De Oude Molen van As op de Bosbeek werd al vermeld in 1470. Tot in 1710 was de Oude Molen de enige molen in de gemeente. Dan werd er een nieuwe watermolen, 't Mieleke, opgericht. Dat leidde tot wrijvingen tussen de eigenaar van de Oude Molen en de gemeente As.

Eigenaars na 1840:
- voor 1844, eigenaar: Bollen Jan, de kinderen, molenaars te As
- 1864, verkoop: Theunissen Tilmanus (en compagnie), maalder te As
- 1867, verkoop: Theunissen-Beynens Jan, molenaar te As
- 1909, de weduwe en kinderen
- 1910, deling: Theunissen Tilman, pastoor te Bocholt-Lozen
- 1817, verkoop: Theunissen-Heylands Jan, molenaar te As
- 1920: zijn weduwe en kinderen
- 1929, deling: a) Theunissen-Gerits Jan, molenaar te As; b) Theunissen-Vanderlinden Jan, molenaar te As
- 1938, afstand: Theunissen-Vanderlinden Jan, molenaar te As
- 2000, eigenaar: NV Elid, Bree (Raf Geebelen)
- 2017, eigenaar: Koen Geebelen, As

De Bestendige Deputatie van de provincie Limburg keurde op 7 juli 1848 de vastgestelde pegelhoogte van 0,700 meter goed. De toenmalige eigenaars waren de kinderen van Jan Bollen.

In 1872 kwam het huidige bakstenen gebouw tot stand, die in een rechte hoek staat op het woonhuis. Nog in 1966 gebeurde een grote verbouwing. Tot in 1976 bleef de molen in werking.

De molen en de omgeving werden in 1993 beschermd. Tien jaar later werd deze bescherming uitgebreid tot het volledig gebouwencomplex. Het binnenwerk is nog aanwezig en in relatief goede toestand. De maalgoot, de goot en het metalen bovenslagrad dienen evenwel hersteld te worden.

Sinds 2000 werd er veel vergaderd over het water bij deze watermolen. Echter na 5 jaar was er nog geen oplossing in zicht. De beschikbare restauratiesubsidies dreigden te komen te vervallen, maar dank zij de alertheid van het Vakgebied Industrieel Erfgoed van de Afdeling Monumenten en Landschappen kon de eigenaar toch geadviseerd worden een inschrijving tot restauratie te laten doorgaan. Op 18 maart 2005 werd een oproep tot kandidaten gelanceerd voor de karkasrestauratie en voor de molentechnische restauratie. De werken staan onder leiding van architecte P. Paulussen uit As. De karkasrestauratie omvat: 1. Afbraak van bestaande aanvoergoot en dak; 2. Wanden en vloeren in gewapend beton; 3. Metselwerk: ondervangingswerken en herstelmetselwerk; 4. Injecteren van de muren; 5. Voegwerk: plat vol gevoegd en snijwerk; 6. Vernieuwing daktimmer en plaatsing pannen; 7. Vernieuwing zinkwerken; 8. Houtbehandeling en herstellingen aan eiken balken; 9. Restauratie houten ramen en deuren; 10. Herstelling en vernieuwing van de houten vloeren en trappen; 11. Elektriciteit en brandbestrijding; 12. Aanleggen van de omgeving.

Op 1 februari 2006 verwijderde Paul Bauduin uit Molenbeersel de wateras en de aanvoergoot met een kraan, voor restauratie en vervanging.

Molenbouw Adriaens bv uit Weert bracht de laagste prijs binnen voor het molentechnisch werk en kreeg de opdracht voor de restauratie van het molenwerk, inclusief waterrad. Deze firma had ook zelf veel technisch onderzoek verricht.
De maalvaardige restauratie is afgerond en de molen is op afspraak te bezichtigen.

