markegem.
-  9. Quoteboek ("landboek") van Schelderode, 1689-1725 (RA Gent - AR25 - 9)
- 10. Quoteboek van Schelderode, 1673-1680 (RA Gent - AR 25 - 10)
- 104. "Landt- en quotisatieboek" van Schelderode, met gekleurde kaarten, 1735 (RA Gent - AR - 104)
- 105. "Landt- en quotisatieboek "van Schelderode, met gekleurde kaarten, 1735 (RA Gent - AR - 105).
- 106. "Metingboek van Schelderode, 1673 (RA Gent - AR25 - 106)

Landkaarten
- Villaretkaart (1745-1748) 
- Ferrariskaart (ca. 1775) 
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) 
- de topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860) 

Werken
- E. De Brouwer, "Schelderode voor u verteld...", Schelderode, 1979, p. 190.
- Chris Bogaert & Mieke Verbeeck, "Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Gent, Kantons Destelbergen - Oosterzele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 12N2, Brussel - Turnhout, 1989.
- Paul Bauters, "Eeuwen onder wind en wolken. Windmolens in Oost-Vlaanderen", Gent, Provinciebestuur, 1985, p. 319-321.
- Paul Bauters, "Oostvlaams molenbestand 1986", Gent, 1986 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 25). 
- (L. Smet), "Schelderodemolen", in: Molenecho's, IX, 1981, nr. 1, p. 4.
- H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten S-T", Opwijk, 2007.
- "Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. De arrondissementen Eeklo en Gent", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962).
- Herman Vanhoutte, "Wel en wee van windmolens in het Oostvlaamse Scheldeland", in: Molenecho's, XXI, 1993, nr. 4, p. 180-187.
- R. B(uysse), "De molen van Schelderode wordt ook maalvaardig gemaakt", in: Molenecho's, XXII, 1994? nr. 1, p. 7.
- Mola, "Aantal asomwentelingen van Oost-Vlaamse molens in 2010", in: /West-/Vlaams Molenblad, XXVII, 2011, 1, p. 51.

Persberichten
AVD, "'Witte wachter' is jongste bovenkruier", in: Het Nieuwsblad, 20.02.2008.
André Vlerick, "Molens moeten weer malen. Project bouwt toeristische troeven uit", in: Het Nieuwsblad, 20.02.2008. 
AVD, "Witte Wachter zal straks weer malen", in: Het Nieuwsblad, 25.09.2008.
AVD, "Kaartjes, koffie en open molen", in: Het Nieuwsblad, 25.04.2009.
André Vlerick, "Achter de schermen van de Schelderodemolen", Het Nieuwsblad, 24.04.2009.
André Vlerick, "Merelbeke toont zorgmonumenten op Open Monumentendag 2009", in: Het Nieuwsblad, 11.09.2009.
André Vlerick, "Merelbeke pakt uit met Molenroutekaart en info over verdwenen en nog bestaande molens", in: Het Nieuwsblad, 10.09.2010.
AVD, FVV, "De Witte Wachter maalt", in: Het Nieuwsblad, 11.09.2010.
André Vlerick, "Schelderomolen open op Vlaamse Molendag", Het Nieuwsblad, 18.05.2011.

Websites
- Agentschap Onroerend Erfgoed 2017: Windmolen Schelderomolen, https://id.ergoed.net/erfgoedobjecten/36611(geraadplegd op 17 oktober 2018)
- www.molenechos.org (Belgische Molenbestand)
- www.schelderomolen.be

Mailberichten
- Bastiaan Notebaert, 24.01.2010.
- Freddy De Schacht, Ruiselede, 17.10.2018.
- Tony Giraldo, 08.02.2020