't Meuleke 't Dal is een eerder kleine houten korenwindmolen aan de oostzijde van de Alfred Amelotstraat (nr. 62), op 400 meter ten noorden van de kerk van Zingem

Deze kleine, open staakmolen, op hoge teerlingen, is ongetwijfeld een van de oudste nog bestaande staakmolens van Oost-Vlaanderen. Het bouwjaar situeert zich vermoedelijk in de eerste helft van de 14e eeuw. (Het jaar 1154, zoals soms vermeld, is ongeloofwaardig). De molen maakte deel uit van de bezittingen van de Sint-Baafsabdij te Gent. In 1388 vermelden de rekeningen van deze abdij onder de uitgaven van de rentmeester dat voor de "steenbalc" en voor twee balken voor de molen 2 ponden groot werden betaald en dat de balken nog in de kerk lagen... De molen onderging dus in 1388 een grondige herstelling. In 1566 zouden de protestanten er op de molendam hebben gepreekt. In de penningkohieren van 1572 wordt de molen vermeld als eigendom van de weduwe en van de erfgenamen van Jan van de Walle en de pachter was toen Jacob Zeeu, die er 8 Parijse ponden voor betaalde. Deze eigenaars bewoonden een pachthoeve die aan de Sint-Baafsabdij toebehoorde. Het zou nooit een banmolen geweest zijn.

Na de verwoesting tijdens de troebelen, werd de molen in 1625 mits octrooi herbouwd.

We zien de molen aangeduid op de volgende landkaarten:
- Kaart van de Kasselrij Oudenaarde (1669, in Stadsarchief Oudenaarde), als een staakmolen
- Fricxkaart, 1712
- Villaretkaart, 1745-1748, met het symbool van een staakmolen met de benaming "Moulin d'Asper"
- Ferrariskaart ca. 1775, met het bruin symbool van een staakmolen, zonder benaming en nog zonder het molenhuisje ernaast
- Atlas der Buurtwegen, ca. 1844, zonder naam, met het molenhuisje ernaast
- Figuratieve kaart van Vandermaelen, ca. 1850, met als naam "het Dael M(ol)en"
- Kadastrale kaart van  P.C. Popp, ca. 1860, met als naam "Thal moulin" en met het molenhuisje

Op 14 jarnuari 1743 verkocht Johanna Pieters Jansdochter, weduwe van de in 1742 gestorven Jan Hermessone, de "Coorenwintmolen genaemt de meulen 't Dal" met de molendam, 12 roeden groot, aan Benedictus Blondeau tegen 207 ponden groot.

In de "Gazette van Gend" van 22 januari 1798 verscheen de volgende verkoopsadvertentie: "Wordt op 27 januari en 10 februari 1798 openbaar verkocht in het voormalige Wethuys bij Pieter Amandus van den Dorpe in Zingem, onder de kopen XIV-XVII: de aldaar staande windmolen, genaamd den Molen ’t Dael, met molenhuis en ca. 271 roeden land. Actuele pachter, nog tot kerstavond 1798, is Judocus van M[u]yckensvelde (jaarpacht: 32-6-0 £ gr.).

En in de "Gazette van Gend" van 14 juni 1798: "Wordt te huur of te koop gepresenteerd: een welbeklante korenwindmolen, genaamd de Molen het Dal. Inlichtingen bij François van Wanzeele, koopman en voerman, en bij Pieter François van Lancker, landmeter".

