De vroegere banmolen van Lomprez is gelegen in het hart van het dorp, een oude versterkte plaats. De bouw van de molen is nauw verbonden met die van het kasteel en het versterkte stadje in de 11e eeuw. Zo beval graaf Laroche de aanleg van een spaarvijver voor de watermolen. Deze vijver werd ook gebruikt als natuurlijke verdediging. Na de vernieling van het kasteel en de versterkingen in 1446, verloor deze vijver zijn militair karakter en slibde langzaam dicht. In 1887 werd een gasmotor toegevoegd. De watermolen bleef werken tot 1920. Daarna verrees op de plaats van het vroegere spaarbekken een park en een feestzaal.

Het watermolengebouw is opgetrokken in kalksteen en ligt in het verlengde van een schuur (jaartal 1895 op de sluitsteen boven de toegangsdeur). Het eikenhouten waterrad is 4 m x 0,60 meter groot. Er zijn vier steenkoppels (2 voor broodmeel en 2 voor veevoeder) en een builmolen.

In de jaren 1990 onderging de molen een restauratie, waarbij de watertoevoer verzekerd werd en een nieuw houten waterrad werd geplaatst. Dat rad werd gemaakt door architect en molenvriend Jean-Philippe de Cartier d'Yves uit Daverdisse en schrijnwerker-aannemer Jean-Luc Martin uit Halma. De eigenaar richtte de schuur in als verblijfplaats en de eerste verdieping als tentoonstellingsruimte. De molen is het gehele jaar door op afspraak te bezoeken (tel. 084 38 91 76).

Lieven Denewet

-------------
Le moulin de Lomprez ne s'impose pas d'emblée.
Il faut le chercher, le deviner.
Niché au creux de la petite vallée, il s'adosse humblement à l'imposante bâtisse de la ferme.
Il n'est pas aisé de donner la date de construction exacte de ce moulin, mais on peut affirmer qu'elle est liée à l'édification du château et du village fortifié.
À cette époque, le comte La Roche ordonna la construction d'un vaste étang, véritable rempart naturel, afin de constituer une réserve d'énergie pour la rotation des roues du moulin établi au pied du barrage. Comme il n'y avait pas suffisamment de courant pour entraîner une roue à aubes, on dota le moulin de deux roues à augets alimentées par-dessus. Lors de la destruction du château et de ses remparts en 1446, l'étang perdit peu à peu son caractère défensif et s'envasa progressivement. Privé d'une grande partie de son alimentation, le moulin a été équipé en 1887 d'un moteur à gaz qui venait seconder les roues. Le moulin fonctionna jusque vers 1920. Depuis, un parc et une salle de fêtes ont été aménagés à l'emplacement de l'étang comblé.  
L'ancien moulin banal a conservé sa machinerie d'antan et se visite sur rendez-vous (084/38.91.76 après 17h).