Watermolen met metalen bovenslagrad, gelegen op de Cala, 3,2 km ten noordoosten van het centrum van het dorp en dichtbij het puin van het Kasteel van La Motte.

Deze "moulin de Bordeau", die al in de 15de eeuw bestond, maakte deel uit van de bezittingen van de plaatselijke heerlijkheid. In de "Livre des Feudataires", een uitgave van een kopie uit ca. 1350 die de leenmannen van na 1312 vermeldt, lezen we: "Arnoldus, filius domini de Walehaing, tenet apud Vallem, juxta Montem Sancti Wiberti, molendinum et bannum molendini, et x bonaria terre. Henricus, frater suus, tenet nunc." Arnold, zoon van de heer van Walhain hield rond 1372 een banmolen en 10 bunder land bij Mont-Saint-Guibert in leen van hertog Jan III.

De molen blijkt echter ook de naam "de la Motte" te hebben meegekregen sinds 1773, toen de kasteeleigenaar luitenant-kolonel P.J. de Rameau er een pompsysteem ("machine hydraulique") in installeerde om met het water van de lagergelegen Cala, de vijvers en fonteinen van zijn kasteel te bevoorraden. Deze machine was al voor 1830 verdwenen.

Het molengebouw werd in 1885 vergroot.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: (dame) Vanderstegen, te Brussel
-  27.04.1839, gift: Vanderstegen de Putte Philippe Marie Henri, eigenaar te Brussel (notaris Jottrand)
- 12.12.1875, deling: de Buylandt-Van der Stegen de Putte Alexandre Guillaume Frédéric, eigenaar te Brussel (notaris Berger)
- 29.08.1876, verkoop: de Liedekerke-de Gontant Biron Arthur Marie Hilarion, eigenaar te Brussel (notaris Vanderstegen)
- 06.04.1910, erfenis: de kinderen (ovelrijden van Arthur de Liedekerke)
- 06.02.1920, deling: de Liedekerke Louis, ingenieur te Brussel (notaris Dubost)
- 26.04.1922, verkoop: de Broux-Janssens Auguste Emile Marie Charles Henri Jean Baptiste (junior), industrieel te Bousval (notaris Claes)
- 23.10.1937, verkoop: Michel-Vierset Emile Joseph, molenaar te Bousval (notaris Huyberechts)

In 1900 was Jean-Baptiste Sablon de molenaar van La Motte. De molen is ambachtelijk in werking gebleven tot in het midden van de jaren 1970. Het bedrijf stond toen onder leiding van Gunther Noach (° 1925) die de molen van Emile Michel had overgenomen en die zijn vakkennis overgedragen heeft aan zijn zonen Gerard (°1958) en Michel (°1959). De molen is aldus maalvaardig gebleven tot in juli 1980.

Oorspronkelijk bezat de molen twee waterraderen die twee steenkoppels aandreven. Thans is er nog een metalen waterrad aanwezig dat rond het midden van XIXe eeuw zijn houten voorgangers heeft vervangen. Het rad heeft een diameter van circa 4,5 m en dreef drie maalstoelen aan waarmee vooral gerst en haver werden gemalen. Naast zijn waterrad, heeft de molen ook nog zijn twee asputten met overbrengingsmechanisme bewaard.

Aimé SMEYERS & Herman HOLEMANS

--------------------

Le moulin de la Motte est un moulin à eau à farine, situé à côté de la ferme Bordeaux dont il portait le nom à l’origine, le moulin fût en activité dès le XVème siècle. 
Il comportait 2 roues à 2 paires de meules.
Le blé et l’orge étaient acheminés par le chemin des Meuniers venant de Basse-Laloux.

Le moulin devint «Moulin de la Motte» vers 1773, lorsque le lieutenant Colonel P.J. de Rameau, seigneur de la Motte, y fit installer une machine hydraulique pour alimenter les bassins et fontaines des jardins du château de la Motte.

Avant 1914, c’est Jean-Baptiste Sablon-Collart qui en était le meunier.
Günter Nohac racheta le moulin à Emile Michel et l’exploita jusqu’en juillet 1980.
Quelques années plus tard, le fils Nohac, qui faisait alors son service militaire, fit exploser le silo à grain alors qu’il réalisait des « essais » avec des explosifs dérobés à l’armée.

Le moulin fut racheté par Jean-Luc Hambye et sert actuellement d’habitation.

La ferme de la Motte

Ancienne seigneurie de 56 hectares très bien située à côté du moulin de la Motte. Rachetée en 1732 par le puissant seigneur de Bousval, Norbert Vander Stegen, elle devint une belle et vaste exploitation agricole. En 1845, elle perdit son vieux donjon. En 1955, les terres couvraient 100 ha. L’activité agricole perdura jusqu’en 1964. Elle fut brièvement un home d’accueil pour jeunes puis devenu un home pour personnes âgées. Au début du XXe siècle, lors des travaux de drainage, on découvrit en face de la ferme, l’ancien cimetière de la seigneurie.

LES AMIS DE BOUSVAL

Literatuur

Vincent Van Grunderbeeck, "Les moulins à eau de la Haute-Dyle", in: Le Lothier roman, Revue d'histoire publiée par le Cercle d'histoire et d'archéologie du Pays de Genappe, trimestriel, 1996, nr 1, p. 1-69, ill.;
Herman Holemans, "Kadastergegevens: 1835-1985. Brabantse wind- en watermolens. Deel 6: arrondissement Nijvel (A-E)", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem", 1995;
L. Galesloot, "Le Livre des Feudataires de Jean III, Duc de Brabant", Bruxelles, Hayez, 1865, p. 9
E. Van Ermen; "De adellijke en ridderlijke ondertekenaars van de Keure van Kortenberg en de bekrachtiging van 1372", in: "Eigen Schoon & De Brabander, jg. 96, 2013, nr. 1, p. 65.
M.A. Duwaerts e.a., "De molens in Brabant", Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961;
Véronique Vander Meiren, "Genappe et ses villages : invitation à la découverte du patrimoine local", Genappe : Véronique Vander Meiren, 2004, 154 p., ill.;
Paul Olbrechts, "Genappe", in: "Le Patrimoine industriel du Brabant wallon", Ouvrage collectif édité à l'initiative du Centre Culturel du Brabant Wallon, Court-Saint-Etienne, 1994, p. 53-57, ill.;
Georges Deltour, "Si Bousval m'était conté", Bousval: Cercle socio-culturel Les amis de Bousval, 1979, 128 p., ill.;
Paul Dubuisson & Madeleine Dubuisson & Marcel Depelsenaire, "Le Canton de Nivelles au fil de l'histoire", Chaumont, Gistoux: Editions du Brabant wallon, 1970, 271 p, ill., krt.;
Jules Tarlier & Alphonse Wauters, "La Belgique ancienne et moderne: géographie et histoire des communes belges. Province de Brabant. Canton de Genappe", Bruxelles, Decq, 1859, 101, [2] p. ;
Henri de Pinchart, "La Motte sous Bousval", in : Wavriensia, XV, 1966, n° 4, p. 133-140.
Mailbericht Aimé Smeyers, 11.04.2013.