Jaarlijks aantal asomwentelingen
1994: 2.254 1995: 440 1997: 0 1998: 0 1999: 0 2000: 0 2001: 0 2002: 0 2003: 0 2004: 0 2005: 0 2006: 0 2007: 0 2008: 0 2009: 0 2010: 0 2011: 0 2012: 0 2013: 0 2014: 0 2015: 0 2016: 0 2017: 0 2018: opnieuw asomwentelingen
Intekendatum: sept. 2005 Molen: Balegem (Oosterzele, O.-Vl.), Windekemolen - zware staakmolen met open voet Bouwheer & ontwerper: Provincie Oost-Vlaanderen, Dienst Patrimonium Opdracht: Demontage molenkast en -voet, stapelen van de onderdelen Plaats aanbesteding: Provinciaal Administratief Centrum «Het Zuid», Woodrow Wilsonplein 2, 9000 Gent Toewijzing: 't Gebinte Molenbouw bvba, Erpe-Mere
"Gazette de Gand", n° 1776 van 31 maart 1811 en nr. 1777 van 4 april 1811: "Behuysde Hofstede en Wind-molen te koopen tot Baeleghem. Te weten, eene behuysde Hofstede en Wind-molen daer op staende, binnen Baelegem by de kerke, groot in erve 128 roeden, om seffens in het gebruyk te komen; den zelven Molen heeft gedient voor snuyf- en koornmolen, en is geheel van hout. In cas, dat'er geene liefhebbers zyn om de behuysde Hofstede en Molen te saemen te koopen, zal elk separatelyk verkocht worden, ter keure van de koopers. Den gezeyden Molen kan dienen voor snuyf- en koorn-molen, schorsse-molen, stampmolen, ofte alle andere fabriquen, en kan gemakkelijk afgebroken en getransporteert worden, als zynde gemaekt van hout, als gezeyt is. Zig seffens daertoe te begeven by den meyer en notaris van Driessche, tot Oordegem, by den notaris van Caenegem, tot Oosterzele, ofte by den meyer van het zelve Baelegem, by de kerke".
--------------------
De Beiaard, 06.08.1910 (blikseminslag)
Zondag ochtend, om 2 ure, is de Windmolen, toebehorende aan Hector De Visscher, van Scheldewindeke en staande te Balegem, door den bliksem in brand gestoken en ten gronde vernield. De molen dagteekende van de 14e eeuw.
Femke Gillis & Wouter Vanrenterghem, "Restauratie van een houten staakmolen – Windekemolen te Scheldewindeke"
-------------------- Vandaag de dag staan oude gebouwen die onze steden en dorpen sieren, steeds meer in de belangstelling. Denken we maar aan de jaarlijkse open monumentendag waar steevast duizenden bezoekers op af komen. Aan deze open monumentendag is steeds een wedstrijd verbonden waar monumenten kunnen ingeschreven worden om mee te dingen naar een restauratieprijs. Dit jaar ging de hoofdprijs naar een oud stoomcentrum in Maldegem die dringend aan restauratie toe is.
Vandaag de dag staan oude gebouwen die onze steden en dorpen sieren, steeds meer in de belangstelling. Denken we maar aan de jaarlijkse open monumentendag waar steevast duizenden bezoekers op af komen. Aan deze open monumentendag is steeds een wedstrijd verbonden waar monumenten kunnen ingeschreven worden om mee te dingen naar een restauratieprijs. Dit jaar ging de hoofdprijs naar een oud stoomcentrum in Maldegem die dringend aan restauratie toe is. Deze wedstrijd is sinds kort vergezeld door de monumentenprijs, georganiseerd met medewerking van de VRT. Er is bijgevolg een heuse mediabelangstelling gegroeid ter ondersteuning van het conserveren van ons waardevolle erfgoed.
Restauraties, in het bijzonder molenrestauraties, hebben echter ook een bepaalde evolutie ondergaan. Zo kan men stellen dat momenteel zowel het technisch als het esthetisch aspect van groot belang is. In de tweede helft van de negentiende eeuw was de molenaar vooral begaan met de goede werking van zijn molen en met het behalen van een maximaal rendement. Later, in de jaren vijftig en zestig, werd het esthetisch aspect dan weer belangrijker. In de jaren zeventig begon men de molen dan weer te zien als een werktuig en de molenverenigingen benadrukten het belang van een maalvaardig herstel. Daarom werden er in die periode een aantal maatregelen getroffen die leidden tot de oprichting van het RMLZ (Rijksdienst voor Monumenten- en Landschappenzorg) en de oprichting van de molenaarscursus voor vrijwillige molenaars opgericht door vzw Levende Molens en de vzw Werkgroep West-Vlaamse Molens.
