Intekendatum: 08.11.2001, 10 u. Molen: Drongen (Gent, O.-Vl.), Hoosmolen - stenen achtkante grondzeiler, poldermolen met (verdwenen) scheprad, thans met centrifugaalpomp Bouwheer & ontwerper: Stad Gent, Departement Technische Diensten, Facility Management - Gebouwen Opdracht: Herstellen pomphuis en interieur molenpomp van de Hoosmolen; o/cat. D24, kl. 1; 80 werkdagen Plaats aanbesteding: Stadhuis, Botermarkt, 9000 Gent * Deze openbare aanbesteding werd stopgezet; her-aanbesteding op 02.05.2002
Intekendatum: 02.05.2002, 10 u. (heraanbesteding van 08.11.2001) Molen: Drongen (Gent, O.-Vl.), Hoosmolen - stenen achtkante grondzeiler, poldermolen met (verdwenen) scheprad, thans met centrifugaalpomp Bouwheer & ontwerper: Stad Gent, Departement Technische Diensten, Facility Management - Gebouwen Opdracht: Herstellen pomphuis en interieur molenromp, o/cat. D24, kl. 1; 80 werkdagen Plaats aanbesteding: Stadhuis, Botermarkt, 9000 Gent Offertes: De Rycke R. bvba, Beernem, €62.402,23; Ardicor nv, Ardooie, €66.086,20; Dhont René bvba, Destel-bergen, €67.790,06; Denys nv, Wondelgem, €74.463,53; Nijs P. nv, Deinze, €80.815,60; Beke nv, Oostkamp, €84.063,06; Collewaert bvba, Berlare, €131.506,13 (excl. btw Toewijzing: De Rycke R. bvba, Beernem
Intekendatum: 06.11.2003, 10 u. Molen: Drongen (Gent, O.-Vl.), Hoosmolen - stenen achtkante grondzeiler, poldermolen met (verdwenen) scheprad, thans met centrifugaalpomp Bouwheer & ontwerper: Stad Gent, Departement Technische Diensten, Facility Management - Gebouwen Opdracht: Restauratie pompgemaal; 40 werkdagen Plaats aanbesteding: Stadhuis, Botermarkt, 9000 Gent Offertes: Goeminne Christiaan & Zonen bvba, Merelbeke, €30.569; Nijs P. nv, Deinze, €43.076; Collewaert bvba, Berlare, €46.595,60; Bryon nv, Knesselare, €48.070; Van Britsom nv, Oostkamp, €122.678,05 Toewijzing: Nijs P. nv, Deinze --------------------------------------------------------- Herstel pomphuis en interieur molenromp Hoosmolen Bourgoyen-Ossemeersen (23.01.2003)
Begin januari 2003 startten onderhoudswerken die het pomphuis en het interieur van de Hoosmolen, gelegen op het einde van de Mahatma Ghandistraat, Gent, opnieuw in ere moest herstellen. De uitvoering van de werken verliep in nauwe samenwerking met de Diensten Stadsarcheologie, Monumentenzorg, Leefmilieu en Natuurontwikkeling en de Technische Diensten van de Stad Gent. De aanneming zelf werd gerealiseerd door de firma bvba Rik De Rycke uit Beernem.
De Hoosmolen was oorspronkelijk een windmolen voor het droogmalen van het waterrijk gebied van de Bourgoyen. Deze scheprad-poldermolen, waarvan nu enkel de romp overblijft, is een waardevolle replica van de oorspronkelijke houten molen die in 1701 door een ongeluk afbrandde en in hetzelfde jaar werd herbouwd in steen. Dit verklaart de zeldzame achtvormige vorm van de romp.
Door de sterke industrialisering werd in 1857 toestemming verleend om een stoommachine te plaatsen. Hiervoor werd een schoorsteen gebouwd, net naast de romp en even later werd de overbodig geworden kap met wieken weggenomen. De stoommachine dreef eerst het scheprad en vanaf 1897 een centrifugaalpomp aan. Toen in 1945 werd geopteerd voor een elektrische aandrijving van de pomp, brak men de schoorsteen tot net boven de fundering af.
Enkele jaren geleden kwam de molen helemaal in onbruik en werd een pompgemaal geplaatst in een betonnen behuizing naast het verbindingskanaal. Deze pomp is nog steeds actief. De werken kaderen in een heropwaardering van de molensite. De molenromp wordt hiervoor uitgebouwd als toeristisch informatiepunt voor de natuurliefhebbers die een bezoekje brengen aan het Stedelijk Natuurreservaat Bourgoyen-Ossemeersen.
