De Molen Dauwe is het restant van een achtzijdige bakstenen rosmolen met (verdwenen) strodak, aan de noordzijde van de Vaartstraat 57, op het voorerf van een vroegere hoeve met molenaarshuis. Op een achterliggend peceel (thans Groeemeersen 28) stond een windmolen (gesloopt in 1930).

Het paard liep rondom, maar het looppad is nagenoeg verdwenen. Er was één steenkoppel (blauwe of Andernachse stenen). De rosmolen had twee vensters, maar één ervan is dichtgemetseld.

We zien de rosmolen aangeduid op:
- Primitief kadaster (1834).
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) met een cirkeltje.
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855) met een cirkeltje.

Volgens het kadasterarchief was het molenaarshof met rosmolen evenals de windmolen in 1835 bezit van molenaar Livinus De Smet. Deze liet in 1867 het oude huis vervangen door een nieuwe woning en liet in 1876 een maalderijgebouw optrekken achter de bestaande schuur (links opzij). In 1884 kwam het erf in het bezit van nijveraar I. Dauwe uit Kalken. Hij vormde de rosmolen om tot landgebouw en plaatste in 1898 een stoommachine.

De rosmolen maakt deel uit van een hoeve met losstaande bestanddelen aan een ruim voorerf afgesloten door een haag. Rechts aan de straat staat een imposante plataan ingeplant. Achterin bevindt zich een boerenhuis, het voormalig molenaarshuis, van zes traveeën en één bouwlaag onder pannen zadeldak, opgericht in 1867. Ten westen, haaks op de straat, staat een (thans vervallen) dwarsschuur, die door middel van cijferankers 1851 is gedateerd op de linker zijpuntgevel.

Achter de schuur staat nog het puin van een maalderijgebouw. Volgens gegevens van het kadasterarchief richtte L. De Smet deze maalderij op in 1876. De familie Dauwe plaatste in 1898 een stoommachine en richtte in het achterste deel van het bedrijfsgebouw een mechanische maalderij in.

Tot in de jaren 1990 bleven de muren en het strodak nog overeind. Thans resteert nog enkel het bakstenen metselwerk dat fel afbrokkelt.

De restanten van deze rosmolen zijn niet beschermd, maar maakt deel uit van de site "Maalderij Dauwe" dat (samen met o.m. de woning en de schuur) op 20 september 2010 vastgesteld werd als bouwkundig erfgoed.
 
Lieven DENEWET & Mieke VERBEECK

Literatuur

Archieven en landkaarten
- Primitief kadaster (1834).
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) met een cirkeltje.
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855) 

Werken
- John Verpaalen, artikel in: Levende Molens, VI, 1984, 2, p. 11-12.
- Lieven Denewet, artikel in: Molenecho's, XVII, 1989, 2, p. 50.
- Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 4. Gemeenten K-L", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2002.
- F. Duquet, "Zo was Kalken", Schellebele, 1982, p. 303.
- "Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oostvlaanderen, eerste aflevering, de arrondissementen Aalst en Dendermonde", in Kultureel Jaarboek voor de provincie Oostvlaanderen, 1960, derde band, Gent, 1962, p. 136.
- J. Tibbaut & A. Van de Sompel, "Enige gegevens over nijverheidsgebouwen en hun bezitters te Kalken in 1860", in Castellum, XI, 3-4, 1994, p. 8-9.
- "Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Berlare, Buggenhout, Lebbeke, Waasmunster, Hamme en Zele,Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 20N".

Mailberichten
- Maarten Osstyn, Adegem, 03.06.2014.