Deze kleine staakmolen op torenkot werd in 1930 te Gistel (West-Vlaanderen) gebouwd op het domein Ter Waere van molenexpert Alfred Ronse. Molenbouwer was Charles Peel uit Gistel. Het molentje was ingericht met een koppel maalstenen en een installatie voor de opwekking van elektriciteit. Achter op de kapspanten van de molen lezen we nu nog steeds het opschrift:
AR * UM
ANo. 1930.
„ ´t MERELAANTJE .
AR staat voor Alfred Ronse (+Gistel 1962), UM voor zijn echtgenote Urbanie Moerman (+Gistel 1967).

Alfred-Joseph-Pierre Ronse was molendeskundige, eigenaar, burgemeester van Gistel en provincieraadsvoorzitter van West-Vlaanderen. Hij was geboren te Brugge op 18 mei 1876, huwde met Urbanie Moerman en overleed te Gistel op 22 november 1962.

De bovenas draagt als opschrift: J.N. VanA..(rest onleesbaar) .. Fondeur Anvers. Dit verwijst naar Joseph Van Aerschot die woonde aan de Cogels Osylei te Antwerpen en een gieterij bezat in Herentals.
Het molentje stond model voor de bouw in 1933 van de nog bestaande molen "De Meerlaan" te Gistel, die op een veel hogere kuip is gebouwd omwille van de hinderende bomen.
In 1938 werd 't Merelaantje naar Slijpe overgebracht. Hij werd er opnieuw opgericht door molenbouwer Charles Peel uit Gistel. Het molentje stond er op de Zelte in de Molenstraat (thans Tempelhofstraat 7), tegenover de de Rattevalle, op de pachthoeve van Marguerite Maria Josephine Hortense Ronse (in 1947: Michotte-Ronse, Leon, Brussel-Elsene), thans bewoond door Marc Feys. Hier werd de molen bemalen door de pachters Inghelram tot bij een blikseminslag.

In 1973 werd 't Merelaantje door Frederik Vanden Brande gekocht en bracht Frans Callaerts de molen over naar Londerzeel, op het Hof ter Winkelen dat uitgroeide tot het CJP (ecologische compostverwerking). In de lente van 1974 werd de molen ingehuldigd.

In Gistel en Slijpe was de molen uitgerust met houten pestelroeden. In Londerzeel zijn het gelaste roeden, vervaardigd door metaalbewerker Frans Callaert in 1973 naar het model van de vroegere houten pestelroeden. Het zijn geen doorlopende roeden, maar de vier einden steken in een askop met vaste platen waar normaal de asgaten zitten. De vier einden zitten dan ook los op deze platen vast met bouten en trekstangen. Beide roeden hebben de zogenoemde "porring" waardoor het maar lijkt of de roeden verkeerd zitten.
Het molentje werd in 2003 door het comité Jean Pain vzw geschonken aan de gemeente Londerzeel.
In 2007-2008 werd zowel het staande als het gaande werk hersteld. De roeden kregen nieuw hekwerk en windborden en de maalstoel werd volledig opgeknapt. De plaatsing van de roeden dient nog voltooid te worden.

De molen werd beschermd als monument en samen met zijn omgeving als dorpsgezicht op 15 februari 2016, omwille van zijn industrieel-archeologische waarde, meer bepaald: de rol van het molentje in de experimenten van de jaren 1930 door Alfred Ronse om met klassieke windmolens elektriciteit op te wekken.

