De Molen Buysse is een stenen stellingmolen in de Kluizendorpstraat 54, op 200 meter ten zuiden van de kerk. Het is tevens ook één van de oudste gebouwen in het dorp. Het molenperceel werd in 1964 overgeheveld naar de gemeente Ertvelde (sinds 1977 bij Evergem). De overgebleven, door klimop overwoekerde, molenstomp staat ver in de achtertuin en is nu in gebruik als tuinhuis.

Deze stellingmolen werd voor 1810 gebouwd als een oliemolen en werd in 1840 ook ingericht om graan te malen.

Uit het proces-verbaal van afpaling van de toenmalige gemeente Kluizen in 1810:
"les moulins ne forment qu'une classe. Ils sont au nombre de trois et situés dans l'intérieur de la commune. Deux sont exploités par les propriétaires et j'estime qu'à raison du petit nombre d'habitants que renferme la commune, ils ne peuvent être estimés au dessus de 220 f. brut, ce qui revient, déduction d'un tiers, à 146,67 francs net".

De molen werd in 1834 door de diensten van het Belgisch kadaster ingedeeld in klasse 1, met een kadastraal inkomen van 252 frank.

Eigenaars:
- voor 1834, eigennaar: Dullaert de Rynck Emmanuel Ignatius, te Gent
- 04.02.1835, verkoop: Fordeyn Ferdinand Sebastien, melnaar te Kluizen (notaris Facon - "un moulin à huile avec tous les ouvrages tournants et mouvants ainsi qu'une habitation, boulangerie et autres dépendances près de l'église")
- 10.02.1850, erfenis: a) Fordeyn Victoria, winkelierster te Kluizen, b) Fordeyn Bernard Joseph, molenaar te Kluizen en c) Fordeyn Joanne Marie, echtgenote De Waele Antoine, landbouwer te Boechoute (overljiden van Ferdinandn Fordeyn)
- 22.07.1868, verkoop: a) Van den Avyle Jan Bernard, molenaar te Kluizen (voor 2/3) en b) Fordeyn Joanne Marie (echtgenote De Waele Antoine) vvoor 1/3) (notaris Vermeersch - de delen van Victoria Fordeyn en Ferdinand Fordeyn)
- later, erfenis: a) Van den Avyle-De Waele Jan Bernard, molenaar te Kluizen (voor 2/3) en b) Fordeyn Joanne Marie, weduwe De Waele Antoine (voor 1/3)(overlijden van Antoine De Waele)
- 03.02.1876, erfenis: Van den Avyle-De Waele Jan Bernard, molenaar te Kluizen (overlijden van Joanne-Marie Fordeyn de weduwe van De Waele Antoine) ("graan- en oliemolen door wind en stoom")
- 07.05.1883, verkoop: Buysse-Claeys Frans, olieslager te Kluizen (notaris Vermeersch - "graan- en oliestoommolen met stoomtuig van 15 pk en verdere toebehoorten afhangende van deze molen")
- 10.06.1930, erfenis: de weduwe en de kinderen (kinderen: a) Buysse Marie Louise, zonder beroep te Kluizen, b) Buysse Maria Juliana, zonder beroep te Kluizen, c) Buysse Augusta, echtgenote Dhondt Aloïs Alphonse Abdon, kiekenkweker te Kluizen, d) Buysse-Maenhout Joseph Camiel, handelaar te Kluizen en e) Buysse-Van de Steene Amedé André (overlijden van Frans Buysse)
- 10.03.1934, afstand: Buysse-Van de Steene Amedeus Andreas Julius, handelaar te Kluizen
- 05.07.1980, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Amedé Buysse)
- 04.04.1981, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe Van de Steene van Amedé Buysse)
- 07.10.1981, verkoop: Van Haute Patrick Cyriel Gerard, tandarts te Ertvelde (notaris Van de Ven)

Molenaar Ferdinand Fordeyn kocht de molen aan in 1835 en richtte hem in 1840 ook in als korenmolen.
Op 17 september 1842 bekwam hij de toestemming van de Bestendige Deputatie van de provincie Oost-Vlaanderen om een stoommachine van 4 pk te plaatsen.

In 1880 werd de molen, na vergroting, omschreven als een koren- en oliestoommolen. Het malen met de wind werd toen al gestaakt en de molen werd onttakeld. In 1883 werd de molen gekocht door olieslager Frans Buysse-Claes. Er was dan een stoomtuig van 15 pk in werking. Nieuw gebouw voor de mechanische maalderij uit het einde van de 19de eeuw. Net voor het uitbreken van de eerste wereldoorlog werd een nieuwe elektrische motor geplaatst.

Een deel van het complex werd in 1979 afgebroken, maar de maalderij bleef in werking met de elketrische motor uit 1931. De afgeknotte molenromp werd gebruikt als opslagplaats. De laatste molenaar Amedé Buysse-Van de Steene overleed op 5 juli 1980.

Sinds 1981 is het erf in het bezit van tandarts Patrick Van Haute, die de met klimop begroeide molenstomp mooi renoveerde.

De molen Buysse was een hoge stenen stellingmolen, maar er resteert slechts een lage stomp. Enkel de eerste verdieping en een klein stuk van de tweede verdieping zijn nog over. Dit stuk van de tweede verdieping is in beton gegoten, dus daar zijn geen restanten meer te zien. De inrichting op de eerste verdieping is verwijderd. We zien nog de vrij zware vloerbalken van de tweede verdieping. Interessant is dat een stuk van de vroegere slagbank hergebruikt werd.
Buiten in de tuin zien we twee lopers van de kollergang en een gewone molensteen. Op andere plaatsen zien we nog steenrestanten. Aan de straatkant (Kluizendorpsstraat) zien we een molensteen in het voetpad ingewerkt.

Het voormalig molenaarshuis heeft drie traveeën en twee bouwlagen, onder schilddak (leien, nok paarallel met de straat), uit de 19de eeuw, uitziend op de brug over de Burggravenstroom. Aangepaste gecementeerde gevel met dubbelhuisopstand. Zowel het molenrestant als het molenaarshuis zijn opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANNS

Literatuur

Archieven en landkaarten

- Ferrariskaart (ca. 1775) (niet aangeduid)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1842) (niet aangeduid)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1850)

Werken

- Paul Bauters, "Eeuwen onder wind en wolken. Windmolens in Oost-Vlaanderen", Gent, Provinciebestuur, 1985;
- Paul Bauters, "Oostvlaams molenbestand 1986", Gent, 1986 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 25);
- "Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Tweede aflevering. De arrondissementen Eeklo en Gent", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962);
- Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 4. Gemeenten K-L", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2002, p. 23-24.
- Vanacker D. & Hendryckx M., "Langs Het Kanaal", Gent, 1982.
- Wolfaert G., "Oude Prentbriefkaarten van Evergem", Evergem, 1982.
- De Potter F. & Broeckaert J., "Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost- Vlaanderen", reeks II, deel 2, Gent, 1870-1872.
- Lanclus K. & Verbeeck M., "Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Gent, Kantons Evergem - Lochristi, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 12N4", Brussel - Turnhout, 1993.