De molennaam is afkomstig van de geschilderde windroos op een zijweeg van de molenkast. Deze stervormige roos werd al voor de eerste wereldoorlog aangebracht, maar de benaming Stermolen kwam pas vanaf de jaren 1960 in omloop.  
Het octrooi voor het oprichten van een windmolen op het gehucht Hoenrik werd in 1659 door prins-bisschop Gerard van Groesbeek verleend aan Jan Thonis. Deze eerste windmolen werd op 20 maart 1886, toen in het bezit van B. Zels uit Eksel, door brand vernield en niet meer opgebouwd.
Een weinig verder werd in 1901 de huidige standaardmolen geplaatst. Hij werd aangekocht in Henegouwen, dicht bij de Franse grens, en per spoor overgebracht door Eugeen Bleukx-Driesen, molenaar uit het naburige Wijchmaal. Deze Waalse molen dateert uit het begin van de 18de eeuw.

In 1909 kwam de molen door aankoop in bezit van de familie Helsen. Mathieu Helsen, zoon van Pol en geboren op 27 juli 1906 en overleden in 1993, erfde de molen in 1948. Hij werd de laatste beroepsmolenaar en begon reeds in 1920, als veertienjarige, met de uitbating van de Stermolen. In 1954 werd een roede verwijderd en sindsdien, tot in 1970, werd er slechts met één roede gemalen. Mathieu Helsen maalde vooral veevoeder en ook nog wat boekweit. Hij verkocht dit in zakjes van één kilogram.
Van alle einden (wieken) waren de onderste meters halfverdekkerd, met stroomlijn aan de achterzijde. Het wiekenkruis was in donkere kleuren geschilderd. Er waren zwart getaande zeilen (op het laatst plastic zakken). Door de jaren heen was de grijs geschilderde kast verweerd geraakt. De paraplu was gedekt met dakleer.

Toen Mathieu (Thieuke) Helsen in 1970 met pensioen ging, stond de gemeente in rep en roer: de molen zou aangekocht zijn door de molenbouwers Adriaens uit Weert (NL) - ze hebben de molen een week in bezit gehad - om hem te verplaatsen naar Asten (Noord-Brabant), ter vervanging van de standerdmolen die er in de nacht van 15 op 16 juni 1970 zwaar verbrand was. Het Davidsfonds, afdeling Eksel, zette dan een actie op het getouw, om de molen in Eksel te behouden. Hun bemoeienissen, alsmede die van het gemeentebestuur, hadden als gevolg dat de Stermolen bij Koninklijk Besluit van 18 oktober 1973 als monument werd beschermd. Na jarenlange onderhandelingen met de eigenaar besliste de gemeenteraad, begin december 1976 de Stermolen aan te kopen. De nakende fusie met Hechtel is hier wellicht, en gelukkig, niet vreemd aan. De overdracht gebeurde in 1977 via een ruilovereenkomst.

In 1983-'84 werd de molen gerestaureerd door de gebroeders Caers uit Retie, naar een ontwerp van architect Mathieu Driesen uit As. De restauratiewerken kostten 4,5 miljoen Belgische frank. Ook het naastliggende molenhuisje werd hersteld. Overzicht van de werken: herstel van gevlucht, kapconstructie, staart, trap, kruiwerk, galerij, bekleding van molenkap met kunstleien, bevloeringen van zolders, afdekking van voet, vervanging van de bakstenen teerlingblokken, metsel- en schilderwerken.De molen kreeg toen een nieuwe geklinknagelde binnenroede (fabr. Verhaeghe uit Ruddervoorde, nr. 1308). De geklinknagelde buitenroede uit de eerste helft van de jaren 1920 (van dezelfde firma Verhaeghe, nr. 952) kon behouden blijven. 
In 1990 werden o.m. uitgevoerd als herstellingswerken:  tegengaan van zwamvorming, scherpen van de molenstenen, verstevigen van de trap, vervangen van 52 tandraderen en een algemene verfbeurt.
 
