De Molen De Cleye, Ten Elzas (naar plaatsnamen) of de Molen Van Malleghem (naar de eigenaar-uitbater) is een graanwatermolen met (verwijderd) metalen bovenslagrad, op een zijbeekje van de Holbeek, in de Kleistraat 4.

De  watermolen wordt vermeld als stamp- of oliemolen in de penningkohieren van Etikhove van 1571 en 1572: "Pieter de Mulder haudt in pachte van Bartholomeus de Merlier de slachmuelene hanghende up de beke te Gansbeke voor 42 p. pars. tj(ae)rs (1571, f° 17r°) en "de stampmuelene te Ghansbeke voor 42 p. par. ts(ae)rs midts noch van godtspenning verhoocht 24 p. par. ghedeelt over de negen jaeren" (1572, f° 19r°).

De watermolen staat aangeduid op:
- kaart van het Land van Aalst in "Flandria Illustratie" van A. Sanderus (1641-1644) met de benaming watermolen "Te Walle".
- Villaretkaart (1745-1748)
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) met de benaming "Ten Elsart Molen"
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860)

In 1817 verworven door Judocus (Josse) Van Malleghem en wellicht verbouwd; sindsdien in het bezit gebleven van deze familie.

De molen werd inn 1834 ingedeeld in klasse II met een kadastraal inkomen van 190 frank.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Van Mallegem Josse, molenaar te Etikhove
- 01.04.1835, erfenis: a) Van Malleghem Pierre François, landbouwer te Etikhove en b) Van Malleghem Jean, molenaar te Etikhove
- 01.09.1869, verkoop: (1/2 van de goederen): a) Van Malleghem François, landbouwer te Schoriss, b) Van Malleghem Frederik, landbouwer te Schorisse en c) Van Malleghem Virginie, weduwe Demeulemeester Charles Louis, landbouwer te Eine (notaris Huyse - de 1/2 hen reeds toebehorende bij erfenissen van hun ouders Marie-Thérèse Van Malleghem en Joannes Van Malleghem, respectievelijk overleden te Etikhove op 06.08.1863 en 18.07.1867)
- 15.07.1869, deling: Van Malleghem-Van Malleghem Pierre François, landbouwer te Schorisse (notaris Huyse)
- 18.07.1869, deling: Van Malleghem-Van Malleghem Pierre François, landbouwer te Schorisse (notaris Huyse)
- 18.07.1892, erfenis: de weduwe (overlijden van Pierre François Van Malleghem)
- 18.07.1892, gift: Van Malleghem-Verpoort Octaaf, landbouwer te Etikhove (notaris Dhondt - watermolen met vuurmolen)
- 16.07.1935, gift: (voor vruchtgebruik) Van Malleghem Louis Octaaf en (samen voor naakte eigendom): a) Van Malleghem Urbain François, b) Van Malleghem Emiel, c) Van Malleghem Oscar en d) Van Malleghem Sylvain (notaris Vandermeersch)
- 16.07.1935, deling: a) Van Malleghem-De Medts Sylvanus Cyrillus Charles (voor naakte eigendom), landbouwer te Etikhove en b) Van Malleghem-Vanmaelzake Louis Octaaf (voor vruchtgebruik), landbouwer te Etikhove (notaris Vandermeersch)
- 05.12.1956, einde vruchtgebruik: Van Malleghem-De Medts Sylvain, landbouwer te Etikhove (overlijden van Louis Van Malleghem)
- 13.06.1960, erfenis: a) voor 2/8 vruchtgebruik / 1/4 naakte eigendom) Van Malleghem Frans Octaaaf Jozef Sylvain, molenaar te Etikhove en b) (voor 1/4 volle eigendom / 1/4 vruchtgebruik) Van Malleghem-De Medts Sylvain, de weduwe (overlijden van Sylvain Van Malleghem)
- 03.02.1964, erfenis: Van Malleghem Frans Octaaf Jozef Sylvain (overlijden van de weduwe van Sylvain Van Malleghem)
- 1989, eigenaar: Vennootschap Van Malleghem-Bauters

In 1893 plaatste men een stoommachine en in het daaropvolgende jaar werd een huis bijgebouwd. In 1914 en 1938 werd verder vergroot. Sedert 1956 werd niet meer op waterkracht gemalen, alhoewel molenrad en vijver nog steeds hun stempel drukken op de mooie omgeving. Het molenrad is nu gedemonteerd en staat als sieraad opgesteld. Vooral in de jaren 1960 vond de uitbreiding plaats tot het huidige moderne maalbedrijf, de Molens Van Malleghem, thans onder Frans Van Malleghem. Zijn vader, Sylvain Van Malleghem, beweerde dat de molen daar meer dan 400 jaar geleden werd gebouwd door Judocus Van Malleghem, en dat de eigenaars steeds Van Malleghems zijn geweest. 

Evenals de Bossenaarmolen werd ook deze mechanisch aangepast. Vroeger verwerkte de molen alleen inlandse granen; nu verwerkt hij daarnaast ook uitheemse. Hij werkt voor bakkers en boeren. Per dag wordt een gemiddelde van 4000 kg tarwe gemalen en een duizend kilogram voedergranen. Er zijn verscheidene silo's bijgeplaatst en Van Mallegem verzet miljoenen kilo's granen en graanprodukten per jaar. Langs de Vlaamse (en Franse) wegen komt men vaak een "Van Malleghemcamion" tegen!

Schaarse zichtbare overblijfselen van de watermolen. In de zuidwestgevel van het hoge bedrijfsgebouw: opgaand oud bakstenen metselwerk van een puntgevel met vlechtingen waarin twee kleine steekboogvensters (één gedicht) en loodrecht ervoren, waar zich het bovenslagrad bevond, onder de schaduw van een oude linde, top van de vroegere strekdam en afdamming; molenvijver gedempt. IJzeren rad buiten op het bedrijfsterrein. Ten zuidoosten staat een gele bakstenen villa uit eind jaren 1940 naar een ontwerp van architect Decordier uit Ronse.

Lieven DENEWET, Willy BODEQUIN, Herman HOLEMANS

Literatuur

Archieven
- Stadsarchief Gent, Penningkohieren Etikhove, 1571, f° 17r°
- Stadsarchief Gent, Penningkohieren Etihove, 1572, f° 19r°.
- Kaart van het Land van Aalst in "Flandria Illustratie" van A. Sanderus (1641-1644)
- Villaretkaart (1745-1748)
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860)

Werken
Robert Desart, "Les Moulins à Eau du Hainaut et des Flandres", Soignies, Lemaire, 1968, p. 105.
J. Th. Vandeputte, "De molens van het arrondissement Oudenaarde, Uit hun geschiedenis", Oudenaarde, 1974, p. 37.
A. Van Nieuwenhuyze, s.l., s.d., p. 121-122.
J.V., "De water- en windmolens van Etikhove en Leupegem", in: Het Volk, 26.9.1960.
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963).
Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 2. Gemeenten D-E", Rotem, Studiekring Ons Molenheem, 1998, p. 73-74.