De Bilzermolen is een korenwatermolen met onderslagrad op de Demer, in de Kattebroekstraat 11, op de oostelijke zijde van het Park Haffmans of het Demerpark, eigendom van de stad Bilzen.

Deze watermolen bestond al in in de 13de eeuw (eerste vermelding: 1301) en werd een aantal keren herbouwd.
Het was één van de vier Bilzerse dwang- of banmolens uit het Ancien Régime. Ze werd uitgebaat door particulieren die een jaarlijkse pacht betaanden aan de Prinsbisschoppelijke Rekenkamer.

Ook in 1569 werd hij vermeld als Bouchoutmolen. Na 1600 werkten hier als molenaarssfamilies: Castermans, Maurissen, Martens en Withofs.

Eigenaars na 1840:
- voor 1844, eigenaar: Withofs Michiel, molenaar te Bilzen
- 1877, gift: Withofs Pieter en Martinus, molenaars te Bilzen
- 1878, verkoop: Withofs-Voncken Martinus, tolbediende te Antwerpen
- 1892, verkoop: Carmans-Swinnen Pieter, landbouwer te Eigenbilzen
- 1911, erfenis: a) Carmans Pieter, rentenier te Eigenbilzen, b) Carmans Josephina, zonder beroep te Eigenbilzen
- 1920, erfenis: Jans-Carmans Willem, landbouwer (en in 1929) molenaar te Bilzen
- 1952, gift: a) Goffin-Jans Gaston, molenaar te Bilzen (naakte eigendom), b) Jans-Carmans Willem, landbouwer te Bilzen (vruchtgebruik)
- 1967, einde vruchtgebruik: Goffin-Jans Gaston, molenaar te Bilzen (Rijkhoven 1921 - Hasselt 2010)
- 06.12.2010, erfenis: de kinderen (overlijden van Gaston Goffin)
- 2011, deling: Goffin Willy, Bilzen

De Bestendige Deputatie van de provincie Limburg keurde op 7 april 1847 de vastgestelde pegelhoogte van 1,200 meter goed. De toenmalige eigenaar was Michel Withofs.

Het gebouw werd in 1893 aanzienlijk beschadigd, maar werd spoedig hersteld. Tot rond de tweede wereldoorlog bleef de watermolen beroepsmatig in werking.
Boven het waterrad heeft de gevel nog een houten beslag. De molen is uitgerust met een metalen onderslagrad en is nog maalvaardig. Het molenhuis is gerestaureerd. De laatste beroepsmolenaar was Gaston Goffin (°Rijkhoven 1921 - +Hasselt 2010), gehuwd met Maria Jans. Op het laatst liet hij de molen enkel nog eens los draaien voor bezoekers.

Na de overstromingen van 1998 werden de taluds aan de molenkant zwaar beschadigd. In 2001 werd een bypass met vistrap gebouwd rond de molen. Deze bypass dient in eerste instantie om bij verstoppingen van de molensluis geen overstromingen te krijgen. In die bypass werden een achttal bekkentrapjes gebouwd tussen de 10 en de 15 cm hoog.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Intekendatum: 26.04.2000, 10 u.
Molen: Bilzen (Limb.), Bilzermolen - watermolen met metalen onderslagrad
Bouwheer & ontwerper: Provincie Limburg, 3de directie, Afdeling 3.1. - Infrastructuur, Sectie 3.1.2. - Wegen
Opdracht: Werken tot herinrichting Demer in de doortocht van Bilzen (Eikenlaan - Demerwal), fase 1: bypass Bilzermolen; cat. B of C, cat. 00 of 01; 140 werkdagen
Plaats aanbesteding: Provinciebestuur Limburg, Blok A, Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt

Overlijdensbericht Gaston Goffin, de laatste beroepsmolenaar
Onverwacht, maar niet onvoorbereid is van ons heengegaan,
de Heer Gaston GOFFIN
Echtgenoot van wijlen mevrouw
Maria Jans
Hij werd geboren te Rijkhoven op 11 september 1921 en is in familiekring overleden in het Jessaziekenhuis, Campus Virga Jesse te Hasselt, op 6 december 2010, gesterkt door het sacrament van de zieken.
De uitvaartliturgie, waartoe u wordt uitgenodigd, zal plaatshebben in de Onze-Lieve-Vrouw Geboortekerk te Rijkhoven (Alden Biesen)
op vrijdag 10 december 2010 om 10.30 uur, gevolgd door de bijzetting in de grafkelder op de stedelijke begraafplaats te Bilzen.
Samenkomst met gelegenheid tot condoleren: vanaf 10 uur in de kerk (Alden Biesen)
Gebed voor Gaston: donderdag om 19 uur in de decenale kerk
St.-Mauritius te Bilzen.
Gelegenheid tot afscheid nemen in aanwezigheid van de familie:
donderdag na de gebedswake in Uitvaartcentrum Matheï, Kloosterstraat 46-48, 3740 Bilzen.
Rouwadressen: Kattebroekstraat 11, 3740 Bilzen.
Maastrichtersteenweg 143, 3700 Tongeren.
Binkomstraat 50, 3391 Meensel-Kiezegem.
Dijledreef 58, 3010 Kessel-Lo.
Familie, vrienden en kennissen die geen overlijdensbericht ontvingen, gelieve dit als zodanig te beschouwen.

Literatuur

Lieven Denewet, "Inventaris van de Limburgse watermolens met hun pegelhoogtes (1846-1849)", Molenecho's, 39, 2011, nr. 2
Herman Holemans & Werner Smet, "Limburgse watermolens. Kadastergegevens: 1844-1980", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1985;
Bert Van Doorslaer, "Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg", Borgloon/Rijkel, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, 1996;
F. Van Nuffel, "De Bilzermolen" (onderslag-graanmolen)", in: Levende Molens, jg. 6 (1984), nr. 10, p. 78-79, ill.;
Els De Kinderen, "De Bilzermolen te Bilzen - Een aanklacht", in: Levende Molens, jg. 6 (1984), nr. 11, p. 85.
Maurissen Frans, De Bilzermolen, Bilisium, XXVIII, 2003, 5, p. 4144 e.v.; XXVIII, 2004, 6, p. 4169 e.v.

Persberichten
Belga, "Waterovelast in Limburg", Het Belang van Limburg, 04.02.2001.
Belga, "Nieuwe wateroverlast Limburg", Het Belang van Limburg, 05.02.2001.
Maurice Vanhoyland, "Demer is weer verleidelijk. Ingrijpende renovatie in centrum kost 4,5 miljoen euro", in: Het Nieuwsblad, 18.03.2006.
(Erik Smeyers), "Bilzen loost niet langer afwaterwater in Demer", Het Belang van Limburg, 06.01.2011.
Raf Loyen, "Vis in de Demer", Het Belang van Limburg, 25.11.2013.
"Bilzermolen draait weer op volle toeren. Oude molenaarsmolen gerestaureerd", Het Belang van Limburg, 05.04.2014.
LXB, "Bilzermolen draait weer als vanouds", Het Belang van Limburg, 30.04.2014.
"Bilzermolen draait weer op volle toeren", Bilzen stadsmagazine, jg. 1, nr. 9, mei 2014, p. 12.
Simke Vermandel, "Bilzen vroeger & nu. Bilzemolen, Bilzen", Het Laatste Nieuws, 01.06.2014.