De Couchezmolen is een stenen stellingmolen in de Zarren-Lindestraat nr. 51, op 1,8 kilometer ten zuidoosten van de kerk van Zarren.

De molen heeft een hoogte van 25,3 m tot aan de nok van de draaibare kap. De bakstenen romp zelf is 21,6 m hoog. De ijzeren gaanderij (of stelling) bevindt zich ter hoogte van de meelzolder op 11m hoogte. De roeden hebben een overmeten lengte van 23,4m. Er zijn 7 zolders.

De weduwe en de kinderen van Jan Couchez besloten in 1869 om de kleine houten graanwindmolen (zie: Zarren - Couchezmolen-I) en de olieslagerij uit 1837 (die later een houten graanwindmolen boven op het dak kreeg) in de Zarren-Lindestraat 57 toch onder te brengen in één molen, zoals dat reeds in 1845 gepland was. Het werd een grote stenen graan- en oliewindmolen. Die werd echter niet op hun pachtgoed gebouwd, maar op een eigen landerij langs de toenmalige Vlastraat (huidige Zarren-Lindestraat). Op deze grond stond reeds een woning. De hoge molen kwam klaar in 1870.

Louis Tuytten werd de eerste molenaar op de nieuwe molen. HIj was een zoon van de molenaar op de Plaatsmolen in de Esenstraat en was pas getouwd met Sophia Couchez, een dochter uit de familie Couchez, eigenaars van de molen. Als h ulp inn de molen kwam Ivo Declerck uit Kortemark. Hij huwde in 1875 ook met een dochter Couchez en de beide schoonbroers bemaalden verder de molen. Maar niet voor lang. Louis Tuytten overleed plotseling in januari 1882 en Ivo Declerck stond alleen voor de uitbating van de molen. Charles Couchez, een schoonbroer van Pieter August, de boer op de hofstede, kwam ter hulp en beiden rooiden het een tijd verder.

Voordien was in 1877, na de dood van Barbara Vandamme, de weduwe van Jan Couchez, de molen met zowel "het staande als het gaande werk" door erfenis in handen van Ivo Declerck gekomen. Deze laatste, al 65 jaar oud en zonder nakomelingen, verhuurde tenslotte zijn molen aan zijn knecht Charles Couchez. Ivo Declerck ging wonen op Zarren-dorp, waar zijn vrouw er een kruidenierswinkel uitbaatte, en Charles Couchez huwde in 1885 met Leontina Haeghebaert enn kwam wonnen in het molenhuis. Zes weken voor zijn huwelijk viel Charles Couchez door de houten gaanderij van de molen. Hij had niet bemerkt dat het luik open stond om molenstenenn te hijsen. Als bij wonder brak hij slechts één been.

In 1887 stierf Ivo Declerck, de eigenaar van de molen. Rosalie Couchez, zijn weduwe, verkocht in 1893 de molen aan een molenbouwer op rust, Charles Decadt uit Staden. Charles Decadt was getrouwd met de zuster van pachter-molenaar Charles Couchez. Ondertussen was de bloeiperiode voor de olieslagerijen voorbij en legden Charles Couchez en zijn zonen zi ch vooral toe op het malen van graan.

Opeenvolgende eigenaars:
- 1870, opbouw: Couchez-Vandamme Jan-Baptist (zoon van Joseph), de erfgenamen, landbouwer te Zarren
- 09.08.1881, deling: Tuytten-Couchez Louis, molenaar te Zarren (notaris Van Cuyck)
- 31.08.1882, erfenis: Tuytten Louis, molenaar te Zarren (overlijden van zijn vrouw Sophie Couchez, °06.02.1834)
- 28.02.1883, verkoop: Declercq-Couchez Ivo (de weduwe), molenaar te Zarren (notaris Van Cuyck)
- 19.05.1893, verkoop: Decadt-Couchez Charles Louis, molenaar te Staden (notaris Titeca)
- 29.08.1901, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Charles Louis Decadt)
- 15.08.1927, erfenis: a) Decadt-Dewinter Arthur Georges, apotheker te Zarren en b) Decadt-Van Roosenberghe Georges Joseph, zonder beroep te Zarren (overlijden van de weduwe Couchez van Charles Louis Decadt)
- 03.04.1947, erfenis: a) Decadt-De Winter Arthur Georges, de weduwe, te Zarren en b) Decadt-Van Roosenberghe Georges Joseph, zonder beroep te Zarren (overlijden van Arthur Decadt)
- 25.01.1949, deling: a) Decadt Maria Theresia (voor 1/2 volle eigendom en 1/2 naakte eigendom), zonder beroep te Aalst en b) Decadt-De Winter Arthur Georges, de weduwe (voor 1/2 vruchtgebruik), zonder beroep te Aalst (notaris Westerlinck)
- 28.09.1960, verkoop: Van Isacker-Vandamme Charles Oscar Joseph (1933-2013), landbouwer te Zarren (notaris Westerlinck)
- 1997, erfpacht: aan de Gemeente Kortemark voor 27 jaar.
- 20.06.2013, erfenis: Van Isacker Charles, de weduwe (Magda Vandamme) en kinderen (overlijden van Charles Van Isacker)