De Waals-Henegouwse groep staakmolens kenmerken zich door hun hoge molenkast, zware constructie en zadeldak. Door ijzeren windwijzer bekroonde molenkap op geprofileerde consoles. Galerij met rechthoekige deur, waarboven twee luiken, het bovenste onder zadeldakje. Interieur: meelzolder, steenzolder met dubbele maalinrichting. Er is één koppel blauwe stenen en één koppel kunststenen. De gietijzeren askop werd gegoten door Joseph van Aerschot & Co uit Herentals (mededeling Nico Jurgens, Hoorn). De molen heeft een blokvang, die bediend wordt met een evenaar. Het voorwiel is nog een armwiel, met enkele armen doorheen de molenas. Het achterwiel is uitgevoerd als een stropwiel (met dubbele kruisarmen omheen de as), maar nog duidelijk te zien is dat het vroeger ook een armwiel was.

In 2005 voerde molenbouwer John de Jongh (Veldhoven) onderhoudswerken uit. Overzicht van de uitgevoerde werken:
- Vervangen van ca. 30 stuks eiken hekscheien in eik. De scheien weer vast te zetten op de zoomlatten en de bijbehorende kluften weer te bevestigen.
- Reparatie van het plaatwerk van de buitenroede. Door de langdurige stilstand is er een flink gat geroest in het plaatwerk ter plaatse van de askop onder een roedewig. Dit gat is te verstevigen dmv het oplassen van een ijzeren plaat.
- Reparatie van de loodafdekking op de noordbomen.
- Vastzetten van de lagerpen van de kruihaspel.
- Controle van alle kammen op het vangwiel en waar nodig deze middels zeildoek vast te zetten. Het koppel molenstenen van de achtermolen na te zien en dit maalvaardig op te leveren. Kleine gebreken aan de meelkuip en het lichtwerk te verhelpen.
- Doorschuiven van de buitenroede om een gat (dicht bij de askop) te dichten met een plaat. Het midden ontroesten en voor het terugplaatsen twee maal lijvig behandelen met kunstharsmenie. Na het doorschuiven de roede weer op te sluiten met de afkomende wiggen en spitijzers.
- Afdekken van de bovenzijde van de staart met asfalt om verder inwateren te voorkomen.
- Vernieuwen van de beplanking op het voorkeuvelens. De beplanking uit te voeren in Sib. Larix. Het voorkeuvelens weer te voorzien van twee opgeklampte luiken.
- Vernieuwen van de zinken beplating rond de askop en deze tevens te schilderen.
- Vernieuwen van de beplanking van het balkon. De delen uit te voeren in eik. Het balkon weer te voorzien van een luiluik. De beplanking te schilderen met een teervrije lak.
- Vervangen van 12 stuks traptreden in de buitentrap in eik. 
De molen werd in september 2006 volledig geschilderd en staat er weer prachtig bij.
Op 19 augustus 2006 draaide de molen voor het eerst weer na lange tijd stilstand. Robert Spelmans uit Hechtel en Erwin Hamers laten de molen minstens één keer per maand draaien.

Het Molenhuisje werd in 2010 omgevormd tot een educatieve kinderattractie. Met steun van het provinciebestuur en de Europese Unie werd het molenhuisje een speel-, leer- en doe-ruimte voor kinderen. De kinderen kunnen via apparaten en pratende machines alle informatie over de molen en het molenaarsleven krijgen.
Het gemeentebestuur van Hechtel-Eksel gaf eind 2010  molenbouwer Adriaens de opdracht om het molengebinte te herstellen en om de oude trap en het balkon te vervangen. Ook de kapotte kruishaspel en een gedeelte van de staart worden vervangen. Ten slotte wordt het hekwerk vernieuwd. Het molenmechanisme wordt verbeterd. De werken, die in verschillende fasen uitgevoerd worden, kosten 67.000 euro.

In 2012 kreeg de molen weer een grondige beurt: de standaard, zetel en kruisplaten hersteld, de  galerij, trap, nonnen, kruihaspel en loopschoren vernieuwd, het vang- en voorwiel gecentreerd en deels voorzien van nieuwe kammen, de roeden hersteld en geheel opnieuw opgehekt, één nieuwe loper geplaatst en de rondsels afgesteld. Uitvoerder was Adriaens Molenbouw bv uit Weert (NL).