Vanaf 1980 werden molens gerestaureerd volgens een strakke technische beleidslijn die historisch correcte restauraties beoogde en waarbij de molenbouwers gebruik moesten maken van traditionele materialen en technieken.
“Tegenwoordig beschouwt men, zoals reeds vermeld, de toestand waarin de molen verkeerde op het moment van stilvallen, als ideaal uitgangspunt voor een restauratie. Bijgevolg respecteert men bij de restauratie alle toevoegingen die de molen op dat specifieke moment had en komt men tegemoet aan het Charter van Venetië.”
De richtlijnen van het Charter van Venetië werd gebruikt om het restauratiedossier van de Windekemolen op te stellen en aldus deze scriptie te verwezenlijken. Voor eender welk restauratiedossier komen zes hoekstenen aan bod. De bouwhistorische nota, de opmetingsplannen en opmetingsstaat, de diagnose nota, verantwoordingsnota, bestemmingsplan en als laatste de restauratienota. In deze scriptie kwamen vijf van deze hoekstenen aan bod. De technische en administratieve bepalingen die de restauratienota bevat werden niet behandeld.
De auteurs hebben ervoor gekozen om meer nadruk te leggen op de diagnose en verantwoordingsnota. Deze nota’s vormen het belangrijkste onderdeel van het restauratiedossier. De diagnosenota omvat de beschrijving van de staat waarin de onderdelen zich bevinden. Aan de hand van deze diagnosestelling wordt er in de verantwoordingsnota verklaard wat er dient vernieuwd of hersteld te worden of wat behouden kan blijven.
Dit eindwerk kan een mooie aanzet zijn om zich te verdiepen in het Vlaamse molenpatrimonium.
----------
Provincie Oost-Vlaanderen. Persbericht. Windekemolen in Balegem binnenkort opnieuw maalvaardig (29.01.2018) Na 59 jaar van stilstand, zal de Windekemolen, op de grens tussen Scheldewindeke en Balegem (Oosterzele), eindelijk weer draaien. Het provinciebestuur van Oost-Vlaanderen is volop bezig met de unieke molen in ere te herstellen. Na de draaivaardige restauratie door de gespecialiseerde aannemer Boers&Peusens bvba neemt Provinciaal Molencentrum Mola de komende maanden de maalvaardige herinrichting op zich. Tegen de lente zal deze molen weer in volle glorie hersteld zijn en regelmatig open zijn voor het publiek.
Op maandag 29 januari 2018 plaatst de aannemer 'het kot' (de molenkast) op de molen. De pers is welkom aan de Pastoor De Vosstraat/Vrijhem, Balegem maar mag zich niet op de werf begeven. Voor een interview met de peter van de molen, gedeputeerde Alexander Vercamer, kan een afspraak gemaakt worden op tel. 09 267 82 33.
Historiek De geschiedenis van de Windekemolen gaat bijna vier eeuwen terug. Al in 1644 is er sprake van een houten korenmolen op die plek. In 1910 brandde de molen uit na een blikseminslag. Er werd een andere molen overgebracht en heropgebouwd uit Denderwindeke, op zijn beurt afkomstig uit het Henegouwse Marcq. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd de molenaar enkele dagen vastgehouden in de gevangenis omdat hij ondanks het Duitse verbod, was blijven malen. Dat belette hem niet om ook daarna nog op listige manier verder te malen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de molen ernstig beschadigd door beschietingen.
De molen bleef malen tot in 1959. Drie jaar voordien werd de molen verkocht aan graaf d’Ursel-de Boussies uit Heks (Limburg). De grond ging over naar een lokale landbouwer. De graaf schonk de molen, die ondertussen op instorten stond, in 1973 aan de Provincie op voorwaarde dat de molen hersteld werd “om aan het natuurschoon bij te dragen”. In 1978 werd de molen als monument beschermd, en in 1980 werd de Provincie eigenaar van de grond. In de jaren tachtig werden er verschillende werken aan de molen uitgevoerd, maar het lukte niet om de molen weer op punt te krijgen. In 2005 werd de molen gedemonteerd uit veiligheidsoverwegingen.
Na spectaculaire werken terug open voor het publiek Na een nieuwe aanbesteding werden de werken toegewezen aan het gespecialiseerde bedrijf Boers en Peusens bvba te Merelbeke, onder de begeleiding van de dienst patrimonium en het Provinciaal Molencentrum Mola van de Provincie Oost-Vlaanderen.
Dirk Peusens startte in januari 2017. Op 29 januari 2018 wordt het gebinte afgewerkt, de molenkast op de staak gehesen met een grote kraan, de trap bevestigd en de wieken in de as gestoken.
