De Watermolen van het voormalig zogenaamd "Dellafaille kasteel", de Watermolen van Lelle of Lille, is gelegen op het perceel begrensd door de Haachtsesteenweg en de Watermolenstraat, rechts van het kasteel. Men vindt er nog enkel het molenhuis terug, met aan de westerzijde een dikke muur waarin eertijds de as van het schoepenwiel draaide, en verder de sporen van de thans uitgedroogde Molenbeek. De vijver wordt sedert jaren gebruikt voor de witloofteelt.

Het molenwiel werd in beweging gebracht door dezelfde waters, die de watermolen van Steenokkerzeel voedden. Door kunstmatige aanleg van een kleine beek doorheen het Duistbos werden de waters naar de grote vijvers van het kasteel te Lelle gevoerd, die als spaarkom dienden voor het draaien van de molen. De vijver was vroeger moerassig doch kunstmatig ingedijkt en beplant met hoge populieren, zodat hij een heerlijk uitzicht bood als inleiding tot het kasteel. Tegenwoordig kan men naast de Haachtsesteenweg nog alleen de diepte ontwaren, waar gezegde vijver zich tot bij de eeuwwisseling bevond.

De molen moet vermoedelijk even oud zijn als de eerste middeleeuwse burcht, want in 1303 maakte men er reeds melding van. Hij was rechtreeks afhankelijk van de hertog van Brabant, aan wie de cijnzen moesten betaald worden. Het "hof te Lille" was met het kasteel en de watermolen immers een leengoed van het hertogdom Brabant. In 1306 werd sire Jan van Lille vermeld wiens bezittingen overgingen naar de familie van Schoonhoven en in 1483 naar het geslacht Hinckaert.Het was een banmolen, waarvan de maalder het recht had graan op te halen te Kampenhout en te Berg.

In 1672 werd het goed verkocht aan Ch. van Dongelberg. In 1702 verviel het door vererving aan de Steelants en nadien kwam het in het bezit van de familie Dellafaille.
In de eerste helft van de 19de eeuw werd de nog bestaande slottoren gesloopt en het sedertdien afgebroken kasteel gemoderniseerd.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: della Faille d'Huyse baron Maximilien Joseph, te Gent
- 11.05.1835, erfenis: de kinderen (overlijden van Maximilien della Faille d'Huyse)
- 1848, deling: della Faille d'Huyse - de Land'Henxrode baron Gustave Jean, te Huise
- 1881, erfenis: en de kinderen
- 13.07.1893, erfenis: de kinderen (overlijden van baron Gustave della Faille d'Huyse)
- 05.07.1895, deling: della Faille d'Huysse-de Trimary baron Jules Charles Marie Jospeh Ghislain, eigenaar te Deurle (notaris Vande Weyer)

De watermolen bleef tot 1899 in werking en werd in 1907 omgevormd in een huis en landgebouw.

Van de oorspronkelijke constructies blijven heden nog over: een aangepaste en in meerdere woningen verdeelde dienstvleugel (evenwijdig aan en zichtbaar van de Haachtsesteenweg); een haaks geplaatst voormalig koetshuis (Watermolenstraat); tussen beide constructies een verbindingsmuur en een vervallen dienstruimte; een verderop gelegen voormalige watermolen (Watermolenstraat) vroeger langs de nu verdroogde Molenbeek; de fraaie breukstenen omheiningsmuur van zandsteen is bewaard langs de Lellebaan, deels langs de Watermolenstraat met een haaks gedeelte lopend naar het koetshuis, waarin een steen met gebeeldhouwd mannenhoofd werd ingewerkt. De vroegere kasteelhoeve bleef eveneens behouden.

Lieven DENEWET, Jos. LAUWERS & Herman HOLEMANS

Bouwkundige beschrijving (Christiane De Maegd & Suzanne Van Aerschot, Agentschap Onroerend Erfgoed)
Het verderop gelegen watermolengebouw heeft een U-vormige constructie (zeer smal erfje) opgetrokken in traditionele stijl van de 17de-18de eeuw en afgedekt met zadeldaken (pannen). Hoofdzakelijk breuksteenbouw met gebruik van zandsteen voor de omlijstingen en van gesinterde baktseen voor de vlechtingen. Langsvleugel voorzien van een rondboogdeur aan de erfzijde en met recente vensters in de achtergevel. Rechts, zijpuntgevel met een bewaard schouderstuk van zandsteen, bakstenen vlechtingen, een duiventil en twee getraliede zoldervenstertjes. De rechter haakse vleugel bewaart aan de erfzijde een dichtgemetseld kloosterkozijn met negblokken en een rechthoekig deurtje met geprofileerde consooltjes onder de latei; breukstenen zijgevel met schouderstukken en een beluikt vierkant venstertje van zandsteen doch vlechtingen en een overhoeks topstuk van baksteen. Linkervleugel met blinde erfgevel. Achtergevel met vier rechthoekige vensters (weggebroken kruisen) waarvan twee van de voutekamer boven twee keldervenstertjes; dakrand opgevangen door geprofileerde houten modillons; zijpuntgevel van baksteen afgewerkt met gesinterde bakstenen vlechtingen en schouderstukken.

Jos. Lauwers, "Geschiedenis van Berg door de eeuwen heen", Berg, Gemeentebestuur / Pittem, Veys, 1973 (tweede ongewijzigde druk, 1975), p. 30-32.
De watermolen van Lelle
Rechts van het kasteel stond de watermolen, die de vernieling overleefde en is blijven werken tot rond 1900. Thans vindt men er nog enkel het molenhuis terug, met aan de westerzijde een dikke muur waarin eertijds de as van het schoepenwiel draaide, en verder de sporen van de thans uitgedroogde Molenbeek. De vijver wordt sedert jaren gebruikt voor de witloofteelt.
De molen moet vermoedelijk even oud zijn als de eerste middeleeuwse burcht, want in 1303 maakte men er reeds melding van. Hij was rechtreeks afhankelijk van de hertog van Brabant, aan wie de cijnsen moesten betaald worden. Het  was een banmolen, waarvan de maalder het recht had graan op te halen te Kampenhout en te Berg.
Het molenwiel werd in beweging gebracht door dezelfde waters, die de watermolen van Steenokkerzeel voedden. Door kunstmatige aanleg van een kleine beek doorheen het Duistbos werden de waters naar de grote vijvers van het kasteel te Lelle gevoerd, die als spaarkom dienden voor het draaien van de molen. De vijver was vroeger moerassig doch kunstmatig ingedijkt en beplant met hoge populieren, zodat hij een heerlijk uitzicht bood als inleiding tot het kasteel. Tegenwoordig kan men naast de Haachtsesteenweg nog alleen de diepte ontwaren, waar gezegde vijver zich tot bij de eeuwwisseling bevond. 

Literatuur

Jos. Lauwers, "Geschiedenis van Berg door de eeuwen heen",  Berg, Gemeentebestuur / Pittem, Veys, 1973 (tweede ongewijzigde druk, 1975), p. 30-32.
Jos Lauwers, "Geschiedenis van Berg, Buken, Kampenhout en Nederokkerzeel", p. 528-534.
Christiane De Maegd & Suzanne Van Aerschot, Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Vlaams-Brabant, Halle-Vilvoorde, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 2N, Gent, 1975.
Paul Behets, Het kasteel van Lelle en de watermolen (1673-1772), Jaarboek 2013 - Heemkring Campenholt (Kampenhout) .
Mededeling Wim van der Elst, Laken, 28.10.2013.