Op zaterdag 27 april 2013 kreeg de molen in het Provinciehuis Boeverbos te Brugge het kenteken “Actieve Molen 2013” uitgereikt uit handen van Vlaams minister van Onroerend Erfgoed Geert Bourgeois (of zijn kabinetschef bij verlet). Deze nominatie gebeurde door het Molenforum Vlaanderen vzw (www. molenforumvlaanderen.be) op basis van de volgende criteria: de molen als gebouw (uitzicht, toestand), de werking als molen (draaien en malen) en de inzet van de molenaar, de toeristische ontsluiting en de gelegenheidsactiviteiten. De vrijwillige molenaars waren toen Robert Spelmans uit Hechtel, Erwin Hamers uit Eksel en Roeland Vekemans.

De huidige vrijwillige molenaars zijn Erwin Hamers en Daan Chistoffels.

Rob SIMONS & Lieven DENEWET

Werkzaamheden in en rond de Stermolen
Jaar van uitvoering: 2005
Molen: Eksel (Hechtel-Eksel, Limb.), Stermolen - standaardmolen van het Waals type
Bouwheer & ontwerper:  Gemeente Hechtel-Eksel
Aard van de werken: Onderhoud
- Vervangen van ca. 30 stuks eiken hekscheien in eik. De scheien weer vast te zetten op de zoomlatten en de bijbehorende kluften weer te bevestigen.
- Reparatie van het plaatwerk van de buitenroede. Door de langdurige stilstand is er een flink gat geroest in het plaatwerk ter plaatse van de askop onder een roedewig. Dit gat is te verstevigen dmv het oplassen van een ijzeren plaat.
- Reparatie van de loodafdekking op de noordbomen.
- Vastzetten van de lagerpen van de kruihaspel.
- Controle van alle kammen op het vangwiel en waar nodig deze middels zeildoek vast te zetten. Het koppel molenstenen van de achtermolen na te zien en dit maalvaardig op te leveren. Kleine gebreken aan de meelkuip en het lichtwerk te verhelpen.
- Doorschuiven van de buitenroede om een gat (dicht bij de askop) te dichten met een plaat. Het midden ontroesten en voor het terugplaatsen twee maal lijvig behandelen met kunstharsmenie. Na het doorschuiven de roede weer op te sluiten met de afkomende wiggen en spitijzers.
- Afdekken van de bovenzijde van de staart met asfalt om verder inwateren te voorkomen.
- Vernieuwen van de beplanking op het voorkeuvelens. De beplanking uit te voeren in Siberische larix. Het voorkeuvelens weer te voorzien van twee opgeklampte luiken.
- Vernieuwen van de zinken beplating rond de askop en deze tevens te schilderen.
- Vernieuwen van de beplanking van het balkon. De delen uit te voeren in eik. Het balkon weer te voorzien van een luiluik. De beplanking te schilderen met een teervrije lak.
- Vervangen van 12 stuks traptreden in de buitentrap in eik. 
Toewijzing: Molenbouw De Jongh bv, Veldhoven (Ned.

Intekendatum: 08.10.2007, 11 u. 30
Molen: Eksel (Hechtel-Eksel), Stermolen - standaardmolen van het Waalse type
Bouwheer: Vlaamse Landmaatschappij, Brussel
Ontwerper: Vlaamse Landmaatschappij, Herentals (Filip Debrabandere)
Aard van de opdracht: Inrichting omgeving Stermolen en kapellen, Landinrichtingsproject Grote Nete-Gebied - Inrichtingsplan (IP) Hechtel-Eksel, openbare aanbesteding, fase 1; cat. C en G3, kl. 3, cat. 00, 05, 08; 60 werkdagen
Plaats aanbesteding: bij de Vlaamse Landmaatschappij Antwerpen, Cardijnlaan 1, 2200 Herentals

Intekendatum: 08.03.2010, 10 u.
Molen: Eksel (Hechtel-Eksel, Limb.), Stermolen - standaardmolen van het Waals type
Bouwheer:  Gemeente Hechtel-Eksel
Ontwerper: Bob Bruns, Ruimtelijke en Grafische Vormgeving, Westerhoven (Ned.)
Aard van de opdracht: Inrichting Molenhuisje. De opdracht omvat het produceren, leveren en installeren van interactieve tentoonstellingselementen voor een nieuwe expositie in het Molenhuisje, gelegen bij de Stermolen te Eksel. De elementen bestaan uit interactieve presentaties en spelletjes in het kader van het thema "molen". De expositie richt zich voornamelijk tot jeugdige bezoekers; CPV-classificatie (gemeenschappelijke woordenlijst overheidsopdrachten): hoofdopdracht: 39290000 - diverse meubilering; 60 dagen
Plaats aanbesteding: Gemeentehuis Hechtel-Eksel, raadszaal