In 1894 werd een stoommachine geplaatst, maar er werd ook nog met de wind gemalen en olie geslagen.

De Couchezmolen kwam quasi ongeschonden uit de woelige oktoberdagen 1914, een uitzondering in de streek. Charles Couchez stierf aan typhus. Zijn zonen maalden verder, maar met verplichte hulp en onder toezicht van Duitse militairen-molenaars. Gebruik makend van de stoominstallatie van de olieslagerij bij de molen, plaatsten de Duitsers er een elektriciteitscentrale met accumulatorenbatterij. Die voorzag de dorpskern van Zarren, waar zeer veel soldaten bij burgers waren ingekwartierd, van elektriciteit. Vanaf 1916 werd het vuur onder de stoomketel onderhouden door Russische krijgsgevangenen die in een barak bij de molen waren ondergebracht. De molen dorostond het bevrijdingsoffensief in 1918 zonder noemenswaardige schade: ook dt was een grote uitzondering in onze streek.

De gebroeders Couchez waren na de oorlog voor enige jaren de enige actieve mlenaars te Zarren, daar de nieuwe Lindemolen pas in 1925 in bedrijf kwam. Na het overlijden in 1927 van Romanie Couchez, weduwe van Charles Decadt, kwam de molen door erfenis aan Arhur Decadt, de oudste zoon.

Een eerste ernstige poging om ook molens te beschermen, had plaats... tijdens de Duitse bezetting in 1944. Bij besluit van de secretaris-generaal van het ministerie van Onderwijs werden op 14 april 1944 een reeks van zeventien Westvlaamse windmolens geklasseerd, o.a. de Couchezmolen. Merkwaardig genoeg werd dit besluit, dat bij Regentsbesluit van 9 februari 1946 werd "gevalideerd", pas in het Belgisch Staatsblad bekendgemaakt op 26 juli 1983, ruim 42 jaar later.

Het broederpaar Oscar en Ernest ("Nest" of "Nesten"), zonen van Charles Couchez, baatten samen als pachters-molenaars de molen verder uit.  Ze maakten o.m. gebruik van een (nog bewaarde) haverpletter, vervaardigd door het constructieatelier M. Joseph & Cie uit Brussel. Ernest overleed in 1948. Het jaar nadien werd de molen buiten bedrijf gesteld. In 1960 kocht Charles Van Isacker de molen aan van Celina Dewinter, weduwe van Arthur Decadt.

De gebroeders Oscar en Nestor Couchez lieten de molen draaien tot in 1949. Na de stilstand van de molen trad het verval in. Het wiekenkruis verdween en de kap vertoonde gaten.

In 1967-1968 werd de molen door de molenbouwers Peel uit Gistel grondig hersteld met overheidssubsidies voor 1.200.000 frank. Volledig vernieuwd werden: de kap, de ijzeren gaanderij, het wiekenkruis, deuren en vensters, de staart en het kruiwerk. De romp werd hersteld en gewit. Binnenin werden de planken vloeren gedeeltelijk vernieuwd. Onder talrijke muurkoppen van de vloerbalken kwamen consoles om het doorzakken te beletten. De hoge schoorsteen van de stoomaandrijving werd afgebroken. Toen werd dit toegejuicht, maar aangezien er thans een grote belangstelling bestaat voor industriële archeologie, wordt dit nu betreurd. Wel bleef het onderste gedeelte nog overeind.