Vroeger werd de molenromp aan de buitenzijde al onder handen genomen. De bakstenen romp werd gereinigd, slechte voegen en stenen werden hersteld. Bovenaan werd het dakje vernieuwd en van een bovenlicht voorzien.
In 2001 werd het verbindingskanaal geconsolideerd: na reinigen werden aan beide zijden van het kanaal damwanden geplaatst om tot drooglegging te kunnen overgaan. Alle instabiele constructiedelen van natuur- en baksteen werden geconsolideerd, bijgewerkt of waar nodig vervangen en slecht voegwerk werd hersteld. Aan de uitmonding naar de Leie toe werd het kanaal met recuperatiesteen terug opgebouwd naar oorspronkelijk model. De duiker aan de zijde van het Stedelijk natuurreservaat werd eveneens opgeknapt alsook de overblijfselen van de fundering van de vroegere schoorsteen.
In 2003-2004 gebeurde de restauratie van de aanwezige industriële relicten zoals de elektrische centrifugaalpomp uit 1897. Binnen de molenromp maakt een metalen spiltrap en vloer het mogelijk maken om informatiepanelen te raadplegen die de geschiedenis van molen en reservaat uiteenzetten. Deze fase van uitvoering omvatte vooral onderhoudswerken aan de binnenzijde van de molenromp. Hier werden de muren gereinigd, het voegwerk hersteld en slecht baksteenmetselwerk vervangen. Achteraf werden alle muurvlakken gekaleid. Ook werd de bakstenen vloer hersteld en aangevuld met recuperatie baksteen. Metalen onderdelen aan de binnenzijde, alsook deze aan de buitenzijde in en rondom het verbindingskanaal werden gereinigd en behandeld en waar nodig hersteld of vervangen. Het pomphuis werd binnenin hetzelfde afgewerkt als de muren van de molenromp. Aan de buitenzijde werden de muren bepleisterd in een neutrale iets donkere kleur en werd de dakbedekking vernieuwd. Het pomphuis is een latere toevoeging en door een accentuering met bepleistering komt de molenromp meer tot uitdrukking.
Aan de bovenzijde van de molenromp werd op de nieuwe muurafdekplaat een bliksemafleiding voorzien. Het huidige houten brugje werd vervangen door een betonnen brugdek op boorpalen om de druk op het onderliggende duikergewelf te ontlasten. Door plaatsing van inox leuningen laat de brug toe dat onderhoudswagens van de Dienst Leefmilieu en Natuurontwikkeling toegang hebben tot het natuurreservaat maar dat zwaar verkeer niet mogelijk is. Uiteraard kunnen voetgangers en fietsers gebruik maken van de nieuwe overspanning. Tijdelijk werd het huidige houten brugje verplaatst naar de ander zijde van de molenromp, zodat toegang tot de Bourgoyen steeds verzekerd bleef. De totale kostprijs voor dit project was geraamd op 75.507,86 EUR.
Informatie
Departement Facility Management - Dienst Gebouwen, Pascal Jacobs, Sint-Salvatorstraat 16, 9000 Gent, tel. (09)266 58 65, fax (09)266 58 89, e-mail tdg@gent.be
Bevoegd
de heer Lieven Decaluwe, schepen van Milieuzaken, Gezondheidsbeleid en Openbaar Groen
Literatuur
Gedrukte bronnen "Gazette van Gend", nrs. 1268 en 1269 van 12 en 15 mei 1806.