(L. Smet), Eksel – “De Stermolen”, in: Molenecho’s, nr. 8, 1974
De standaardmolen op teerlingen met open afdak over kruisplaten en afzetten werd aldaar opgericht in 1901. Hij werd overgebracht uit Voedigré aan de Franse grens, het bouwjaar aldaar is ons onbekend. Vóór een 25 tal jaren werd de binnenroede uitgetrokken en de buitenroede voorzien van een halve verdekkering. (Eigen nota: beide roeden waren volgens een prentkaart al in 1946 half verdekkerd, d.i. Oud-Vlaams met stroomlijn aan de achterzijde).
In de jaren 1952-1957 waren wij beroepshalve elke week op doortocht te Eksel en telkens waren wij gefacineerd door dit zeldzaam schouwspel: de molen van Matthieu Helsen bleef het doen, met één roede die bij elke omwenteling als ’t ware “doorsloeg”.
Toen de windmolen stilgelegd werd waaide de wind nog wel, maar dan uit een andere hoek, begerige slopershanden aasden op de windreus.
Dank zij het verzet van de plaatselijke bevolking en vooral door tussenkomst van de plaatselijke Davidsfondsafdeling werd de Stermolen bij K.B. van 18.10.1973 als monument geklasseerd om zijn archeologische en volkskundige waard in het landschap.
Vóór enkele dagen bevestigde Matthieu ons nog zijn voornemen kortelings de molen met bijbehorende grond en maalderijgebouw over te dragen aan de plaatselijke Davidsfondsafdeling.
Na de noodzakelijke herstellingswerken wil de mulder op rust de molen vooral tijdens de week-ends openstellen voor de toeristen en hem bij gunstige wind laten draaien, molens moeten draaien zegt Matthieu, ze zijn ervoor gemaakt, en… het nat en de worm blijft eruit.
De Stermolen krijgt nog wel wind in de zeilen.

----------

Hoenriker molen, 20 maart 1886. Volledig afgebrand.
"Brand. - Dezer dagen is de wind graanmolen, toebehoorende aan M. B. Zels te Exel, gansch door het vier verslonden geworden. Niets bleef er van over: zelfs de steenen zijn door de ongemeene hitte in duizende stukken gesprongen. De schade wordt op 10 duizend frank geschat. Niets was verzekerd".
Bron: Gazette van Brugge en der provincie West-Vlaanderen, zaterdag 3 april 1886, p. 2, kol. 5 (93e jg., nr. 40). Opgetekend door Lieven Denewet, Hooglede.

--------

"Stermolen wordt hersteld", internetgazet.be, 31.12.2010.
Het gemeentebestuur plant volgend jaar grote onderhoudswerken aan de stermolen. Om die maalvaardig te herstellen zijn verschillende ingrepen vereist. De stermolen is een baken in het landschap van Eksel. Meer dan honderd jaar geleden verhuisde hij van Henegouwen naar Eksel, en sindsdien is hij een aantrekkingspool voor bewoners en bezoekers van de gemeente.
Twintig jaar geleden al werd de molen knap gerestaureerd. Het behoud van een molen is echter een voortdurende zorg, zegt burgemeester Truyens. "Het gemeentebestuur gaf een molenbouwer de opdracht om het molengebinte te herstellen en om de oude trap en het balkon te vervangen door een nieuwe buitentrap (inclusief nonnen en balustrade) en een nieuw balkon (inclusief luiluik) in eikenhout. Ook de kapotte kruihaspel en een gedeelte van de staart zullen worden vervangen.
Tenslotte zal het hekwerk vernieuwd worden. Het molenmechanisme wordt verbeterd door enkele gebroken kammen te vervangen en de vang te verbeteren. De herstellingswerken in deze fase zullen bijna 67.000 euro kosten." Om de werken te kunnen uitvoeren rekent het gemeentebestuur op een onderhoudspremie van het Vlaams Gewest.