Na deze flinke restauratie heeft de molen nog een aantal keren "los" gedraaid, maar geleidelijk kwam de molen opnieuw in verval. Dit werd uiterlijk het eerst merkbaar aan de verticale roestbruine strepen onder de ijzeren gaanderij, veroorzaakt door afdruipend roest van deze gaanderij. De halve verdekkeringsplaten een de roeden waaiden praktisch voledig af. Binnenin waren de balken en de planken vloeren aan de westzijde reeds gezakt. Maar vooral de stenen kuip baarde zorgen: de afbrokkelende stenen vielen neer op de gaanderij.

De Molenwacht West-Vlaanderen kon in 1995 met logistieke hulp van de gemeente enkele nuttige instandhoudingswerken uitvoeren, anders was alle binnenwerk naar beneden gedonderd.

Een kentering ten goede kwam er in 1997 toen eigenaar Charles Van Isacker de molen voor één symbolische frank voor 27 jaar in erfpacht gaf aan de gemeente Kortemark, met het doel de molen maalvaardig te restaureren. Deze werken, uitgevoerd in 2002-2003, waren uitgesplitst in drie loten: bouwkundige werken (de molenromp), molentechnische werken (het mechanisme) en omgevingswerken. Molenbouwer Roland Wieme uit Deinze stond in voor het tweede lot. Op zaterdag 13 september 2003 werd de molen onder een grote belangstelling feestelijk ingehuldigd.

Op zondag 4 april 2004 was de Couchezmolen bij het draaien en door een verkeerd vangmanoevre het slachtoffer van een breuk aan de gietijzeren askop (fabrikaat Sabbe-Maselis, Roeselare, oudste model, ca. 1870, met rechte ashuizen en 4 relatief dunne schichten die afbraken tegen de kraag).
Het wiekenkruis bleef gelukkig tegen de kuip hangen en werd twee dagen later gedemonteerd door molenmaker Wieme uit Deinze.
In maart 2006 werd de molen hersteld met een nieuwe askop en buitenroede.
Op Monumentendag 2006 werd in de molen een molenmuseum geopend over de geschiedenis van de Couchezmolen, de verdwenen en bestaande molens van Groot-Kortemark (eerste zolder), over graan en de toepassing ervan.

In oktober-december 2011 werden onder leiding van architect Sabine Okkerse uit Horebeke onderhoudswerken uitgevoerd, o.m. aan de romp en de ijzeren gaanderij. Begin januari 2012 herstelde molenbouwer Dirk Peusens uit Merelbeke twee beschadigde zeilen. In de herfst van 2012 werden proefvlakken voor de nieuwe behandeling van de kuip aangebracht; deze werden in het voorjaar van 2013 geëvalueerd.

De Couchezmolen en de nabije Wullepitmolen vormen een in België uniek molenlandschap, met een werkende stenen molen en staakmolen op nauwelijks één kilometer van elkaar en in elkaars zicht.
Sedertdien draait een vijftal vrijwillige molenaars van de Wullepitmolen vzw  minstens elke 1ste zondag van de maand van 14-18 u. van april tot en met september met de Couchezmolen (bij voldoende wind ook de 4de zondag) en op speciale molendagen 10-18u. Info: Dienst Toerisme Kortemark, tel. 051 566108, toerisme@kortemark.be.

Jos DEMAREE & Lieven DENEWET

Aantal asomwentelingen.
2003: 24.229
2004: 13.151
2005:         0
2006: 24.308
2007: 38.569
2008: 48.133
2009: 25.368
2010: 54.464
2011: 52.164
2012: 42.942
(totaal, 2003-2012: 323.328)

Intekendatum: 01.12.2000, 10u.30 / 11u. / 11u.30
Molen: Zarren (Kortemark, W.-Vl.), Couchezmolen - hoge stenen stellingmolen met ijzeren gaanderij
Bouwheer: Gemeente Kortemark
Ontwerper: Ontwerpbureau Carlos Rabaut, Diksmuide
Opdracht: Restauratie
lot 1: bouwkundige werken; cat. D, o/cat. D24, kl. 2, cat. 19; 120 werkdagen;
lot 2: molentechnische werken; cat. D, o/cat. D24, kl. 2; cat. 19; 65 werkdagen
lot 3: omgevingswerken; cat. C en o/cat. C3, kl. 1, cat. 08; 15 werkdagen
Plaats aanbesteding: Gemeentehuis, Stationsstraat 68, 8610 Kortemark
Offertes: Lot 1: vijf bieders, laagste bod: A to Z, Zedelgem, 13.029.455 BEF; lot 2: 't Gebinte Molenbouw bvba, Erpe-Mere, 4.822.879 BEF; Peel-Thomaes bvba, Gistel, 5.236.880 BEF; Wieme Roland, Deinze, 5.299.800 BEF
* Heraanbesteding op 15.02.2002, 10 u. 30 / 11 u. 15

