De Oostelijke Watermolens op de Leie werden al in 1125 vermeld. Ze werden verschillende keren vernield en bestonden zelfs lange tijd niet meer.

We vinden hem afgebeeld op de Ferrariskaart (ca. 1775).

In de "Gazette van Gend" van 9 augustus en 5 september 1798 verscheen de volgende in het Frans gestelde advertentie. Op 28 thermidor jaar VI worden door de Centrale Administratie van het Leiedepartement te Brugge verkocht, als behorende tot de Nationale Domeinen: zes water- en windmolens te Harelbeke, voortkomende van het Oud Gouvernement, en actueel gebruikt door N.N. Buyse. Aangeboden voor 27.734 frank. Geschat op een (jaar)inkomen van 10.000 £; kapitaal van 200.000 frank.

In de "Gazette van Gend" van 30 december 1802 verscheen een Franstalige advertentie vanwege de ontvanger van de Nationale Domeinen, waarin op 10 januari 1803 de verpachting wordt aangekondigd van de vier watermolens op de Leie te Harelbeke, en dit voor een termijn van drie jaren. Inlichtingen in het kantoor der Onder-prefectuur en der Nationale Domeinen te Kortrijk.("Gazette van Gend", nr. 917 van 30 december 1802, of 9 nivôse jaar XI)

In 1864-1870 werden ze herbouwd als een industriële meelfabriek.

Eigenaars na 1828:
- 1828, verkoop: Buyze Pieter en consoorten, te Kortrijk
- 22.03.1834, deling: (en akte d.d. 19.11.1834) a) Vercruysse-Bruneel Henricus, koopman te Kortrijk en b) Bruneel Amand Ferdinand, te Kortrijk (notaris Lefevere)
- later, eigenaar: a) Vercruysse Marie, zonder beroep te Kortrijk, b) Vercruysse Aloïse, handelaar te Kortrijk, c) Vercruysse Charles, handelaar te Kortrijk, d) Vercruysse Amand, handelaar te Kortrijk, e) Vercruysse Prudence, echtgenote Nolf, handelaar te Kortrijk, f) Vercruysse  Eugenie, echtgenote Soudan, handelaar te Kortrijk en g) Vercruysse Frebonie, zonder beroep te Kortrijk.
- 24.07.1857, verkoop: Vercruysse-Bruneel Dominicus en consoorten, eigenaar te Kortrijk (notaris Crouckhants)
- 04.09.1862, deling: a) Vercruysse Arseen, zonder beroep te Kortrijk en b) Vercruysse Victor, zonder beroep te Kortrijk (notaris Crouckhants)
- 30.11.1880, verkoop: Vercruysse Victor, fabrikant te Kortrijk (notaris Carette)
- 30.11.1880, maatschappij: Maatschappij 'Les frères Vercruysse' te Kortrijk (notaris Carette)
- tot 2009: maatschappij: nv Ceres - Soufflet

De expansie die de maalderij in de Banmolens te Harelbeke kende (zie aldaar) vertaalde zich in 1864 in de bouw van de Nieuwe Watermolens op enige afstand van de oude watermolens. Een eerste stoommachine werd in 1870 geplaatst. Er gebeurden vergrotingen in 1870, 1885, 1888 en 1935.

In 1880 werd de maatschappij Vercruysse-Declercq-Vanneste opgericht met de bedoeling de rentabiliteit van beide watermolens te verhogen. Eén van de maatregelen was de vervanging van de waterraderen door waterturbines. Na een hevige brand in zowel de oude als de nieuwe watermolens werd de maatschappij in 1895 omgevormd tot de S.A. Les Frères Vercruysse. Bij de overname in 1920 door Ernest Vanherpe werd deze gewijzigd in NV Watermolens. In het interbellum kende het bedrijf een belangrijke expansie. In 1942 gingen de Nieuwe Watermolens echter in de vlammen op. Na de oorlog werden de Nieuwe Watermolens heropgebouwd en voorzien van twee waterturbines die samen 220 pk ontwikkelden. 
Tot in juli 2009 werd enkel nog op elektriciteit gemalen. De nog aanwezige turbines worden dus niet meer gebruikt. De familie Vanherpe liet deze molens over aan de groep NV Ceres, die op zich beurt deel uitmaakt van het concern Soufflet uit Frankrijk.
Sinds 2009 werd een verbouwing tot woonappartementen (lofts) voorzien. Een tijdlang was er nog tijdelijke bewoning, o.m. met het oog op instandhouding en voorkoming van vandalisme.

Lieven DENEWET
Over de nabije Oude Watermolens: zie andere webpagina.

Literatuur

Gedrukte bronnen
- "Gazette van Gend", 9 augustus en 5 september 1798 of 22 thermidor en 19 fructidor jaar VI.
- "Gazette van Gend", nr. 917 van 30 december 1802, of 9 nivôse jaar XI.

Werken
- Jeroen Cornilly, "Monumentaal West-Vlaanderen. Beschermde monumenten en landschappen in de provincie West-Vlaanderen. Deel 1. Arrondissementen Ieper, Kortrijk, Roeselare, Tielt", Brugge, 2001, p. 52.
- Marianne Vermeulen, "De grafelijke Banmolens op de Leie te Harelbeke", in: De Gaverstreke, XIII, 1985, p. 141-147.
- Eddy Glorieux, "De watermolens op de Leie", in: Onze Molens, Water-, wind- en rosmolens in Harelbeke - Bavikhove - Hulste - Stasegem", Harelbeke, 1990, p. 6-16.
- Hil. Van Overbeke, "De banmolens van Harelbeke", in: Toerisme, IV, 1925, p. 434-438, overgenomen in: De Gids, 1990, nr. 29, p. 1-7.
- J. Vangaver, "De banmolens van Harelbeke door de eeuwen heen", Harelbeke, 1947.
- Lieven Denewet, "Volmolens in Vlaanderen en Waals-Brabant. Deel 1. Geografische en chronologische inventaris", in: Molenecho's, jg. 1988 (themanummer)
- Lieven Denewet, "Bescherm de 900 jaar-oude Banmolens van Harelbeke!" (steunactie), in: Molenecho's, XXVI, 1998, nr. 2, p. 59-60.
- Lieven Denewet, "Ontmantelingen als aanloop tot restauratie - 2" (Bikschote, Boechout, Denderwindeke, Geel, Harelbeke, Pittem, Zarren), in: Molenecho's, XXX, 2002, nr. 3, p. 83-89.
- G. Declercq, "De banmolens van Harelbeke", in: De Leiegouw, XXII, 1980, p. 93-94.
- Bas De Wilde, "Duizend jaar oude geschiedenis definitief voorbij. Watermolens draaien niet meer", in: Het Laatste Nieuws, 16.05.2009.
- Aagje Vanwalleghem & Silvie Creyf, "Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Harelbeke, Deel I: Stad Harelbeke, Deel II: Deelgemeenten Bavikhove en Hulste, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL42", 2009.
- Pierre Mattelaer, De watermolens van het Leiegebied, De Leiegouw, jg. 2009.
- Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel III. Gemeenten H-J", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1995.
- Paul Huys, "De grafelijke domeinrekeningen, een eersterangsbron voor de molengeschiedenis (Enkele Westvlaamse molens anno 1444)", Biekorf, jg. 86, 1986.

Persberichten
- Del, "Harelbeekse maalderij stopt deze zomer. Watermolens dicht", in: Krant van West-Vlaanderen, 15.05.2009.
- DJW, "Maalderij in Banmolens stopt activiteiten", in: Het Nieuwsblad, 14.05.2009.