"Molenfeesten in Eksel op zondag 9 september", in: Internetgazet.be, sept. 2012.
Op 9 september vinden aan de Ekselse Stermolen de Stermolenfeesten plaats. De molenaars - Robert Spelmans, Erwin Hamers en Roeland Vekemans - ontvangen je dan graag tussen 10u en 18u voor een woordje uitleg. Heb je zin in wat ontspanning of wil je de honger even stillen? Dan staan de Boegezekoekers klaar... Voor de Stermolenfeesten hebben zij voor heel wat animatie gezorgd en natuurlijk is er ook de enige echte Boegezekoek*. Daarnaast wordt er die dag ook een fietstocht op het getouw gezet.
De Stermolen heeft tijdens deze vakantie totnogtoe een 400-tal bezoekers getrokken. Dat was mede te danken aan de draaidagen - elke 2de zaterdag en 4de zondag van de maand - gecombineerd met een interactieve tentoonstelling in het molenhuisje. Datzelfde molenhuisje doet op woensdagnamiddag van 13.30u tot 17u en zaterdagvoormiddag van 10.30u tot 15u dienst als toeristisch kantoor.

Literatuur

Literatuur
W. Smet & H. Holemans, Limburgse windmolens in heden en verleden, Nieuwkerken-Waas, 1981, p. 15, 42-43, 195, 196, 203, afbn. 31-33 op p. 47.
(L. Smet), Eksel – “De Stermolen”, in: Molenecho’s, nr. 8, 1974.
(L. Smet), "Stermolen te Eksel", in: Molenecho's, V, 1977, nr. 1, p. 3.
"Molennieuwtjes uit Eksel", De Belgische Molenaar, LXXII, 1977, p. 294-295.
Fr. De Groodt, "De Stermolen te Eksel", in: Molenecho's, XIII, 1985, p. 151-152.
J. Meuwis, "Eksel in oude prentkaarten", Zaltbommel, 1972.
"Historische dorpswandeling Eksel...", p. 4.
"In memoriam Mathieu Helsen", Levende Molens, XV, 1993, 2, p. 11.
Bert Van Doorslaer, "Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg", Borgloon/Rijkel, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, 1996.
J. Bussels, "De houten windmolen te Eksel", Eksel, 1986.
F. Dirks, "Molenfeesten aan de Stermolen te Eksel-Hechtel", in: Natuur- en Stedeschoon, Antwerpen, jg. 63 (1994), nr. 3, p. 32.
F. Dirks, "De 'Stermolen' van Eksel-Hechtel in Limburg", in: Natuur- en Stedeschoon, Antwerpen, jg. 63 (1994), nr. 5, blz. 37.
Gemeentelijk informatieblad Hechtel-Eksel, nr. 4, 1990, z.pag.
W. Lehaen, "Genealogie van de stam Zels / Sels", s.l., 1989, 218 p.
M. Bruynseels, "De inhuldiging van de Stermolen te Eksel", in: Levende Molens, jg. 8 (1986), nr. 7, p. 50-51.
Robert Spelmans: "De Stermolen te Eksel", in: Levende Molens, jg. 28 (2006), nr. 2 (februari), p. 16-17.
Robert Spelmans, "De Stermolen te Eksel", in: Lei en Griffel, Heemkundige Kring Hechtel-Eksel, jg. 14, 2006, nr. 2, p. 46-50.
Karel Vanderheyden: "Molenhuisje wordt interactief museum", in: "Lei en Griffel", Heemkundige Kring Hechtel-Eksel, jg. 18, 2010, nr. 3, p. 132-134.