Intekendatum: 15.02.2002, 10 u. 30 / 11 u. 15 (heraanbesteding van 01.12.2000)
Molen: Zarren (Kortemark, W.-Vl.), Couchezmolen - hoge stenen stellingmolen met ijzeren gaanderij
Bouwheer: Gemeente Kortemark
Ontwerper: Architect Carlos Rabaut, Diksmuide
Opdracht: Restauratie
Lot 1: bouwkundige werken. Deze omvatten grondwerken, steiger, metselwerken, timmerwerken, gaanderij, schrijnwerken, technische installaties, pleisterwerken, schilderwerken, vloerwerken en allerhande; cat. D, o/cat. D24, kl. 3; 150 werkdagen; raming: € 366.622,72
Lot 2: molentechnische werken. Deze omvatten voorbereidende werken, demontage, buitenkruiwerk, Engels kruiwerk, molenkap, draaiend werk, kollergang, allerlei en houtbehandeling; cat. D, o/cat. D24, kl. 1; 85 werkdagen; raming: 157.676,84 euro
Lot 3: omgevingswerken. Deze omvatten voorbereidingswerken, verhardingswerken en diverse inrichtingen; cat. C en o/cat. C3, kl. 1; 15 werkdagen; raming: €31.731,86 (incl. btw)
Plaats aanbesteding: Gemeentehuis, Stationsstraat 68, 8610 Kortemark
Offertes: Lot 1: Aquastra bvba, Wevelgem, €299.631,25 (18,27 % onder de raming); AtoZ Renovatie bvba, Zedelgem, €309.835,50; Desodt nv, Ieper, €319.475,62; Monument Vandekerckhove nv, Ingelmunster, €388.391,62; Denys nv, Wondelgem, €399.062,55; Nijs P. nv, Deinze, €432.794,79; Versluys Geert nv, Knesselare, €481.450,66
lot 2: Wieme Roland, Deinze, €194.482,34 (23,34 % boven de raming)
lot 3: Vanhooren D., Ichtegem, €23.346,13; Sabbe Bedrijf bvba, Staden, €23.361,77; Dewulf Gebroeders bvba, Boezinge, €23.907,37 (24,66 % onder de raming); Demuynck Tuinen & Parken nv, Eernegem, €25.493,35; Tuinen Steenhaut nv, Anzegem, €26.314,90; Declercq bvba, Meulebeke, €26.815,74; Beyne Tuinen bvba, Gistel, €27.285,12; Vandeputte Sylvere bvba, Deerlijk, €28.034,34; Meersseman Johan, Poperinge, €28.171; Knockaert & Zonen bvba, Jabbeke, €29.012,94; Seru Daniël & Zonen nv, Veurne, €29.299,68; Descamps Tuinen bvba, Marke (Kortrijk), €30.371,50, Verhaeven-Crombez, Diksmuide, €62.485,50
Toewijzing: Lot 1: Aquastra bvba, Wevelgem; lot 2: Wieme R. & K. Molenbouw bvba, Zulte; lot 3: Dewulf Gebroeders bvba, Boezinge

Intekendatum: nov. 2005
Molen: Zarren (Kortemark, W.-Vl.), Couchezmolen - hoge stenen stellingmolen met metalen gaanderij
Bouwheer: Gemeente Kortemark
Ontwerper: Carlos Rabaut, Diksmuide
Opdracht: Herstel beschadigde molen: aanmaak nieuwe molenas met askop en  één roede; herstel beschadigde molenbaard; demontage oude molenas; plaatsing nieuwe molenas en roeden, nieuwe windborden en hekwerk
Plaats aanbesteding: Gemeentehuis, Stationsstraat 68, 8610 Kortemark
Toewijzing: Wieme R. & K. Molenbouw bvba, Zulte

