De Gansakkermolen stond op de noordzijde van de Molenstraat (nr. 26), op de hoek met Gansakker. De molen is naar het tononiem Gansakker vernoemd.

De standaardmolen werd in 1797 gebouwd door Gilliam Keersmaeckers als een koren- en moutmolen. Hij was de eerste "vrije" molen van Geel die niet langer onderworpen was aan de afgeschafte feodale rechten. Op 29 juli 1797 lieten de Gasthuiszusters van Geel 156 "stenen" mout voeren naar "den nieuwen wintmoolen"

Deze standerdmolen van het Kempische type was een van de stevigste molens in de regio. Hij was kortgerokt, had hangende windweeg, de voor- en achterbalken waren doorlopend en hij had een gebogen dak met rabatwerk. De voet was gesloten.

Kadasterbeschrijvingen:
- ca. 1820: "Le moulin à vent d'Adrien Van de Velde et de Peetermans formeront la troisième classe et seront évalués brut à 800 francs et net à 560 francs."
- 1833: "aan de Markt gunstig gelegen, gebouwd als G407, twee paar molensteenen, in goede staat van onderhoud, verpacht aan Jan-Baptist Heylen".

Eigenaars:
- 1797, oprichting: Gilliam Keersmaeckers
- 1816, eigenaar: Peetermans Amand Jozef, notaris te Geel; uitbater: Keersmaeckers Catharina, 18 jaar, dochter van Gilliam. Zij trad  in 1825 in het huwelijk trad met Karel Van Houdt.
- 1820, eigenaar: Peetermans Pieter Jozef, notaris te Geel; huurder rond 1830 is Jan-Baptist Heylen, molenaar te Geel.
- 17.09.1835, verkoop: Van Houdt-Keersmakers Carolus Louis, molenaar te Geel (onderhandse akte)
- later, erfenis: de kinderen (overlijden van Carolus Van Houdt).
- 30.08.1870, deling: Van Houdt-Raeymaekers Victor Adrien, molenaar te Geel (notaris Verbruggen - graanwindmolen en graanstoommolen op H757b)
- 16.04.1875, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Victor Van Houdt)
- later, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe van Victor Van Houdt)
- 29.09.1904, verkoop: Dries Jan, molenaar te Hechtel en later te Geel (notaris Verbruggen)
- 24.08.1906, verkoop: Bakelants-Van Tongerloo Louis, landbouwer te Geel-Liesel (notarissen Verbruggen en Verbist)
- 22.08.1918, erfenis: en de kinderen (ovelrijden van vrouw Van Tongerloo)
- 31.07.1945, verkoop: Bakelants-Peeters Leopold, molenaar te Geel (notaris Jansen - graanmolen met motor - standaardwindmolen)
- 17.03.1964, erfenis: de weduwe en de kinderen Bakelants (overlijden van Leopold Bakelants)
- 02.12.1971, erfenis: de kinderen Bakelants (overlijden van de weduwe van Leopold Bakelants)
- 2000, verkoop (enkel van de molen als gebouw): Borngräber Dieter, ingenieur te Keulen (thans Pliezhausen, D).
- 2014, verkoop (enkel van de molen als gebouw): Koninklijke Vereniging voor Natuur- en Stedenschoon, te Sint-Amands

Eigenaar Charles Van Houdt richtte in 1867 in de Billemontstraat (kadasterperceel H757b) de eerste stoommaalderij op in Geel, maar er werd ook nog met de wind gemalen. Voor 1945 werd de stoommachine vervangen door een motor.

Sinds 1906 was de molen in het bezit van de familie Bakelants. In 1946 werd de molen grondig hersteld. Hierbij werd een nieuwe ijzeren vang gestoken. De molen werd in de jaren 1960 stilgelegd, maar de laatste beroepsmolenaar Frans Bakelants (Geel, 1920-1991), bijgestaan door zijn zoon Victor, liet hem nog regelmatig draaien tot in 1987. Het was één van de zeldzame nog draaiende molens in de Kempen. Helaas geraakte de molen vanaf de jaren 1970 steeds meer ingebouwd bij gebrek aan aandacht vanwege stedenbouwkundigen voor het landschap.