Lieven DENEWET & Mike EKELSCHOT

Intekendatum: januari 2007
Molen: Londerzeel (Vl.-Brab.), 't Merelaantje - kleine standaardmolen op torenkot
Bouwheer: Gemeente Londerzeel
Ontwerper: Gemeente Londerzeel, Technische Dienst (De Pauw) / Mike Ekelschot, Aalter
Opdracht: Grondig onderhoud
- reinigen van het interieur ("uitmesten")
- inoliën molenkast, schilderen dak en muren torenkot
- optrekken en herstellen buitentrap
- nieuwe binnentrap, nieuwe plankenvloer
- herstel maalstoel (frame, maalstenen, kuip en kaar, drijfriemen, elektromotor)
- elektriciteitsaansluiting en nieuwe schakelkast
- vervangen windpulm
- nieuwe windweeg met bitumen tegels
- demontage, herstel en terugplaatsen wiekenkruis
Toewijzing: Mike Ekelschot, Aalter
-------------------------------------------------------
De herstellingswerken in 2007.
Aan het molentje dringen zich (na enige jaren stilstand) herstelwerken op. Eén der eerste werken zal bestaan uit het vervangen van de deels ingerotte windpeluw samen met de keer- en weerstijlen en dan het terug bevestigen van de achterste gesloten aslager (deze molen bezit vooral brons- en kogellagers, de baansteen vooraan de molenas is de enige uitzondering..). Verder is de trap en het kruihaspel aan de beurt. Het klein onderhoud zoals herstel van deuren, het afhangen van de vang en dito werken zal na het herpositioneren van de molenas plaatsvinden. Deze werken worden uitgevoerd door Mike Ekelschot (de gemeentelijke molenaar) en enkele schrijnwerkers van de gemeente. Er worden geen subsidies aangevraagd, want de molen is (nog) niet beschermd als monument.
Op dit moment is M. Ekelschot bezig om een adviesdossier op te stellen om de vroegere (Gistelse) situatie te benaderen. "Gelukkig" is de situatie nu zo dat de toestand slecht genoeg is om hem te herstellen naar een bouwhistorisch meer verantwoord voorkomen. Hieronder valt het (deels) vernieuwen van de trap en het terug aanbrengen van de leuning.
Begin januari 2007 werd er een begin gemaakt aan de instandhouding van de in verval zijnde molen. Het wiekenkruis is inmiddels terug recht gezet en moet nog opgestempeld worden om later het rotte windpeluw (waar de wieken grotendeels op rusten) te kunnen vervangen. Na ook de trap hersteld te hebben kan de molen weer terug draaien. In afwachting van de vervanging van de nieuwe windpeluw is de molen al opgeruimd en water- en vogeldicht gemaakt. Aan de trap, het kruiwerk en de deur in het molenkot wordt gewerkt. Tevens is er een 'nieuwe' afsluiting geplaatst rond de molen.
Mike Ekelschot, Antwerpen

-----------------------

Maarten Van Dijck, “Bescherming windmolen ’t Merelaantje”, onroerenderfgoed.be (30.03.2016).
Op 15 februari 2016 werd ’t Merelaantje in Londerzeel beschermd als monument. Deze molen is een buitenbeentje binnen de traditie van het windmolenbouwen.
Korenmolen ’t Merelaantje werd in 1930-1931 gebouwd op het kasteeldomein Ter Waere in Gistel als experimenteel schaalmodel. Molenliefhebber Alfred Ronse (1876-1962) onderzocht de mogelijkheid om windmolens in te zetten voor het opwekken van elektriciteit. Op basis van dit model op halve grootte construeerde Ronse twee jaar later De Ronsemolen of De Merelaan, de oudste nog ingerichte molen voor elektriciteitsopwekking ter wereld.
’t Merelaantje is een kleine staakmolen op een hoog torenkot. Op constructief vlak is dat uitzonderlijk en was de molen voor op zijn tijd. Tegelijkertijd vormt de molen een laatste schakel in een eeuwenlange evolutie van de windmolen. Het is één van de laatst gebouwde windmolens in het land. Aan de nieuwbouw van molens kwam rond 1935 een einde als gevolg van de concurrentie van de gemechaniseerde meelbedrijven.
In 1938 liet Alfred Ronse ’t Merelaantje overbrengen naar Slijpe (Middelkerke), in de hoop daar een betere windvang te hebben voor de molen. In 1973-1974 verhuisde de molen naar zijn huidige plaats in Londerzeel.
Een deel van de omgeving rondom de molen werd beschermd als ondersteunend dorpsgezicht. De afbakening van het dorpsgezicht heeft de bedoeling eventuele nieuwbouwprojecten rondom de molen te kunnen begeleiden in functie van de windvang van de molen. Als de omliggende gebouwen voldoende laag blijven, heeft het plan van de gemeente om de molen opnieuw te doen draaien veel kans op slagen. 