De molen werd in 1834 slechts ondergebracht in klasse 3, met een kadastraal inkomen van 190 frank.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: De Pauw Bernard, molenaar te Zingem
- later, erfenis: de erfgenamen (overlijden van Bernard De Pauw)
- 30.06.1869, verkoop: De Meester Jan-Baptist, molenaar te Zingem (notaris Amelot)
- 1879, testament (registratie op 26.12.1878): De Meester-Van Driessche Remi, molenaar te Zingem (notaris Amelot)
- 09.01.1909, verkoop: Amelot-Brunin Alfred Jean Louis, eigenaar te Zingem (notaris Amelot)
- 28.03.1953, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Brunin)
- 23.01.1966, erfenis: de kinderen: a) Amelot-Schmitz Fernand ALfred Pierre, de weduwe en de kinderen en b) Amelot-Jadot Robert Oscar Alfred Marie, te Sint-Martens-Latem (overlijden van Alfred Jean Louis Amelot)
- 27.12.1966, deling: a) Relecom-Amelot Pierre, directeur te Ukkel en b) Amelot-Fraeys Pierre Odon Alfred, eigenaar te Deurle ("hofstede en puinen van een oude windmolen")
- 01.03.1968, verkoop: t'Hooft-Dhont Carlo Remi, bediende te Zingem (notaris Van Schoote)
- 18.11.1999, verkoop: Provincie Oost-Vlaanderen

In 1913 nam muldersknecht Bruno Buckens (1866-1947) de pacht over. Zijn zoon Cyriel (1904-1990), gehuwd met Louise Duroi, volgde zijn vader op en bemaalde de molen tot in de lente van 1932. Eerder werd in de schuur bij de windmolen en mechanische maalderij ondergebracht, die werd aangedreven door een semi-dieselmotor ("gloeikopmotor"). Later werd deze aandrijving vervangen door een elektromotor.

De windmolen verviel en werd in 1952 in het kadaster omschreven als puin. Nochtans was de Meuleken 't Dal op 24 januari 1944 als monument beschermd, bekrachtigd door regenbesluit in 1946.

In 1968 werd de molen aangekocht door het echtpaar Carlos en Jozefa t'Hooft-Dhont van de erfgenamen Amelot. In 1968-1970 volgde een eerste onderhoudscampagna, waarbij onder andere een nieuw gevlucht werd aangebracht.

Een volgende, zeer ingrijpende restauratie (in feite werd zo goed als heel de molen vernieuwd), aangevat in 1975, werd uitgevoerd door molenbouwer Walter Mariman uit Zele onder leiding van architect Walter Snauwaert uit Oostende (°Ingelmunster 1928 - +Oostende 2011). Het uitzicht veranderde. De kap met lichte mansardevorm werd ingenomen tot een strakgelijnd kapellendak. Het gevlucht werd verlengd. De vroegere vierkante leien op de windweeg werden vervangen door eiken schaliën. De karakteristieke licht conische onderobuw rond de voet werd niet heropgebouwd, zodat sindsdien de teerlingen en gebinte zichtbaar zijn. De geel-blauwe kleuren werden gekozen door de nieuwe eigenaar en evenals het metalen vaantje op de makelaar verwijzen deze naar de mogelijke historische bindingen met de Gentse Sint-Baafsabdij.

Alhoewel voor de leek op het eerste zich geslaagd, gebeurde de restauratie niet volgens de regels van de kunst. Het mondde uit in een ernstig dispuut, in zoverre dat "Meuleke 't Dal" sindsdien amper had gedraaid. De molen is beschermd sinds 1944, het molenaarshuisje, een typische kleine en lage woning, sinds 1982. Teneinde de nog overblijvende windvang te vrijwaren, werden de omliggende percelen als landschap beschermd sinds 1977.

Op 18 november 1999 kocht de provincie Oost-Vlaanderen de windmolen aan, in het kader van het zogenaamde 'Landinrichtingsproject Leie en Schelde - Inrichtingsproject Meilegem-Zingem'. 'Meuleken 't Dal' bevindt zich op een uitgelezen plaats om binnen dit plan te fungeren als educatief steunpunt en uitkijkpost over gans de vallei. De inrichting en het beheer van de molen kunnen de educatieve doeleinden van het inrichtingsplan mee helpen ondersteunen door het opnemen van de molen in het wandelcircuit en zijn opvallende landschappelijke bijdrage in het geheel van het project. 'Meuleken 't Dal' heeft een uitermate grote landschappelijke, culturele en maatschappelijke waarde. De aankoop kadert binnen het milieu- en cultuurbeleid (in het bijzonder inzake molenpatrimonium en monumentenzorg) van het provinciebestuur en binnen de dynamische bijdrage tot het uitvoeringsprogramma van het Inrichtingsproject Meilegem-Zingem. In de eerste plaats dient de molen als didactisch element om het publiek te laten kennis maken met de hoogstaande ambachtelijke techniek van onze voorouders. 'Meuleken 't Dal' is ingepast in de museale werking van het Provinciaal Molencentrum Mola te Wachtebeke. Met de andere provinciale molens werd de molen ingeschakeld in didactische en toeristische molenthemagerichte dagarrangementen. De molen is opnieuw draai- en maalvaardig. Medewerkers van het Provinciaal Molencentrum zijn er de molenaars.

