De Bemvoortse of Bemvaartse molen is een watermolen van het onderslagtype op de Dommel in de Bemvaartstraat 117. Vanaf de bron van de Dommel gerekend is dit de vierde watermolen. De naam van de molen komt uit de locatie zelf: een "voort" was een doorwaadbare plaats in de beek (de Dommel) die mogelijk versterkt was met gevlochten twijghout ("benne": gevlochten mand). In de volksmond is de molen bekend als "de Bemmerse Meule".

In 1259 verkocht Graaf Arnold IV van Loon de molen samen met de Wedelse Molen en de Kleine Molen aan de abdij van Floreffe. Tot aan het einde van de 18e eeuw bleef de abdij in bezit van de drie banmolens en een uitgestrekt goed te Overpelt.

De Franse revolutionnairen sloegen de watermolen aan en verkochten hem als "nationaal goed". Koper was Jan Valenteijns. Zijn weduwe Aldegonda Helsemans verhuurde de molen in 1809 aan molenaar Gerardus Sevens.

De Bestendige Deputatie van de provincie Limburg keurde op 17 november 1848 de vastgestelde pegelhoogte van 1,200 meter goed. De toenmalige eigenaar was de weduwe van Pieter Cuypers.

Eigenaars na 1840:
- voor 1844, eigenaar: Kuypers Pieter, de weduwe, rentenierster te Overpelt
- 1855, regularisatie: Valentijns Anna, weduwe Kuypers PIeter, rentenierster te Overpelt
- 1863, erfenis: Valentijns Jan (en compagnie), burgemeester te Overpelt
- 1871, verkoop: Valentijns Jan, burgemeester te Overpelt
- 1876: de kinderen
- 1881, deling: Smets-Valentijns Karel, dokter te Bree
- 1905: de kinderen
- 1907, deling: Smets-Ledent Jozef, geneesheer te Neerpelt
- 1920: en kinderen
- 1950, deling: Smets-Vanbriel Karel, geneesheer te Hasselt
- 1958: de kinderen
- 1959, verkoop: a) Leyssen Herman, molenaar, later handelaar, te Overpelt, b) Leyssen Anna Catharina, zonder beroep te Overpelt
- 1987, verkoop: Withofs Pierre

In 1901werd de molen verhoogd. Voordien hadden molen en molenaarshuis geen verdieping.
Gedurende meerdere jaren was de familie Smets eigenaar van de molen.

Tussen 1919 tot 1987 was de molen bezit van de familie Leyssen. De laatste beroepsmolenaar, van ca. 1937 tot 1987, was Herman Leyssen. Hij verkocht de molen in 1987 aan Pierre Withofs en bleef nog tot in 1995 in het molengedeelte wonen.
In 1987 werd het gaande werk grondig hersteld door de vzw Levende Molens Noord-Limburg.
De graanzolders waren enige tijd als molenmuseum ingericht.

Het gangwerk is van gietijzer.  Op de maalzolder staat een buil. Op de steenzolder bevinden zich drie koppels stenen en twee haverpletters. Op de bovenste verdieping staat een graankuiser van Excelsior. Er is een elevator en een sleepluiwerk (riemaandrijving met spanrol).

Begin 2009 werd de molen door de vzw Levende Molens Noord-Limburg en de leerling-molenaars van Overpelt, met goedkeurend oog van oud-molenaar Herman Leyssen, weer helemaal in orde gemaakt.

Een nieuwe onderhoudsbeurt gebeurde in de zomer van 2013. Eigenaar Pierre Withofs bekostigde zelf de schilderbeurt van de buitenmuren en de aanbreng van de nieuwe kapel voor het luiwerk. De vrijwillige moelnaars Pier Dijkmans en Frans Agten verankerden stevig het waterrad en vernieuwden de pletmolen. De molensteen werd gegoten, naar concept en denkwerk van Gilbert Ledegen, voorzitter van de vzw Levende Molens Noord-Limburg.