---------------

Vlaamse  Regenng
Ministerieel besluit tot bescherming als monument van de windmolen 't Merelaantje met ondersteunend dorpsgezicht in Londerzeel

DE VLAAMSE MINISTER VAN BUITENLANDS BELEID EN ONROEREND ERFGOED

Gelet op de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, gewijzigd bij bijzondere wet van 8 augustus 1988, inzonderheid artikel 6, § 1, I, 7;

Gelet op het decreet van 3 maart 1976 tot bescherming van monumenten en stads- en dorpsgezichten, gewijzigd bij de decreten van 18 december 1992, 22 februari 1995, 22 december 1995, 8 december 1998, 18 mei 1999, 7 december 2001, 21 november 2003, 30 april 2004, 10 maart 2006, 27 maart 2009 en 11 mei 2012;

Gelet op het Onroerenderfgoeddecreet van 12 juli 2013, artikel 12.3.1, laatst gewijzigd bij het decreet van 4 april 2014;

Gelet op het besluit van de Vlaamse Regering van 25 juli 2014 tot bepaling van de bevoegdheden van de leden van de Vlaamse Regering. gewijzigd bij besluit van de Vlaamse Regering van 17 oktober 2014;

Gelet op het ministerieel besluit van 22 december 2014 tot vaststelling van een ontwerp ·van lijst van de als monument te beschermen windmolen 't Merelaantje met ondersteunend dorpgsgezicht in Londerzeel;

Gelet op de behandeling van de uitgebrachte adviezen en ingediende bezwaren door Onroerend Erfgoed en gelet op het advies van de Vlaamse Commissie Onroerend Erfgoed van 12 november 2015,

BESLUIT:

Artikel 1. Wordt beschermd overeenkomstig de bepalingen van het decreet van 3 maart 1976 tot bescherming van monumenten en stads- en dorpsgezichten:
Wegens de industrieel-archeologische en de historische waarde als monument: Windmolen 't Merelaantje, gelegen in Londerzeel. Holle Eikstraat 34 bekend ten kadaster: Londerzeel, lste afdeling, sectie C. perceelnummer 233D3 zoals afgebakend op bijgevoegd plan.
Als dorpsgezicht conform Art. 2, 3°, tweede streepje van het decreet van 3 maart 1976, gewijzigd door het decreet van 22 februari 1995, tot bescherming van monumenten en stads- en dorpsgezichten: Dorpsgezicht 't Merelaantje, gelegen in Londerzeel. Holle Eikstraat zonder nummer, Neeravert zonder nummer, Pikstraat zonder nummer, en Reigerstraat zonder nummer, bekend ten kadaster: Londerzeel, 1ste afdeling, sectie C, perceelnummers 233C, 233D, 233E, 233H3, 233K, 233K3, 233L3, 571H4, 571K4, 571VS, 571G4 (deeD, 571L4 (deeD en deel van het openbaar domein zoals afgebakend op bijgevoegd plan.

Art. 2. Het algemeen belang dat de bescherming verantwoordt. wordt door het gezamenlijk voorkomen en de onderlinge samenhang van de volgende intrinsieke waarden gemotiveerd:
Industrieel-archeologische waarde:

In 1930-1931 werd de korenmolen 't Merelaantje op het kasteeldomein Ter Waere in Gistel gebouwd in opdracht van Alfred Ronse (1876-1962l. In 1938 werd 't Merelaantje in opdracht van Ronse overgebracht naar Slijpe (Middelkerkel. In 1973-1974 werd de molen naar Londerzeel verplaatst. De staakmolen op torenkot geheten 't Merelaantje. is op constructief vlak uitzonderlijk en voor zijn tijd experimenteel. 't Merelaantje is een kleine staakmolen op een torenkot In het torenkot is een stalen geraamte voorzien om de molenkast en de twee kruisplaten waarop de staak rust, te ondersteunen. De maalstoel en het luiwerk bevinden zich in het torenkot In de molenkast zitten een gietijzeren molensas, met een ijzeren contragewicht dat als vliegwiel dient. een vang en een schuine lantaarn. Binnen Vlaanderen kan de molen enkel vergeleken worden met de Merelaan. Door zijn band met de Merel aan, is 't Merelaantje een getuige van een van de · eerste pogingen om elektriciteit op te wekken met windkracht. 't Merelaantje toont de innovatiedrang en zin voor experiment die in deze kantelperiode industriëlen. investeerders en politici bezielden.

Historische waarde:
De windmolen 't Merelaantje is een getuige van de rol die de bouwheer, Alfred Ronse, gespeeld heeft op een kantelpunt in de geschiedenis van de molens. Bovendien stond hij model voor de Merelaan en is als dusdanig mede getuige van de zoektocht van de vroeg-20ste-eeuwse molenliefhebber Alfred Ronse om een nieuwe functie, namelijk elektriciteitsopwekking, te vinden voor de Vlaamse molens. 't Merelaantje hoort bij de laatst gebouwde windmolens in het land. Aan de nieuwbouw van molens kwam rond 1935 een einde als gevolg van de concurrentie van de gemechaniseerde meelbedrijven. 't Merelaantje vormt zodoende een laatste schakel in een eeuwenlange evolutie van de windmolen.
Art. 3. Met het oog op de bescherming zijn van toepassing:
De voorschriften bepaald in hoofdstuk 6 van het Onroerenderfgoeddecreet van 12 juli 2013 en hoofdstuk 6 van het Onroerenderfgoedbesluit van 16 mei 2014.

Brussel, 15.02.2016

De Vlaamse minister van Buitenlands Beleid en Onroerend Erfgoed,

Geert BOURGEOIS

Literatuur

Luc Devliegher, "De molens in West-Vlaanderen", Tielt/Weesp, 1984 (Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen, 9);
Herman Holemans, "Kadastergegevens: 1835-1985. Brabantse wind- en watermolens. Deel 2: arrondissement Halle-Vilvoorde (A-L)", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem", 199;
"De molens van Middelkerke", in Graningate (Driemaandelijks tijdschrift van de Heemkring van Middelkerke), II, 1982, nr. 5, p. 1-87.
Mike Ekelschot, "Redding van 't Merelaantje van Alfred Ronse uit Gistel / Slijpe / Londerzeel", in: Molenecho's, XXXV, 2007, 3-4, p. 332-339.
Alfons Moyersons, "Molen Meerlaantje", in: Tijdschrift van de Geschied- en Oudheidkundige Kring van Londerzeel, 2007, nr. 2, p. 79-81.
Alfons Moeyersons, "De Molens van Londerzeel", in: Tijdschrift van de Geschied- en Oudheidkundige Kring van Londerzeel, 2004, nr. 1, p. 3-18.
Jacques Lorthiois, "Flandre Occidentale. Meuniers et moulins de West-Flandre", L'Intermédiaire des Généalogistes, n° 170, XXIX, 1974, 2, p. 116-126 (119).
Maarten Van Dijck, “Bescherming windmolen ’t Merelaantje”, onroerenderfgoed.be (30.03.2016).

Persberichten
VM., "Londerzeel houdt feest rondom windmolen 't Merelaantje", in: Het Nieuwsblad, 27 juni 1978;
Stefaan Troch, "Windmolen als geschenk", in: Het Nieuwsblad, 31.10.2002.
Joris Herpol, "'t Merelaantje is wieken kwijt", in: Het Nieuwsblad, 17.09.2007.
JHW, "Molen", Het Nieuwsblad, 14.09.2007.
Dimitri Berlanger, “Gemeente zorgt voor restauratie windmolen na bescherming als monument”, Het Laatste Nieuws, 31.03.2016.