Het provinciebestuur investeerde hierin totaal 365 050,21 EUR (btw inclusief). Gedeputeerde Jozef Dauwe, bevoegd voor erfgoed: "Na de draaivaardige restauratie door de aannemer staat Provinciaal Molencentrum Mola de komende maanden in voor de maalvaardige herinrichting. Zo is de molen weer in volle glorie hersteld tegen maart, de maand van het industrieel erfgoed (in het kader van het Europees jaar van het erfgoed) en tegen zondag 29 april, de Vlaams-Europese Molendag."
Uniek in zijn soort
"Ik ben fier om peter te mogen zijn van deze unieke molen", aldus gedeputeerde Alexander Vercamer. "De Windekemolen is de grootste staakmolen in Oost-Vlaanderen en de enige met twee armwielen op de molenas. Daarnaast zijn er nog een aantal bouwtechnische bijzonderheden."
---------------------
Aanbesteding
Algemene bouwwerken Oost-Vlaanderen 15/12/15 10:00:00
Scheldewindeke
in het Provinciehuis, Gouvernementstraat 1 te 9000 Gent, Hoekzaal (gelijkvloers) OOSTERZELE - WINDEKEMOLEN, Pastoor De Vosstraat te 9860 Scheldewindeke - RESTAURATIE.
(250 dagen). Bestek nr. 2007-0176 te bekomen tot 14/12/2015. Bestek + bijlagen gratis. Inlichtingen bij Departement Logistiek, dienst Patrimonium, Mevrouw Nicole De Tollenaere, Gouvernementstraat 22-24, 9000 Gent, tel. 09 267 79 39, fax 09 267 79 99, e-mail: nicole.de.tollenaere@oost-vlaanderen.be. o/cat. D23, kl. 2.
Publicaties Bouwkroniek : web 40-2015 41-2015 42-2015 43-2015 44-2015 45-2015 46-2015 47-2015 48-2015 49-2015 50-2015 Publicatie Web : 30/09/15 10:44:31
Uitslag
Algemene bouwwerken Oost-Vlaanderen 15/12/15 10:00:00
Scheldewindeke
in het Provinciehuis, Gouvernementstraat 1 te 9000 Gent, Hoekzaal (gelijkvloers) OOSTERZELE - WINDEKEMOLEN, Pastoor De Vosstraat te 9860 Scheldewindeke - RESTAURATIE.
o/cat. D23, kl. 2.
Offertes 't Gebinte Molenbouw Bvba Kerkveldstraat 55 9420 Erpe-Mere 217.000,00 euro Boers & Peusens BVBA Hundelgemsesteenweg 1340 9820 Merelbeke 270.525,30 euro
Publicaties Bouwkroniek: web 52-2015 Publicatie Web : 22/12/15 10:59:50
Toewijzing.
Aannemer Boers & Peusens BVBA Hundelgemsesteenweg 1340 9820 Merelbeke
Publicaties Bouwkroniek : web 9-2016 Publicatie Web : 2/03/16 11:00:10
Literatuur
Archieven en landkaarten - Stadsarchief Gent, Wezenregister Gent, 1378. - Stadsarchief Gent, Penningkohieren Scheldewindeke, 1571, f° 36v. - Rijksarchief Gent, Raad van Vlaanderen, Notariële Akten, nr. 273, p. 461 (heroprichting in 1644). - "Caerte en(de) discriptie figuerative van(de) gheel den Lande van Aelst’, Jacques Horenbault, Parijs. Bibliothèque national de France, Cartes et plans, Rés. Ge AA. 817, schaal: 1:34117. - Kaart van Villaret, Institut National de l’Information Géographique et Forestière, Sint-Mande (France), CH 292, uitgegeven 1745, schaal 1:14.400. - Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520, herleid naar 1:25.000. - Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000). - Gereduceerde Kadasterkaart van België, Dépôt de la Guerre, uitgegeven in 1845-1855, schaal 1:20.000. - Atlas Cadastral parcellaire de la Belgique, Philippe-Christian Popp, uitgegeven in 1842-1879, schaal 1:5000. - Topografische kaart van België, Philippe Vandermaelen, uitgegeven in 1846-1854, schaal 1:20.000.