Molenbouwer Boers & Peusens bvba uit Merelbeke een kleine herstelling uit aan het gevlucht, zodat de molen weer vlot draait. Grotere herstellingswerkingen gebeurden in 2013 door dezelfde molenbouwer: herstel van het schalieberd en vernieuwen van de eiken schaliën van het dak en luikapje. De leien werden behandeld door te koken in lijnolie. 

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

-----------------------------------

Over de nijverheid van 'Meuleken 't Dal' bleef een oud volksrijmpje bewaard, waarin de omliggende windmolens worden genoemd:

Meuleken Heurne maakt fatsoen
Meuleken Zingem (d.i. molen Ter Speelt) heeft wat te doen
Meuleke Voorde (d.i. wijk van Zingem) spant de koorde
Meuleke 't Dal maalt het al
Rijp of groene, 't heeft al te doene!

Jaarlijks aantal asomwentelingen:
1994: 1
1995: 0
2001: 3.534
2002: 20.872
2003: 51.895
2004: 67.739
2005: 66.349
2006: 68.558
2007: 49.416
2009: 72.927
2010: 65.097
2011:
2012: 36283
2013: 04121
2014: 08706
2015: 09106
2016: 42818
2017: 11068
2018: 13324

Intekendatum: voorjaar 2001
Molen: Zingem (O.-Vl.), Meuleke 't Dal - staakmolen met open voet
Bouwheer & ontwerper: Provincie Oost-Vlaanderen
Opdracht: Draaivaardig maken door een aantal (verborgen) gebreken aan te pakken en alle functies op punt te zetten
Toewijzing:'t Gebinte Molenbouw bvba, Erpe-Mere

Torie Mulders (pseudoniem van Hector Vindevogel), "De windmolens tussen Schelde en Leie", in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (56).
't Meuleke 't al is tot nu toe ook van afbraak gevrijwaard en zal waarschijnlijk nog eeuwen blijven staan.Getuigenis van de heer Bernard Fragala, Diegem, 14.01.2012 (mailbericht)
Als kind ben ikin de late jaren jaren 1950 verschillende keren op vakantie geweest bij de familie Taerwe: een moeder en 3 zonen, waaronder Maurice en Leon. Deze familie bewoonde toen de molen en mijn vader Francesco Fragala werd er als kind voor de tweede wereldoorlog geadopteerd.

Literatuur

Archieven en landkaarten
- Stadsarchief Gent, Penningkohieren Zingem, 1572.
- Kaart van de Kasselrij Oudenaarde (1669, in Stadsarchief Oudenaarde)
- Fricxkaart, 1712
- Villaretkaart, 1745-1748
- Ferrariskaart ca. 1775
- Atlas der Buurtwegen, ca. 1844
- Figuratieve kaart van Vandermaelen, ca. 1850
- Kadastrale kaart van P.C. Popp, ca. 1860

Uitgegeven bronnen
- "Gazette van Gend", 22 januari 1798 of 3 pluviôse jaar VI (verkoopsadvertentie).
- "Gazette van Gend", 14 juni 1798 of 26 prairial jaar VI.

