De Neufmoulin of Neumoulin is een korenwatermolen op de Roannay, een zijriviertje van de Amblève, in Roannay nr. 19, in het dorp Moulin du Ruy in de deelgemeente La Gleize van Stoumont.

De eerste molen dateert van 1830 en was uitgevoerd met drie uitpandige waterraderen, welke elk een molensteen aandreef.
Volgens de Kadastrale Atlas van P.C. Popp (ca. 1860) waren de "moulin et cour" op perceel sectie C7 toen in het bezit van Jourdan, veuve Paschal, meunière, Stoumont.
Helaas is de molen tot twee maal toe afgebrand. De huidige watermolen is opgebouwd in 1914, het betreft een inpandige bovenslagmolen (noodzakelijk wegens lange vorstperiodes), diameter van het waterrad 4,60 m en een breedte van 1,90 m. In 1973 is de molen stil komen te liggen door het overlijden van de toen­malige molenaar Marcel Fontaine. Tussen 1973 en 2000 is het molengebouw gebruikt om scouts te herbergen, wat ten gevolgen had dat het grootste gedeelte van het moleninterieur verloren is gegaan.

Om een goed beeld te krijgen van zowel de molenbiotoop als de weersomstandigheden in de verschillende seizoenen zijn we begonnen met dagelijks de neerslag en het debiet van de molenbeek te meten. Ook wordt de minimum/maximumtemperatuur bijgehouden. Hierdoor is het mogelijk in te spelen op dat wat direct noodzakelijk en van belang is voor de heropbouw van de watermolen, die inmiddels gestart is. Dit betekent dat de bovenloop opgeschoond wordt, vanwe ge achterstallig onderhoud (boom en struiken terugsnoeien en slibverwijdering). Ook is er een zandvang gemaakt die noodzakelijk is vanwege de duidelijk aanwezige erosie.

De as van het waterrad is nog in orde, maar de spaken en de schoepen dienen nog gemaakt te worden. Een oude (toch bijzondere) steen (onbekend is wélk soort steen) uit 1830 waarin de toenmalig houten as draaide, is teruggevonden op de bodem van de molenbak. Vanwege het feit dat in de watermolen de steen/graanzolder voor andere doeleinden gebruikt zal worden, hebben we gekozen voor een kleinere maalstoel, gefabriceerd door de firma Janssen uit Visé. Dit heeft tevens als voordeel dat tijdens excursies/rondleidingen het geheel overzichtelijk blijft. Met dank aan Jo Meessen, die ons de mogelijkheid heeft geboden zo’n maalstoel over te nemen. Sinds november 2004 is die dan ook in ons bezit.

De uitdaging ligt nu in het restaureren van de maalstoel, het maken van een houten waterrad en het opknappen van het gebouw. Het water stroomt weer door de molen en van dat water wordt op dit moment al gebruik gemaakt om een gedeelte van het huis te verwarmen met behulp van een warmtepomp. Ook is het ons voornemen wanneer de molen niet aan het malen is, de energie te gaan gebruiken voor het opwekken van elektrische stroom voor eigen gebruik. Het komt nu nog regelmatig voor dat de stroomlevering wegvalt voor kortere of langer perioden (maximale uitval is 7 uur).
De drie verschillende functies van de molen bieden dan ook voldoende mogelijkheden voor educatieve doeleinden. De molenbiotoop herbergt een bijzondere flora en fauna. De waterspreeuw en grote gele kwikstaart zijn hier een goed voorbeeld van. Deze vogels broeden jaarlijks in directe omgeving van de molen.

Naast het molengedeelte wordt er de mogelijkheid geboden voor verblijf (zoals in de perioden voor 1973 toen de 1e en 2e verdieping ook al voor vakantiegangers verhuurd werd). Iedereen is van harte uitgenodigd om ons te bezoeken, mee te helpen met de wederopbouw van de molen of te verblijven als vakantieganger.

Nadat Albert van Hees jarenlang molenaar was op de Slakmolen in Elsloo (Nederlands Limburg), werd Albert Cox gevraagd dat stokje van hem over te nemen. Hij nam dit natuurlijk met beide handen aan en na een inwerkperiode van 4 maal samen draaien, moest hij het alleen doen. De inwerkperiode was van groot belang om de kneepjes te leren die iedere molen toch wel eigen is.

Na een aantal maanden kreeg hij versterking van Jacques Ritz, even later gevolgd door Jacques Ummels. Het drietal zorgt er voor dat de molen draait op van te voren afgesproken data. Zij vinden het prettig en gezellig met zo'n drieën. Hierdoor is het mogelijk op vakantie te gaan, ziek te zijn zonder dat de molen stil komt te liggen. Verder verzorgt het drietal rondleidingen op de molen. In het gastenboek is duidelijk te lezen wat de bezoekers daar van vinden, vol lof over het enthousiasme waarmee zij dat doen.

Wie wil niet een eigen molen? Albert Cox wilde dit ook graag en kwam uiteindelijk na een lange zoektocht terecht in de Ardennen. Hij bleef ondanks dat toch lekker draaien met zijn collega's op de Slakmolen.
In het pand zijn drie vakantie-appartementen. In de molen wordt momenteel de voorbereidingswerkzaamheden uitgevoerd om een nieuw houten bovenslagrad te plaatsen, naar een plan van wijlen de Nederlandse molenexpert Ir. P.W.E.A. van Bussel uit Eindhoven. Contact: Albert en Liesbeth Cox, Neufmoulin, Roannay 19, 4987 Moulin du Ruy- Stoumont, tel. 080.643680, e-mail: neufmoulin ad gmail.com, URL: neufmoulin.be.

Begin 2012 werd de molen verkocht aan Peter Bruyndonckx. Hij zet de verhuring van de vakantie-appartementen verder en plant evneens een maalvaardige restauratie.

Lieven DENEWET & Albert COX

Literatuur

Philippe Vander Maelen, "Dictionnaire géographique de la province de Liège", Bruxelles, 1831.
Henri Del Vaux de Fouron, "Dictionnaire géographique de la Province de Liège", Liège, Jeunehomme, 1841.
Charles Meerts, "Dictionnaire géographique et statistique du royaume de Belgique", Bruxelles, Vanderborght, 1845.
Hervé Hasquin e.a., "Commnunes de Belgique: dictionnaire d'histoire et de géographie administrative. Wallonie", 2 vol., Bruxelles, La Renaissance du livre, 1980-1983.
Herman Holemans, "Enquète auprès des communes de la Province de Liège", 1984.
Lucien Simon, "Moulins de chez nous", Dison, Fondation Adolphe Hardy, 1992.