Persberichten
Vo., "De Stermolen te Eksel wordt monument", Het Nieuwsblad, 07.02.1974.
"Moet Ekselse windmolen weerloze dood sterven?" Het Belang van Limburg, 22.09.1970.
"Zal Eksel zijn Stermolen laten verloren gaan?" Het Laatste Nieuws, 23.09.1970.
"Verkoop van de Stermolen te Eksel uitgesteld?" Het Laatste Nieuws, 30.09.1970.
"Gemeente wil molen behouden", Volksgazet, 18.01.1973.
"Davidsfonds Eksel wil windmolen behouden", het Belang van Limburg, 24.01.1973.
Molens in Limburg", Het Belang van Limburg, 28.06.1975.
"De Stermolen te Eksel wacht op zijn restauratie", het Belang van Limburg, 19.11.1976.
"Eksel koopt toch de Stermolen", Het Belang van Limburg, 29.11.1976.
"Le moulin de bois d'Eksel", Le Sillon Belge, 08.07.1977.
KVH, "Spreekuur", Het Nieuwsblad, 31.03.2007.
KVH, "Ster-Molenaar", Het Nieuwsblad, 14.07.2007.
KVH, "Ster-Molenaar", in: Het Nieuwsblad, 14.07.2007.
KVH, "Historisch", in: Het Nieuwsblad, 29.10.2007.
KVH, "Spreekuur", in: Het Nieuwsblad, 31.03.2007.
KVH, "Inrichtingsplan moet open ruimten en woonkernen verbinden", in: Het Nieuwsblad, 13.12.2006.
"100 jaar Stermolen in Hechtel-Eksel", in: Het Belang van Limburg, 07.09.2001.
KVH, "Stermolen", Het Nieuwsblad, 11.09.2008.
KVH, "Molenhuis", Het Nieuwsblad, 14.11.2008.
Dave Cuypers, "1,6 miljoen voor pleinen en fietspad aan Grote Nete", Het Belang van Limburg, 17.12.2007.
KVH, "Kindvriendelijk", Het Nieuwsblad, 15.12.2008
KVH, "Historisch", Het Nieuwsblad, 29.10.2007.
GVB, "Omgeving Stermolen wordt opgeknapt", in: Het Belang van Limburg, 11.08.2008.
KVH, "Educatief molenaarshuisje?", Het Nieuwsblad, 24.11.2008.
"Molenhuisje wordt een leerrijk café voor kinderen", in: Het Belang van Limburg, 06.11.2008.
GVB, "Tentoonstellingsmuur voor tank", Het Belang van Limburg, 02.07.2009.
KVH, "Stermolen", Het Nieuwsblad, 02.01.2009
KVH, "Grote Netegebied", Het Nieuwsblad, 02.02.2009.
GVB, "Vragen bij ‘chaotische' werken in de Groenstraat", Het Belang van Limburg, 08.09.2009.
KVH, "Kids Kaffee", Het Nieuwsblad, 10.09.2009 
GVB, "Molenhuisje wordt leerrijke attractie", Het Belang van Limburg, 04.02.2010.
GVB, "Stermolen is mikpunt van vandalenstreken", in: Het Belang van Limburg, 2010.
KVH, "Molen", in: Het Nieuwsblad, 09.09.2010.
KVH, "Molenhuisje krijgt educatieve invulling", Het Nieuwsblad, 19.10.2010.
KVH, "Molenhuisje", Het Nieuwsblad, 30.09.2010.
KVH, "Stermolen krijgt opknapbeurt", Het Nieuwsblad, 05.01.2011.
"Stermolen wordt hersteld", internetgazet.be, 31.12.2010.
"Molenfeesten in Eksel op zondag 9 september", in: Internetgazet.be, sept. 2012.
KVH, "Onderhoudswerken Stermolen zijn klaar", Het Nieuwsblad, 19.12.2012.
KVH, "Gerestaureerde Stermolen officieel geopend", Het Nieuwsblad, 16.04.2013.
"Topdag bij de Stermolen", internetgazet.be, 10.09.2012.
KVH, "Zeven andere landschapsprojecten krijgen ook steun", Het Nieuwsblad, 29.10.2013.Kizzy Van Horne, "Fietstocht en autoroute begint aan de Stermolen in Eksel. Nieuwe route zet molens in de kijker", Het Nieuwsblad, 25.06.2014.
SSB, "Kinderen ontdekken samen met burgemeester nieuwe Molenroute", Het Laatste Nieuws, 25.06.2014.
"Unieke molenroute voor fiets of auto", internetgazet, 23.06.2014.
BVDH, "Toeristisch seizoen opent aan Stermolen", Het Laatste Nieuws, 21.04.2018.

Mailberichten
Jacky Meuwis, Eksel, 10.03.2008.
Daan Christoffels, 05.09.2016, 13.05.2017.