Werken Lieven Denewet, "Niet Nederland maar Vlaanderen was de bakermat! Belangrijke archiefvondst. De eerste vermelding van een poldermolen: de nog bestaande "hoesse molen" bij Gent (1316)", in: Molenecho's, XXXIV, 2006, nr. 3, p. 170-190. Lieven Denewet, "De Hoosmolen, een poldermolen in de Bourgoyenmeersen te Drongen", Molenecho's, XII, 1984, p. 1-124 (themanummer poldermolens); Lieven Denewet, "Integratie van molens in Vlaamse landinrichtingsprojecten" (Bocholt, De Moeren, Drongen, Eggewaartskapelle, Zingem, Opitter), in: Molenecho's, XXX, 2002, nr. 2, p. 64-79; Lieven Denewet, "De eerste poldermolen staat in Vlaanderen (Gent, Hoosmolen, 1316)", Land in zicht, LXXVI, 2007, 3, p. 4-5. Lieven Denewet, "De oudste poldermolen stond in Drongen", in: Dronghine, Jaarboek, XXVI, 2007, p. 145-164. Lieven Denewet, "The first known references to wind driven drainage mills: Ghent and Saint Omer (1316 / 1322)", in: "Drainage, Mills and Polders. History and Preservation", Report of the Themed Day at the 12th International Symposium on Molinology 8 June 2007, Putten, The Netherlands, 2007, p 19-23; Lieven Denewet, "Ontstaan, verspreiding en structuur van de stenen achtkantige bovenkruiers in België", in: Molenecho's, XII, 1984, p. 357-377. Lieven Denewet, "Nieuw scheprad voor de Hoosmolen te Drongen (Gent) in 1800", in: Molinologie, Periodieke uitgave van TIMS-Nederland/Vlaanderen, nr. 10, 1998, p. 1-3, ill., pl.; G. D[eceuninck], "Lieven Denewet ontdekt oudste poldermolen van de Lage Landen. Een slag van de molen?", in: De Weekbode, editie Roeselare, 27.10.2006, p. 44. Lieven Denewet [trad. Aimé Smeyers, FFAM], "La première mention d'un moulin d'assèchement nous vient des Flandres: le Hoosmolen à Gand, de 1316", in: Moulins de France, Revue de la Fédération Française des Amis des Moulins, n° 70, avril 2007, p.7-8, ill. John Verpaalen, "De waterbemalingsmolen te Drongen: Uniek monument in de vergeethoek", in De Belgische Molenaar en Levende Molens, jg. 77 (1982), nr. 11 (november), p. 233-234, ill.; Denis De Cloet, "De molens van Drongen na 1800", in: Dronghine (Heemkundige Kring van Drongen), Jaarboek, I, 1982, p. 20-22; Paul Bauters, "Eeuwen onder wind en wolken. Windmolens in Oost-Vlaanderen", Gent, Provinciebestuur, 1985; Piet Cassiman, "Over Drongense molens", in: Dronghine-Jaarboek, XVII, 1998, p. 167-170; David Maes, "Drongense sprokkelingen: een nieuw "waterwiel" voor de Oostmolen", in: Dronghine, 1996, p. 223; Maes David, Het resolutieboek van de Bourgoyen (1713-1796), Dronghine Jaarboek, XXVIII, 2009, p. 155-205. Maes David, "Drongen in oorkonden van de Gentse kartruizers", Dronghine Jaarboek, XXVII, 2008, p. 67-82. Merlevede Marijke, "Een nieuw boek: Caerte Boek Bourgoyen", Dronghine Jaarboek, XXV, 2006, p. 195-210. Jan De Grauwe, "De Kartuis Koningsdal en Drongen", in: Dronghine-Jaarboek, V, 1986, p. 2-26. Paul Bauters, "Oostvlaams molenbestand 1986", Gent, 1986 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 25); "Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Tweede aflevering. De arrondissementen Eeklo en Gent", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962); Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 2. Gemeenten D-E", Rotem, Studiekring Ons Molenheem, 1998; Laleman M.-C. & Stoops G., "Stadsarcheologisch onderzoek in Gent", Archaeologia Mediaevalis 22, 1999, p. 68-70. Vermeiren G., Vondstmeldingen. Mahatma Gandhistraat 30, Hoosmolen", Stadsarcheologie. Bodem en Monument in Gent, XXII, 1998, 2, 71-73. Laleman M.C. & Raeymakers E., "Vondstmeldingen. Mahatma Gandhistraat 30, Hoosmolen", Stadsarcheologie. Bodem en Monument in Gent, XXIII, 1999, 1, p. 85. Laleman M., Raeymaekers, E., Steurbaut P. & Vermeiren G., "Mahatma Gandhistraat 30, Hoosmolen" In: "Archeologisch onderzoek in Gent 1999-2006", Gent, 2007, p. 83-87. Laleman M.-C., Stoops G. & Vermeiren G., "Archeologisch onderzoek in Gent (O.-Vl.)", Archaeologia Mediaevalis, XXV, 2002, p. 62-65.
|