Toch vormde de molen samen met de Sint-Dimpnakerk, de kapel van het oud-gasthuis en de hovingen van de huizen van de Collegestraat nog een merkwaardig dorpsbeeld.

De molen werd als monument beschermd op 23 november 1981.

Nadat de molen door de zware storm van 1990 aan het draaien ging, maar na 5 minuten gelukkig weer stilviel, werden de windplanken en de zinken “halve verdekkering” op de toppen van de roeden verwijderd door de toenmalige 70-jarige molenaar Frans Bakelants. Toen bleek dat er groot gevaar bestond voor roedebreuk en dat het gevlucht dus aan vervanging toe was.

Op 29 januari 1994 werden om veiligheidsredenen de wieken verwijderd. Kort daarop werd de gehele molenkast afgenomen en op een naburig perceel geplaatst.
In 2000 kocht Dieter Borngräber, een ingenieur en molenliefhebber uit Keulen (thans Pliezhausen) de molen aan. Hij had eerder ook al de Koutermolen in Hoedekenskerke (NL) aangekocht en laten herstellen. (Deze molen werd in 2007 doorverkocht aan een plaatselijke stichting).
Dieter Borngräber wilde de molen restaureren en verplaatsen naar een open veld in Kievermont in Geel.  Behoud ter plaatse kan niet, vanwege de slechte biotoop door de opgerukte bebouwing. Verplaatsing binnen de gemeente werd al in de jaren 1980 overwogen. In 2003 werd de molenkast door Molenbouw John de Jongh uit Veldhoven (NL) afgenomen van de staak en op de grond geplaatst. De onderbouw, kap en wielen liggen in depot van Defensie op het domein Kievermont. De vervanging van enkele balken van de molenkast werd voorzien. De volledige restauratie ging nog verschillende jaren in beslag nemen.

In 2008-2014 werd de standaardmolen te koop aangeboden. Koper in 2014 was de Koninklijke Vereniging voor Natuur- en Stedenschoon te Sint-Amands. Het ligt in de bedoeling van deze vzw de molen over te brengen naar Sint-Amands, nabij de gerenoveerde boerderij De Steenovens en de Schelde-oever, en zeer dicht bij de vroegere Koutermolen in de Molendreef, een standaardmolen die in 1903 werd gesloopt.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Technische kenmerken (Agentschap Onroerend Erfgoed)

Houten standaardwindmolen met bakstenen, polygonale en gesloten voet van het Kempische type: kortgerokt, hangende windweeg, doorlopende voor- en achterbalk en gebogen dak met rabatwerk. De molen had geklinknagelde roeden en twee koppels molenstenen.

Intekendatum: voorjaar 2003
Molen: Geel (Antw.), Gansakkermolen - standaardmolen met gesloten voet
Bouwheer: Dieter Borngräber, Keulen (thans Pliezhausen), Duitsland
Ontwerper: Architectenbureau P. Gevers, Kasterlee
Opdracht: Dringende demontage en opslag: afname beplanking, afname molenkast  en plaatsing op blokken op de grond; demontage kap, molenas met aswielen, gebinte met de standaard en vervoer naar een depot; plaatsing noodkap op de molenkast
Toewijzing: Molenbouw De Jongh bv, Veldhoven (Ned.)

Dirk Kennis, "Gansakkermolen: toestand uitzichtloos", Nieuwsblad van Geel, 12 maart 2010, p. 1.
De romp van de molen van de Gansakker ligt al jaren ontmanteld en ingepakt op een kavel tussen de Molenstraat en de Gansakker en het ziet er niet naar uit dat ze daar snel zal wegraken. Het restauratiedossier van dit geklasseerde monument zit compleet in het slop.
De trieste aanblik van de desolate molenromp van de Gansakkermolen vandaag besparen we u. Liever een foto van toen de molen nog leefde! We zien hier Vic Bakelants jr. rond 1970 op de molen, die toen met twee halve zeilen nog 2 pk kon voortbrengen. Later lukte dat zelfs met vier volle zeilen niet meer.