De molen draait en maalt/plet regelmatig op zaterdagvoormiddag.

Lieven DENEWET, Herman HOLEMANS & Rob SIMONS

Sage. Knecht verandert zich in hond
Verhaalopbouw: Op de Bemmertmolen werkte een knecht die zichzelf in een hond veranderde wanneer de politie hem achternazat.
Bron: I. Kenens, Leuven, 1957.

"Werken aan brug Bemvoortse molen", internetgazet.be (01.04.2016)
Komende maandag zal vanaf 8.00 uur de Bemvaartstraat ter hoogte van de brug aan de Bemvoortse molen in beide richtingen afgesloten zijn voor het verkeer. Dat gebeurt uit veiligheidsoverwegingen. Een aantal bomen nabij de brug krijgt dan een onderhoudsbeurt. Er is een omleiding voorzien via de Heesakkerstraat, Herenterdijk, Dijkstraat en Herent. Omstreeks 15.00 uur zou de verkeershinder voorbij moeten zijn.

Literatuur

E. D(e) K(inderen), "De Bemvaartmolen te Overpelt", in: De Belgische Molenaar, LXX, 1975, p. 132-134;
H. Leynen, "Overpeltana, de drie molens", in: Limburg, XIII, 1931, p. 29-30;
J. Molemans, "Toponymie van Overpelt", Gent, 1975;
Lieven Denewet, "Inventaris van de Limburgse watermolens met hun pegelhoogtes (1846-1849)", Molenecho's, 39, 2011, nr. 2
Herman Holemans & Werner Smet, "Limburgse watermolens. Kadastergegevens: 1844-1980", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1985;
Bert Van Doorslaer, "Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg", Borgloon/Rijkel, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, 1996.
Nelleke Bulthuis-van Tuyl & Frans Brom, "De Dommel en haar watermolens", Eindhoven, Kempen Uitgevers, s.d.
F. Dirks, " De Bemvoortse watermolen te Overpelt" in: Natuur- en Stedenschoon, LXIV, 1995, nr. 2, p.34-35.
A. L(inters), "Overpelt: De Bemvoortse Molen", in: VVIA-Nieuws, Industrieel Erfgoed in Vl. Tijdschr. Vlaamse Vereniging Ind. Archeologie, jg. 5, nr. 25 (1992), blz. 8;
G. Ledegen, "De Bemvaartse molen te Overpelt staat in de steigers", in: "Levende Molens", jg. 13, 1991, nr. 5, p. 38-39, ill.
"De watermolens op de Dommel", in: Ons Molenheem, jg. 7 (1987), nr. 4, 19-24.
F.J.B. Dirks, "De Bemvaartsemolen te Overpelt in Limburg. (Portret van een draaiende molen), in: Natuur- en Stedeschoon, jg. 56 (1987), nr. 6 (nov.-dec.), p. 20-22, ill.
Dr. J. Behets: "De Banmolens", in: Ons Heem, jg. XVIII, 1964, nr. 3-4, p. 83.
M. Bussels: "De Dommelmolens der abdij van Floreffe", in: Het Oude Land van Loon, Hasselt, III, 1948, p. 49-57.
Lieven Denewet, "Honderd bespookte molens in Vlaanderen. Een verzameling molensagen van de kuststreek tot het Maasland", Molenecho's, XX, 1992, nr. 2-3.
Info Paul Lammeretz, 11.03.2010.

Persberichten
"Overpelt: Dommelbrug Bemvoortsemolen wordt hersteld", in: Het Belang van Limburg, 28.11.2002.
Paul Theeuwen, "Bemvoortse molen klaar voor Molendag" Moelnvrienden houden molenpatrimonium in stand", Het Nieuwsblad, juni 2014.
Paul Theeuwen, "Werken bij Bemvoortsemolen in Overpelt", Het Nieuwsblad, 11.12.2015.
"Werken aan brug Bemvoortse molen", internetgazet.be (§01.04.2016)