De Nedermolen of molen Vanderdonckt is een koren- en oliewatermolen op de Molenbeek in Pladutse nr. 7.

Een eerste watermolen werd voor 1464 gebouwd.

Hij wordt vermeld in de penningkohieren van 1574 (f°24 r°): "Oers Joos Speleers hauden inden pachte van joncvr. Kathelyne van Hoelbroucke een pachtgoet ligghende ande Spelecautere ... een watermuele (coerenmolen) groot 18 buendre 3 d(achwant) 25 r(oeden)" en in de penningkohieren van 1577 (f° 19 r°): ""Pieter van de Putte... pacht".

Het huidig gebouw dateert pas van 1885. Dan werd ook een stoommachine geplaatst. Hiervan getuigt nog de schoorsteen naast het gebouw.

Het proces-verbaal van afpaling van Melden uit 1820 vermeldt: "Il existe dans la commune quatre moulins à eau à moudre des grains et à l'huile dvisés en deux classes. Le premier est un moulin à moudre des grains et avec un tordoir situé sur une rivière assez favorable n'avant presque pas pendant toute l'année aucune interruption dans le service, appartenant à Mons. Dhane-Steenhuyse, exploité par sr. Vander Donckt. Etant conforme avec des autres biens, l'expert n'a eu des données certains pour établir son revenu, mais sur les renseigenements pris dans la commune, il estime son revenu brut à la somme de fl. 112, où déduit le 1/3 pour les réparations, reste en produit net fl. 75."

Eigenaars na 1820:
- 1820, eigenaar: d'Hane de Steenhuyze, huurder-molenaar: Vanderdonckt
- voor 1834? eigenaar: a) d'Hane de Steenhuyze Jean Baptist te Gent, echtgenoot Rodriguez d'Evora y Vega Marie Madeleine en b) d'Hane Auguste Joseph
- 19.12.1844, deling: a) van Pottelsberghe de la Potterie Amedée, b) van Pottelsberghe de la Potterie Camille, c) van Pottelsberghe de la Potterie Gabroemme %aroe (pvermokde, van Amedée en Camille van Pottelsberghe de la Potterie)
- 14.01.1845, deling: van Pottelsberghe de la Potterie Gabrielle Marie, echtgenote de Ghellinck de Walle, eigenaar te Gent (onderhandse akte)
- 15.03.1861, verkoop: (de minderjarige kinderen van wijlen de echtgenoten Vanderdonckt-Opsommer Charles): a) Vanderdonckt Camille, zonder beroep te Meelden en b) Vanderdonckt Catherina, zonder beroep te Melden (notaris Lommel)
- 03.04.1863, deling: Vanderdonckt -De Donder Camille, landbouwer te Melden (notaris Van de Piete)
- 08.08.1869, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Camille Vanderdonckt)
- later, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe De Donder van Camille Vanderdonckt)
- 20.04.1898, deling: Vanderdonckt-Vandeputte Charles, handelaar te Melden (notaris Pede - hofstede met olieslagerij, maalderij, water- en vuurmolen)
- 04.01.1943, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Charles Vanderdonckt)
- 26.02.1955, deling: (samen voor vruchtgebruik): a) Vanderdonckt Leon Omer, werkman te Melden, b) Vanderdonckt Marie Joséphine, te Melden, c) Vanderdonckt Lucie Marie Amandine en (samen voor naakte eigendom): a) Vanderdonckt Azair Charles Valère, b) Vanderdonckt Monique Marie Agnes, c) Vanderdonckt Claudine Mathilde Leona en d) Vanderdonckt André Geron Marie Joseph (notaris Verleyen)
- 29.07.1968, erfenis: (samen voor vruchtgebruik): a) Vanderdonckt Marie Joséphine, te Melden, b) Vanderdonckt Lucie Marie Amandine en (samen voor naakte eigendom): a) Vanderdonckt Azair Charles Valère, b) Vanderdonckt Monique Marie Agnes, c) Vanderdonckt Claudine Mathilde Leona en d) Vanderdonckt André Geron Marie Joseph (overlijden van Leo Omer Paul Vanderdonckt - bloemmolen)
- 14.03.1973, verzaking vruchtgebruik: Vanderdonckt-Pollet Azair Charles, landbouwer te Melden (notaris Verleyen)
- 2000, eigenaar: Vanderdonckt Stefaan & Demets Hilde

De Nedermolen op Pladutse in Melden is een typologisch zeldzaam voorbeeld van in oorsprong een grote olie- en korenmolen (met bovenslagrad), die in 1885 volgens de toenmalige technische en economische opvattingen en vereisten werd gebouwd en uitgerust op de plaats van en met elementen van een oudere watermolen. Hoewel een deel van de industriële uitrusting verdwenen is, blijven er voldoende materiële getuigen van de semi-industriële fase over, zoals de schoorsteen, de oude overbrenging van de stoommachine, de dubbele builmolen en het algemeen uitzicht van exterieur en interieur. Het gaat tevens om een materiële getuige van de ontwikkelingen op het vlak van de watermolenbouw in een fase van semi-industrialisatie net voor de waterturbine in Vlaanderen een zekere verspreiding kende.
Een zeldzaam karakteristiek is de overwelfde wateraanvoer. Naast de molen lag er vroeger een spaarvijver, die werd opgevuld.
De vierkante semi-gesloten hoeve waar de molen bijhoort, werd verbouwd, maar vormt zowel historisch als visueel (volumes, materiaalgebruik, vormgeving) nog steeds één geheel met de watermolen zelf.