Gedrukte bronnen - "Gazette de Gand", n° 1776 van 31 maart 1811 en nr. 1777 van 4 april 1811 (verkoopsadvertentie) - "De Beiaard", 6 augustus 1910 (blikseminslag)
Werken - Femke Gillis & Wouter Vanrenterghem, "Restauratie van een houten staakmolen "Windekemolen" te Scheldewindeke", Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, Departement Industrieel Ingenieur, Campus Rabot - Gent, Lid Associatie K.U. Leuven. Academiejaar 2005-2006. Eindverhandeling tot het verkrijgen van de graad van industrieel ingenieur, promotor: architect Alexis Versele) - "Balegem: het Vlaams molendorp?", in: Molenecho's, XI, 1983, p. 15. - Bauters Paul, "Eeuwen onder wind en wolken. Windmolens in Oost-Vlaanderen", Gent, Provinciebestuur, 1985. - Bauters Paul, "Oostvlaams molenbestand 1986", Gent, 1986 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 25). - Bauwens Jan, "Zuid Oostvlaams molennieuws [Klepmolen van Balegem, De Guillotine te Balegem, Windekemolen te Balegem, Opbrakel, Nederbrakel, Nederzwalm, Velzeke]", in: Levende Molens, jg. 6 (1984), nr. 3, p. 20 en 24. - De Keyzer B., "Toekomst van de Windekemolen te Balegem", in: Toerisme in Oost-Vlaanderen, XXIII, 1974, p. 13-14. - De Vocht Roger, "Inhuldiging van de provinciale Windekemolen", in: Driemaandelijks Tijdschrift Heemkundig Genootschap Land van Rode, nr. 63, 1988, p. 57. - "De driemolenwandeling Balegem", in: Bouwkundig Erfgoed in Vlaanderen, 1977, nr. 26, p. 19-23. - De Potter Frans & Broeckaert Jan, "Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen", reeks I, deel 1, Balegem, p. 7-8, Gent, 1864-1870. - De Smet Lucien, "Bijdrage tot de geschiedenis van Balegem van de Brabantse omwenteling tot 1900", Aalter, 1977. - De Smet Lucien, "De houten korenwindmolens te Balegem (Oosterzele), in: "Jaarboek van het Heemkundig Genootschap van het Land van Rode", Gentbrugge, jg. 11, 1989-1990, p. 114-143. - De Smet Lucien, in: Land van Rode, december 2012, p. 84. - D(ruyts) J., "15 september. Oostvlaamse Molendag", in: Levende Molens, jg. 7 (1985), nr. 11, p. 81-84. - "Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Tweede aflevering. De arrondissementen Eeklo en Gent", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962). - Holemans Herman, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 1. Gemeenten A-B", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1996. - (Smet Leo), "Balegem. Windekemolen", in: Molenecho's, I, 1973, p. 33; III, 1975, p. 61; IV, 1976, p. 19; - Van den Branden Walter, "Windekemolen in Balegem (Oosterzele) werd gedemonteerd", Molenecho's, XXXIII, 2005, 4, p. 200-202. - Verpaalen John, "Balegem: molendorp met weinig allure", in: De Belgische Molenaar en Levende Molens, jg. 77 (1982), nr. 2 (februari), p. 38-40. - Verpaalen John, "Molennieuws van her en der [Zingem, Balegem, Grand-Leez, Sint-Lambrechts-Woluwe en Wildert], in: "Levende Molens", jg. 8 (1986), nr. 8, p. 62-63. - V.G., "Wordt Balegem een uitverkoren molendorp?" in: De Belgische Molenaar, LXX, 1975, p. 354.
Persberichten - Johan Van Bever, ,,Molens moeten draaien'', in: Het Nieuwsblad, 20.09.2002. - "Restauratie Klepmolen gaat starten", regiozottegem.be, 01.02.2010. - DV, "Bescherming traag maar zeker - Drie molens in Oosterzele worden gerestaureerd", in: De Streekkrant, 10.02.2010. - JVW, "Restauratie Windekemolen in 2014", Het Nieuwsblad, 15.06.2011; - PDX, "Restauratie Windekemolen berekend op 480.000 euro", Het Nieuwsblad, 06.12.2013. - Marcel Van de Vijver, "De Windekemolen wordt van de ondergang gered. Houten graanwindmolen op grens Balegem-Scheldewindeke", De Beiaard, 13.12.2013. - "Doormalen tot hij weer draait", oosterzele.cdenv.be, 05.12.2013 - DVL, "Restauratie Windekemolen kan starten", Het Laatste Nieuws, 21.02.2015. - "Windekemolen te Balegem in de steigers", De Beiaard, 05.02.2017. - Provincie Oost-Vlaanderen. Persbericht. Windekemolen in Balegem binnenkort opnieuw maalvaardig (29.01.2018). - Johan Van Bever, "Windekemolen gaat na 59 jaar weer malen. Tweede grondige restauratie nadat eerste was mislukt", Het Nieuwsblad, 30.01.2018. - Herman De Knijf, foto's L.A.M.P., "De molenkast van de Windekemolen werd 'op de teerlingen geplaatst', de-beiaard.be (29.01.2018). - DVL, "Windekemolen kan na 59 jaar weer malen", Het Laatste Nieuws, 31.01.2018. - DVL, "Windekemolen maalvaardig", Het Laatste Nieuws, 25.08.2018. - JVW, "Windekemolen is te bezoeken na 59 jaar van stilstand. Sander Vercamer opent de molen en neemt tegelijk afscheid", Het Nieuwsblad, 03.09.2018.
Mailberichten Maarten Osstyn, Adegem, 26.03.2017.
|