Dirk Kennis, "Toch een toekomst voor de Gansakkermolen? Vzw Kempens Landschap onderhandelt overname". Nieuwsblad van Geel, 03.12.2010 (ed. 49), p. 1 en 3.
De Gansakkermolen bij zijn ontmanteling in 2003 en (inzet) zoals we ons hem nog goed herinneren: wiekloos in de periode 1997-2003. (foto's archief nvb)
Nadat het er een tijd bedompt uitzag voor de molen van de Gansakker, wordt er nu aan een oplossing gewerkt die het beschermde monument toch nog een toekomst kan bieden. Hoewel onze bronnen benadrukken dat het nog te vroeg is om te juichen, is er met de vzw Kempens Landschap een geïnteresseerde en feitelijk zeer geschikte koper voor de molen opgedaagd. De onderhandelingen lopen nog. Als de molen heropgebouwd wordt, zal dat waarschijnlijk niet in Geel zijn.
In 1996 verloor de molen van de Gansakker zijn wieken. Sinds 2003 is er zelfs geen sprake meer van een molen, maar van een ontmantelde installatie, die sinds 1981 nochtans als monument is geklasseerd. Al bijna zeven jaar ligt de romp goed ingepakt tussen de Molenstraat, de Gansakker en de Amandus Devosstraat, en worden de andere stoffelijke resten in een loods in het domein Kievermont bewaard. Eigenaar is nog altijd de Duitser Dieter Borngräber, een ingenieur en molenliefhebber die de molen tien jaar geleden van de familie Bakelants overkocht, met de bedoeling hem te reanimeren en naar een n ieuwe locatie (in Kievermont) over te brengen. Borngräber kon uiteindelijk echter niet tegen de hoge restauratiekosten op, en zette de molen twee jaar geleden opnieuw te koop. Omdat er ook een probleem opdook met de locatie in Kievermont (het schepencollege zag de aanleg van de noodzakelijke weg naar het nieuwe molenterrein niet zitten), ging het dossier terug naar af en leek het dat er nog maar één ding opzat voor de Gansakkermolen: stilletjes liggen wegrotten.
Molenvrienden
Het stoffelijk overschot van wat eens de mooiste molen van Geel werd genoemd, heeft kennelijk toch een aantal fans. Vanuit verschillende hoeken werd er de voorbije jaren naar een oplossing gezocht. Het stadsbestuur wou de Gansakkermolen twee jaar geleden aan Olen slijten, maar die piste liep dood. Uiteindelijk kwam het dossier bij de (provinciaal opererende) stichting Kempens Landschap vzw terecht. Die was geïnteresseerd, onder één voorwaarde: de (financiële) participatie van de betrokken gemeente. In eerste instantie werd de vraag aan de stad Geel gesteld. Op de Werft bleek men het dossier wel genegen, maar men paste: de stad heeft al twee molens in eigendom (die van Larum en de molen in 't Veld), een derde was er budgettair teveel aan. Kempens Landschap moet dus naar een andere gemeentelijke partner op zoek gaan. Maar eerst moet men tot een overeenkomst komen met de eigenaar. De beheerraad van de vzw bepaalde de voorwaaren waarbinnen die overeenkomst zich moet situeren, of anders gezegd: een maximaal bod, dat men aan Borngräber inmiddels heeft gedaan. Als de Duitser die voorwaarden accepteert, wil Kempens Landschap de molen overnemen en het al lang opgemaakte restauratiedossier realiseren. Maar die vraag was deze week nog niet beantwoord, we moeten dus in de voorwaardelijke wijs spreken. Als de Gansakkermolen van eigenaar verandert, zal zijn toekomst dus allicht niet in Geel liggen, maar in een gemeente die zich wil engageren om 15 procent van de restauratiekost te dragen. De participatie van een lokaal openbaar bestuur is essentieel voor Kempens Landschap, omdat men op die manier de financiering met subsidies en eigen middelen het best rond krijgt, met een aandeel van nog 20 procent voor de eigenaar zelf, de rest voor de lagere en hogere overheden. Het gaat daarbij niet alleen over de loutere restauratiekosten, maar ook over de aankoop van de grond en de kosten die in het verleden al werden gedaan in het dossier. Zo ligt er nog een rekening - om en bij de 50.000 euro naar verluidt - van de architect die het restauratiedossier opstelde. Dat is ook een kwestie die tijdens de onderhandelingen uit de weg moet worden geruimtd.
Volgens KL-diensthoofd Philippe De Backer zijn alle betrokken partijen het er echter over eens dat men de Gansakkermolen niet mag laten rotten. Maar om nu al van een oplossing te spreken, moeten er eerst een aantal stukjes van de puzzel in mekaar vallen. Bij het Kempens Landschap vindt men het daarom nog veel te vroeg om al eventuele nieuwe locaties te noemen. In Geelse molenkringen circuleert op een hardnekkige manier het Haanven in Veerle, maar dat is dus voorbarig. Zo lang er geen akkoord is met de huidige eigenaar kan er niets gebeuren.
De Gansakkermolen was in 1797 de eerste 'vrij' molen van Geel na het Ancien Régime. In 1906 kwam hij in het bezit van de familie Bakelants. De molen bleef graan malen tot in de jaren 1960, maar draaide nu en dan nog tot in 1987. De vraag wanneer hij opnieuw zal malen, komt stilaan weer aan de orde.