Werken
Dierickx M., Geschiedenis van Zingem, Antwerpen, 1943, 1960.
De Preester E., Zingem in beeld, s.l., s.d.
De Potter F. & J. Broeckaert, Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen, reeks I, deel 1, Gent, 1864-1870.
Dhaene L., Boeren en burgeres, Sociale geschiedenis van het negentiende eeuwse platteland, Zingem 1796-1900, Zingem, 1986.
Lieven Denewet, "Integratie van molens in Vlaamse landinrichtingsprojecten" (Bocholt, De Moeren, Drongen, Eggewaartskapelle, Zingem, Opitter), in: Molenecho's, XXX, 2002, nr. 2, p. 64-79;
Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten U-Z", Opwijk, Studiekring "Ons Molenheem", Opwijk, 2008.
Luc Goeminne, "Het bouwjaar van de windmolen te Zingem", in: Molenecho's, X, 1982, p. 259-260;
Stefaan Vroman, "Evolutie van de 10-jarige restauratie te Zingem (O.-Vl.)", in: Molenecho's, XVII, 1989, nr. 1, p. 15-19.
Paul Bauters, "Eeuwen onder wind en wolken. Windmolens in Oost-Vlaanderen", Gent, Provinciebestuur, 1985.
Paul Bauters, "Oostvlaams molenbestand 1986", Gent, 1986 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 25).
Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963).
R. Hoeben, " 't Meuleke 't Dal te Zingem (O.-Vl.). (Portret van een draaiende molen).", in: Natuur- en Stedeschoon, jg. 57 (1988), nr. 5, p. 27-28.
John Verpaalen, "Molennieuws van her en der [Zingem, Balegem, Grand-Leez, Sint-Lambrechts-Woluwe en Wildert], in: "Levende Molens", jg. 8 (1986), nr. 8, p. 62-63.
Els De Kinderen, "Enkele belangrijke restauraties nader bekeken [Arendonk: Toremansmolen; Meerhout: Prinskensmolen; Gistel: Oostmolen; Zingem: Meuleke 't Dal]", in: Levende Molens, jg. 4 (1981), nr. 20 (22 oktober), p. 274-275.
C.T., " 't Meuleke 't Dal' te Zingem. Vernield, hersteld, bewaard..." in: Toerisme in Oost-Vlaanderen, Tweemaandelijks tijdschrift, Gent, jg. 23, 1974, p. 60-61.
G. Declercq (red.), "Ganda & Blandinum. De Gentse abdijen van Sint-Pieters en Sint-Baafs", Gent, 1997;
G. Holaert, "-t Meuleken -t Dal. Een parel van het Zingems verleden", (Zingem), (2004), (onuitgegeven handschrift), 18 p.
Provinciaal Molenmuseum, "Meuleken -t Dal. Windmolen te Zingem", Gent, (2000), 8 p. (brochure);
W. Van den Branden, "Meuleken -t Dal, maalt het al", Wachtebeke, Mola, (2006), (4 p.).
Mola, "Aantal asomwentelingen van Oost-Vlaamse molens in 2010", in: /West-/Vlaams Molenblad, XXVII, 2011, 1, p. 51.
Torie Mulders (pseudoniem van Hector Vindevogel), "De windmolens tussen Schelde en Leie", in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (56).
Mailbericht Bernard Fragala, Diegem, 14.01.2012.

Persberichten
Johan De Ruyck, "Meuleken 't Dal binnenkort open voor publiek - Unieke Zingemse windmolen bijna volledig gerestaureerd", in: Het Nieuwsblad, 23.02.2002.
Johan De Ruyck, "Meuleken 't Dal krijgt vroegere glorie terug", Het Nieuwsblad, 19.01.2008.
Johan De Ruyck, "Meuleken 't Dal binnenkort open voor publiek. Unieke Zingemse windmolen bijna volledig gerestaureerd", in: Het Nieuwsblad, 23.02.2002.
Pierre Penninck, "Oost-Vlaamse Molendag op 1 oktober", Het Nieuwsblad, 16.09.2011.
Fanny Lauwerier, "Open Monumentendag. Ontdek de historische parels van de Vlaamse Ardennen", Het Nieuwsblad, 28.08.2013.

Mailberichten
Tim Arts, 11.08.2016, 20.08.2016.