Literatuur

L. Denewet, "Tien Vlaamse molens ingehuldigd in 2003", Molenecho's, XXXI, 2003, 4, p. 281-296.
Molenzorg vzw, "De askopbreuk van de Couchezmolen te Zarren", Molenecho's, XXXII, 2004, 2, p. 76-79;
L. Denewet & R. Van Ryckeghem, "Fotoreportage van het ongeval (Couchezmolen, Zarren)", Molenecho's, XXXII, 2, p. 76-78;
Herman Holemans, "West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten V-Z , Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2005.
Guido Peel & Stefaan Vroman, "Technische beschouwingen bij dergelijke ongevallen (Couchezmolen, Zarren)", Molenecho's, XXXII, 2004, 2, p. 79.
Chr. Devyt, "Westvlaamse windmolens. Inventaris volgens de toestand op 1 januari 1965", Brugge, 1966, p. 121;
Luc Devliegher, "De molens in West-Vlaanderen", Tielt/Weesp, 1984, p. 264-269 (Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen, 9);
Jeroen Cornilly, "Monumentaal West-Vlaanderen. Beschermde monumenten en landschappen in de provincie West-Vlaanderen. Deel III. Arrondissementen Brugge, Diksmuide, Oostende en Veurne, Brugge, 2005, p. 140;
Sylveer Vanoverschelde, "De molens te Zarren", in: Jaarboek heemkundige kring "Crekel Beke" Kortemark, 1990, p. 141-172; J. Demarée, T. Denoo, A. Desmytter, W. Messeyne, S. Vanhove, "Couchezmolen, molenmuseum, leidraad", Kortemark, s.d.
Marc Ryckaert, "Molenrestauraties in West-Vlaanderen", in: In de Steigers, X, 2003, p. 91-95;
Lieven Denewet, "Ontmantelingen als aanloop tot restauratie - 2" (Bikschote, Boechout, Denderwindeke, Geel, Harelbeke, Pittem, Zarren), in: Molenecho's, XXX, 2002, nr. 3, p. 83-89;
Jos Demarée, "Couchezmolen Zarren. Restauratie 2002-2003", Kortemark, Dienst Cultuur, 25 p.;
Christiaan Debusschere, "Molengemeente Kortemark", Kortemark, Molen Magazine, 2003, 260 p.;
Jos Demarée, "De restauratieafwerking aan de Couchezmolen te Zarren", in: Mededelingenblad Werkgroep West-Vlaamse Molens, XIX, 2003, nr. 2, p. 63-66.
“De grote oorlog in het Krekedal. Deel 1, 1914-1916”, Heemkundige Kring “Crekel Beke” Kortemark, Jaarboek 1999 en "Deel 2, 1917-1920", Jaarboek 2000.
 "Provinciale draaipremie voor ambachtelijke molens. Aantal asomwentelingen van West-Vlaamse molens in 2004-2009", in: /West-/Vlaams Molenblad, XXVI, 2010, 3, p. 115-118.
"Aantal asomwentelingen van West-Vlaamse molens in 2010", in: /West-/Vlaams Molenblad, XXVII, 2011, 1, p. 50.
Jacques Lorthiois, "Flandre Occidentale. Meuniers et moulins de West-Flandre", L'Intermédiaire des Généalogistes, n° 170, XXIX, 1974, 2, p. 116-126 (125).
http:// users.telenet.be/zarren

Persberichten
R. Brackx, "Daar bij die Kortemarkse molen... Waar het verleden triestig kraakt...", in: De Weekbode, jg. 39 (1985), nr. 27 (5 juli), 597/2, ill.;
Ronny Vanhooren, “Omgeving in Zarren wordt volledig heraangelegd. Couchezmolen wordt eindelijk gerestaureerd", in: Het Nieuwsblad, 10/06/2002.
R(onny) V(anhooren), "Kortemark koopt twee molenstenen", in: Het Nieuwsblad, 19.07.2007.
DUH, "Dienst toerisme pakt uit met Molendag", Het Nieuwsblad, 03.06.2011.
DUH, "Kortemarkse Molendag op zondag 2 juni. Molens bezoeken op Kortemarkse Molendag", Het Nieuwsblad dig., 01.06.2013.
DUH, "Molendag opnieuw groot succes", Het Nieuwsblad, 07.06.2013.
"Vier molens in de kijker op Molendag", Krant Van West-Vlaanderen editie Torhout, 27.05.2016.
DUH, "786 bezoekers op geslaagde Molendag", Het Nieuwsblad, 14.06.2016.
SVR, "Veel interesse voor molens en ambachten", Het Laatste Nieuws, 06.06.2017.
SVR, "Molendag klokt af op kleine 500 bezoekers", Het Laatste Nieuws, 07.06.2018.
Sarah Gadeyne, “De Wullepitmolen start alles terug op. 'Molenaar zijn, is meer dan graan malen'”, Krant van West-Vlaanderen, 17.07.2020.