E(ls) D(e) K(inderen), "In memoriam Frans Bakelants", Levende Molens, XIII, 1991, 11, p. 81.
Op 20 oktober 1991 overleed te Geel, in familiekring, Frans Bakelants, de molenaar van de Gansakker.
Hij werd geboren op 30 april 1920.
Een plechtige eucharistieviering heeft plaatsgehad in de parochiekerk van Sint-Dimpna te Geel op zaterdag 26 oktober 1991 te 11 uur. Naar oude geplogenheden werd de lijkwagen vanaf het sterfhuis naar de kerk te voet gevolgd.
Frans Bakelants is afkomstig uit een oude molenaarsfamilie; hij was een man van weinig woorden en wellicht te bescheiden. Hij heeft de naoorlogse evolutie van dichtbij meegemaakt, en om en rond zijn molen veel over zich heen moeten laten gaan.
Ongetwijfeld was Frans enorm gesteld op zijn molen, maar wegens familie-aangelegenheden kon geen oplossing gevonden worden voor de restauratie.
De situatie groeide uit tot een spijtige aangelegenheid waaronder Frans beslist geleden heeft. Evenals zijn zoon Vic Bakelants, die wij bij deze - evenals zijn familie - nogmaals onze oprechte gevoelens van deelneming aanbieden.

"Gansakkermolen krijgt tweede leven in Klein Brabant", geelfm.be (05.12.2015).
Archieffoto
De Gansakkermolen krijgt een tweede leven in de Klein-Brabantse gemeente St-Amands. Dat scrhijft het Nieuwsblad van Geel. De molen wordt niet enkel in ere hersteld, maar krijgt ook nog een molenmuseum bij. De molen bleef in Geel net geen eeuw overeind aan de Gansakker. Eenentwintig jaar geleden werd hij ontmanteld. Nu wordt de molen heropgebouwd op de Scheldeoever in St-Amands. Daar vervangt de Geelse molen de vroegere koutermolen, die begin vorige eeuw werd gesloopt.

"Gansakkermolen verhuist van Geel naar Sint-Amands", rtv.be (09.12.2015)
De Gansakkermolen verhuist van Geel naar St.-Amands en krijgt een eigen museum. Daarin wordt een deel van de collectie van het oude molenmuseum, dat de deuren sluit, ondergebracht. Straks meer in RTV Vandaag. 9 december 2015 | 12:42

Literatuur

Archieven

Archief Gasthuis Geel, oud archief, reg. 47, "uitgaven voor den m olen".