Op 20.01.2003 werd de molen beschermd als monument en samen met zijn omgeving als dorpsgezicht. Eigenaar Stefaan Vanderdonckt & Hilde Demets deed een beroep op architect Bert Michels uit Ronse om een ontwerp op te maken voor een grote restauratie.
Fase 1 omvatte: voorbereiding maalvaardig maken: ruwbouwwerken aan het molengebouw. Herstel metselwerken, betonwerken, plaatselijk herstel voegwerk, vernieuwen binnen- en buitenbevloeringen, herstel smeedwerk, opzoeking gaande werk. De kostprijs werd geraamd op ongeveer 200.000 euro zonder BTW. De uitvoering hiervan gebeurde in 2004-2005 door nv Arthur Vandendorpe uit Brugge.

Op 7 augustus 2008 kende Vlaams minister Dirk Van Mechelen een restauratiepremie toe van 140.979,78 euro (aandeel Vlaams Gewest) voor de maalvaardige restauratie. Deze werd uitgevoerd door molenmaker Eric Vanleene uit Ath in 2010-2012, met o.a. een nieuw metalen bovenslagrad. geplaatst op 22 december 2011.

Het rad met een diameter van zowat 3,20 meter kan drie steenkoppels aandrijven. Tot de uitrusting behoren ook nog een haverpletter, een koekbreker, een buil en een graankuiser.

De maalvaardig herstelde watermolen werd op zaterdag 20 april 2013 feestelijk ingehuldigd en een dag later was er opendeur, met geleid bezoek, maaldemonstraties en wandelingen.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Intekendatum: 12.12.2003
Molen: Melden (Oudenaarde, O.-Vl.), Nedermolen - watermolen met metalen bovenslagrad
Bouwheer: Stefaan Vanderdonckt & Hilde Demets, Melden
Ontwerper:Architect Bert Michels, Ronse
Opdracht: Restauratie, fase 1: voorbereiding maalvaardig maken: ruwbouwwerken aan het molengebouw. Herstel metselwerken, betonwerken, plaatselijk herstel voegwerk, vernieuwen binnen- en buitenbevloeringen, herstel smeedwerk, opzoeking gaande werk; o/cat. D.24, klasse 1; 60 dagen
Plaats aanbesteding: S. Vanderdonckt - H. Demets, Pladutse 7, 9700 Melden (Oudenaarde)
Toewijzing: Arthur Vandendorpe nv, Sint-Michiels

Intekendatum: 28.09.2009, 9 u.
Molen: Melden (Oudenaarde, 0.-Vl.), Nedermolen - watermolen met metalen bovenslagrad
Bouwheer: Stefaan Vanderdonckt & Hilde Demets, Melden
Ontwerper:Architect Bert Michels, Ronse
Opdracht: Restauratie molentechnische deel: sluiswerk; waterrad; gaande werk met wielen, assen en lageringen; maalinrichting; luiwerk en ander molentechnische uitrusting; o/cat. D23, kl. 3; 120 werkdagen
Plaats aanbesteding: S. Vanderdonckt - H. Demets, Pladutse 7, 9700 Melden (Oudenaarde)
Toewijzing: Eric Vanleene, Ath
----------------------------------------------
Uitgevoerde werken 1ste fase. Architect Bert Michels, Fiertelmeers 119, 9600 Ronse.

Graafwerken
- heraanleg van de bypass en spaarvijvers bovenwater
- ruimen van het overwelfde kanaal
- plaatsen van een nieuwe keermuur
- heraanleg van de kasseibestrating

Ruwbouwwerken
- restauratie van verdwenen en aangetast parement en natuursteenelementen
- restauratie van de schoorsteen
- restauratie van de strekdam
- restauratie van aangetast voegwerk
- vernieuwen van bevloering in klinkaart en blauwe steen
- herstellen van het smeedwerk

Dak- en timmerwerken
- restauratie en behandeling van het historisch dakspant
- restauratie van de dakbedekking
- restauratie van het historisch buitenschrijnwerk
- vernieuwen kinderbalken, moerbalken en plankenvloeren
- polymeerchemische balkkoprestauraties

In studiefase 2de fase: restauratie van het molentechnische deel.

Literatuur

Archieven
Stadsarchief Gent, Penningkohieren Melden, 1574 (f° 24 r° en 1577 (f° 19 r°)

Werken
P. Bauters & R. Buysse, "De Oostvlaamse watermolens. Inventaris 1980", Gent, 1980 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 11);
P. Bauters, "Oostvlaams molenbestand 1986", Gent, 1985 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 25).
Julien Th. Vandeputte, "De molens van het arrondissement Oudenaarde uit hun geschiedenis", Oudenaarde, 1974,
E. Geeraerd, "Melden. Ons boerendorp uit het verleden", Oudenaarde, 1978.
Lieven Denewet, "De Nedermolen van Melden: bescherming als aanloop voor een maalvaardige restauratie", in: Molenecho's, XXXI, 2003, nr. 2, p. 69.
Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963.'
Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 5. Gemeenten M-N", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2004.
Robert Desart, "Les Moulins à Eau du Hainaut et des Flandres", Soignies, Lemaire, 1968, p. 114.
"De Nedermolen te Melden, vervolg", in: Levende Molens, jg. 28 (2006), nr. 2 (februari), p. 18-19,.

Persberichten
Fanny Lauwerier, ,,Overgrootouders maalden hier nog''. Eigenaars vragen bescherming voor Nedermolen op grens Melden en Zulzeke", in: Het Nieuwsblad, 17.07.2002.
Ronny Decoster, "Melden - De Nedermolen aan Pladuse gaat weer malen", bloggen.be/ronnydecoster (23.12.2011).
Paul Darragas, "Eigenaars houden begeleide bezoeken op Erfgoeddag. Nedermolen na 60 jaar weer maalvaardig", Het Nieuwsblad, 20.04.2013.