Het Natuurhulpcentrum van Opglabbeek redde op 27 oktober 2014 een jonge ree die in het waterrad was gesukkeld. Na de heldhaftige redding werd het niet gewonde diertje weer vrijgelaten in een bos in Opglabbeek.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Aanbesteding restauratie Oude Molen
Intekendatum: 18.03.2005, 11 u.
Molen: As (Limb.), Oude Molen - watermolen met metalen bovenslagrad
Bouwheer: nv Elid, Bree (Raphaël Geebelen)
Ontwerper: Architecte Paula Paulussen, As
Aard van de opdracht: Restauratie
Perceel 1: karkasrestauratie
1. Afbraak van bestaande aanvoergoot en dak.
2. Wanden en vloeren in gewapend beton.
3. Metselwerk: ondervangingswerken en herstel metsel-
   werk.
4. Injecteren van de muren.
5. Voegwerk: plat vol gevoegd en snijwerk.
6. Vernieuwing daktimmer en plaatsing pannen.
7. Vernieuwing zinkwerken.
8. Houtbehandeling en herstellingen aan eiken balken.
9. Restauratie houten ramen en deuren.
10. Herstelling en vernieuwing van de houten vloeren en
    trappen.
11. Elektriciteit en brandbestrijding.
12. Aanleggen van de omgeving.
Oproep tot kandidaten op basis van selectiecriteria; o/cat.
D24, kl. 2, cat. 19; 140 werkdagen
Perceel 2: molentechnische restauratie
1. Vernieuwen geklinknageld wiel en aanvoergoot.
2. Zuiveren en herstellen van de lageringen, assen, kamwielen en riemschijven.
3. Herstellen van de 2 steenkoppels en 2 steenkranen.
4. Herstellen van het luiwerk met elevator.
5. Herstellen van de graanmenger en cycloon.
6. Instandhoudingswerken aan de graankuiser, trieur en bascule.
7. In werking stellen van de dieselmotor met koelwatertanken.
8. Conserveer- en schilderwerken.
Oproep tot kandidaten op basis van selectiecriteria; o/cat.
D23, kl. 2, cat. 19 of 20 of 27; 120 werkdagen
Plaats aanbesteding: nv Elid, Boneputstraat 28, 3960 Bree
Toewijzing: Perceel 1: Bouwbedrijf Metten nv, Zonhoven; perceel 2: Adriaens Molenbouw bv, Weert (Ned.

Persbericht. KVH, "Molen", in: Het Nieuwsblad, 27.06.2007.
Molen. AS - De gerestaureerde molen werd pas geopend. De afgelopen twee jaar werden eerst het gebouw en daarna het molengestel gerenoveerd. Molenaar Gaspar Haldermans maalt momenteel al graan als proef.

Persbericht. PPN, "Molenfeesten", Het Nieuwsblad, 25.09.2008.
As - Aan de oude molen vinden zondag de Molenfeesten plaats. De organisatie ligt in de handen van de werkgroep molenfeesten in samenwerking met de Sint-Aldegondiskring en de K.F. De Juliusvrienden. Eerst is er de Minisymposium om 13.30 uur, waarbij kunstwerken van de kinderen geshowd worden. Daarna volgt het feest met enkele verkiezingen. Info: www.as.be. (ppn)

Literatuur

J. Molemans & E. Paulissen, "As in het verleden", As, 1976;
A. Remans, "Uit het verleden van As", in: Limburg, IL, p. 114-119;
Lieven Denewet, "Inventaris van de Limburgse watermolens met hun pegelhoogtes (1846-1849)", Molenecho's, 39, 2011, nr. 2
Herman Holemans & Werner Smet, "Limburgse watermolens. Kadastergegevens: 1844-1980", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1985;
Bert Van Doorslaer, "Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg", Borgloon/Rijkel, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, 1996;
Bouwkroniek, 11 februari 2005, p. 56, 96.
Jan Loubele, "Oude Molen te As gerestaureerd", in Levende Molens, jg. 29, 2007, nr. 9, oktober, 99-102, ill.

Persberichten
KVH, "Molen", in: Het Nieuwsblad, 27.06.2007.
MR, "Nieuwe kunst voor beeldenroute", Het Belang van Limburg, 02.10.2008.
Daisy Roosen, "De Oude Molen, een speciaal en zeldzaam monument in België", Het Belang van Limburg, 04.05.2009.
Martin Reyskens, "Molendag", Het Belang van Limburg, 28.06.2010.
"Ree gered uit watermolen", Het Belang van Limburg (dig.), 27.10.2014.