Werken

L. Van Gestel-Destombes, "Geel in 1816", in: Jaarboek ... Geel, jg. 10, 1971, p. 34, 81, 83-84 en 112.
Geel van gisteren tot morgen, Mol-Geel, s.d.
Goeden dag uit Gheel, 1901-2001, Geel, 2001.
Jaarboeken van de Vrijheid en het Land van Geel, I-XXXV, 1962-1999.
M.H. Koyen & M. De Bont, Geel door de eeuwen heen, Geel, 1975.
A. Nevelsteen, Geel met zijn gehuchten, Tongerlo, sine dato.
W. Van Broeckhoven, Geel in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1972.
H. Holemans & P.J. Lemmens, "Molens der Zuiderkempen", Nieuwkerken, 1978, p. 30-33;
H. Holemans, "Wind- en watermolens van de provincie Antwerpen. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 1. Gemeenten A-G", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2009, p. 54-55.
F. Belmans & W. Van Broekhoven, "De Molens te Geel", in: De Zuiderkempen, XI, 1942, nr. 2, p. 39-46, 101-102;
M. De Bont, "De Molens van Geel", Geel, 1981, p. 13, 27.
F. Brouwers, "De toekomst van een verleden. Levende molens in de provincie Antwerpen", s.l., Levende Molens Werkgroep Kempen-Antwerpen, (1997); "Een beknopt overzicht van de molens van Geel", in: De Belgische Molenaar, jg. 72, nr. 9 (7 mei 1977), p. 122-123;
Paul Hendriks, "De windmolens. 12. Geel", in: P. Hendriks & R. Hoeben, "Provincie Antwerpen wind- en watermolens", p. 15;
(E. De Kinderen), "Kempische molennieuwsjes: de molen van de Gansakker te Geel", in: De Belgische Molenaar, jg. 73, nr. 15-16 (7-22 aug. 1978), p. 197;
E. D(e) K(inderen), "Aandacht en bezorgdheid voor de molens van Geel", in: De Belgische Molenaar, jg. 75, nr. 6 (22 maart 1980), p. 83;
(L. Smet), "Molen van de Gansakker", in: Molenecho's, II, 1974, nr. 4, p. 28;
"Rond Geel malen vele molens", in: De Belgische Molenaar, jg. 52, nr. 27 (16 nov. 1957), p. 408;
Els De Kinderen, "Een nieuwe toekomst zoeken voor de Gansakkermolen te Geel", in "Levende Molens", jg. 8 (1986), nr. 2, p. 15-16, ill.;
Michel De Bont, "Even voorstellen: Vrienden van de Geelse molens v.z.w.", in: Jaarboek van de Vrijheid en het Land van Geel, XVIII, 1991, p. 148-151;
Els De kinderen, "Molen lief en leed [Ravels: Nachtegaal der Maatvennen; Ertvelde; Tessenderlo; Geel: Gansakker; Retie], in: Levende Molens, jg. 4 (1981), nr. 23 (7 december), p. 317-318, ill.;
P.J. Lemmens, "Molenoverzicht uit het Arrondissement Turnhout van 1830 tot heden", Heemkundig Handboekje voor de Antwerpse Randgemeenten, Kwartaalschrift, Borgerhout, Gitschotel Buurschap, Jg. 12, [1964], nr. 3, p. 6.
H. Kennes & R. Steyaert, "Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Turnhout, Kanton Mol, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 16N5", Brussel - Turnhout, 2002.
Herman Holemans, "Wind- en watermolens ivan de provincie Antwerpen. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 1. Gemeenten A-G", Opwijk, Studiekring "Ons Molenheem, 2009.
E(ls) D(e) K(inderen), "In memoriam Frans Bakelants", Levende Molens, XIII, 1991, 11, p. 81.

Persberichten
Willy Van den Bergh, "Molen Gansakker herleeft", in: Gazet van Antwerpen, 22.08.2007.
Dirk Kennis, "Gansakkermolen: toestand uitzichtloos", Nieuwsblad van Geel, 12 maart 2010 (ed. 11), p. 1.
Dirk Kennis, "Toch een toekomst voor de Gansakkermolen? Vzw Kempens Landschap onderhandelt overname". Nieuwsblad van Geel, vr. 03.12.2010 (ed. 49), p. 1 en 3.
"Gansakkermolen krijgt tweede leven in Klein Brabant", geelfm.be (05.12.2015).
"Gansakkermolen verhuist van Geel naar Sint-Amands", rtv.be (09.12.2015)
MALE, "Grond molen Gansakker te koop", Gazet Van Antwerpen, 26.10.2015.