|
De Laecktmolen of molen Dompas is een graanwatermolen op de (thans verlegde) Molenbeek in de Molenstraat 41 te Lot, een gemeente die in 1927 gevormd werd door een stuk van Dworp en van Sint-Pieters-Leeuw bijeen te voegen.
De watermolen molen is de laatste op de Molenbeek voordat deze uitmondt in de Zenne. Omdat een stroomopwaarts gelegen papiermolen in Huizingen, de Neerdorpmolen, uitgebouwd werd tot een papierfabriek ontstond er in de 19de eeuw opnieuw ruimte voor een molen op de beek, die hier een zeer gering verval heeft.
Het initiatief voor de oprichting van deze molen kwam van Willem Day, eigenaar van een nabijgelegen hofstede (gelegen op een goed dat oorspronkelijk eigendom van het klooster der Brigittinen te Brussel was), die hiervoor in 1837 een aanvraag indiende bij de gouverneur. Op 12 oktober 1837 kreeg Willem Day toestemming, ondanks bezwaren van verscheidene instanties en bedrijven in de omgeving. Er ontstond echter een dispuut over het eigendomsrecht van het perceel waar de molen zou gebouwd worden. Pas in 1851 startte de bouw van de graanmolen.
Opeenvolgende eigenaars:
- 1851, opbouw: Gemeente Dworp, later gecorrigeerd in: Day Willem, die op 12.08.1852 verklaarde dat het perceel A88bis hem sinds 11.12.1795 toebehoorde)
- 12.08.1852, deling: de kinderen (verklaring)
- 15.04.1886, erfenis: a) Day Petrus, eigenaar te Buizingen en b) Day Catherina, eigenares te Buizingen
- 06.01.1890, erfenis: Day Catherina, eigenares te Buizingen (overlijden van Petrus Day)
- 25.01.1898, verkoop: Ghysels-Day Petrus, molenaar te Dworp (notaris Claes)
- 28.06.1900, erfenis: de weduwe en kinderen (overlijden van Petrus Ghysels)
- 05.06.1903, maatschappij: Verzamelende maatschappij "Ghijsels, broeders en zusters", te Dorp (notaris Claes)
- 06.02.1917, onteigening: a) Ghysels Pierre Jean, b) Ghysels Marie Rosalie, c) Ghysels Marie Adèle, d) Ghysels Francisca Wilhelmina, e) Ghysels Jules Joseph en f) Ghysels Marie Thérèse (elk voor 1/6) (notaris Possoz)
- 22.04.1924, verkoop: Dompas-Deckers Alphonse Casimir, molenaar te Dworp (notaris Beeckmans)
- 25.03.1966, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Deckers)
- 23.01.1968, erfenis: en kinderen (overlijden van Alponse Casimir Dompas)
- 07.11.1968, verkoop: Berlizé-Dompas Jan-Baptist, de weduwe en kinderen, te Halle (notaris Maes)
Tot het einde van de 19de eeuw maalden drie generaties Day op de molen. De kleinkinderen van Willem Day verkochten in 1898 de molen, die zij toen geërfd hadden, aan Petrus Ghysels, echtgenoot van één van de erfgenamen. Hij overleed echter twee jaar later. Zijn weduwe stichtte in 1903 samen met de kinderen een vennootschap onder de naam "Verzamelde Maatschappij Ghijsels, broeders en zusters".
In 1932 werd de molen uitgebreid. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden de kinderen ieder eigenaar van een zesde deel. In 1924 traden zij uit onverdeeldheid en verkochten zij de molen aan Casimir Dompas, die in 1927 in de pas opgerichte gemeente Lot kwam wonen. Hij was er de enige molenaar.
Het waterrad werd in 1943 vervangen door een turbine. De molen bleef in bedrijf tot na de Tweede Wereldoorlog. Het bedrijf werd stilgelegd door de concurrentie van nieuwe industriële bloemmolens, zoals in Ruisbroek.
Bij het kanaliseren van de beek door de Provincie Brabant aan het begin van de jaren 1960 werden bij gerechtelijke beslissing (vredegerecht te Halle) van 2 mei 1962 de stuw en het sluiswerk ("de grond met kunstwerk op de Molenbeek, bestaande uit watervang met ophaalschotten en loopburg") afgebroken.
Door de werken aan de hogesnelheidslijn in de nabije omgeving gedurende de periode 1998-1999 werden de beek en de wegen nogmaals verlegd. De Laecktmolen werd gerenoveerd als woning, met duidelijke respect voor de vroegere functie. Zo bleef het luihok (waarin de zakken werden gehesen) behouden.
Lieven DENEWET, Niels WENNEKES, Herman HOLEMANS, Edgar WINDERICKX
|
Lot (Beersel), Vlaams-Brabant
