VoedeDe Molen Goris of molen Ponsaerts is een turbinewatermolen inde 3de Regt. Lansiersstraat 17, op de Kleine Gete, op 300 meter ten oosten van de kerk van Orsmaal, op 100 meter ten noorden van de steenweg Tienen - Sint-Truiden en op 35,18 meter boven de zeespiegel.

Deze molen werd al vermeld in 1364. In september 1538 stuurde de stad Zoutleeuw een groep gewapende mannen naar de molen teneinde er een paard in beslag te nemen onder voorwendsel dat de eigenaar, Jan De Hertoghe, het water van de Gete op een te hoog peil hield. De Hertoghe diende een verzoek in bij de raad van Brabant. Hij beweerde dat nooit een welbepaald waterpeil voor zijn bedrijf werd vastgesteld en er dus geen sprake kon zijn van berokkende schade. De rechtbank verklaarde de inbeslagneming ongeldig. De molen was rond 1576 verpacht voor 2 halsters rogge.

Later werd bij de graanmolen een oliemolen gevoegd. De molen werd tijdens de godsdiensttroebelen verwoest en de molensteen door Jan Vander Linden verkocht aan de Abdij van Sint-Truiden. In 1596 was de molen eigendom van de Jezuïeten van Leuven en in 1665 van Jan Belen.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: De Wolfs Franciscus, rentenier te Orsmaal
- 1850, verkoop: Geens Jérome, molenaar te Miskom
- 1855, verkoop: Geens Henri, de kinderen
- 08.09.1876, gift: Geens-De Wolfs Hubert Louis, eigenaar te Orsmaal-Gussenhoven (notaris Tallon)
- 15.01.1879, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Hubert Geens)
- 16.02.1897, verkoop: Geens-Marneff Remy, molenaar te Orsmaal-Gussenhoven (notaris Berger)
- 11.08.1909, verkoop: Geens-Hendryckx Albert, bouwkundige te Tienen (notaris Hollanders)
- 27.11.1917, verkoop: Ponsaerts Alfons, de weduwe en de kinderen (notaris Bouchet of Rouchet)
- 02.01.1925, deling: a) Ponsaerts Leander Camiel, b) Ponsaerts Jozef Antoon, c) Ponsaerts Maria Elisa Bernardina en d) Ponsaerts Louis Hubert Marie, te Orsmaal-Gussenhoven (notaris De Brabandere)
- 21.08.1939, erfenis: Ponsaerts Jozef Antoon (voor 2/4), b) Ponsaerts Maria Elisa Bernardina (voor 1/4° en c) Ponsaerts Ludovicus Hubertus (voor 1/4) (overlijden van Leander Camiel Ponsaerts)
- 12.07.1954, verkoop: Goris-Janssen Emiel Everard, molenaar te Begijnendijk (notaris Vreven)
- 05.01.1966, gift: a) Goris-Lowet Jozef Karel Leon, handelaar te Orsmaal-Gussenhoven (voor 1/2) en b) Goris-Polleunis Guido Antoon Alfons Maria, handelaar te Orsmaal-Gussenhoven (voor 1/2) (notaris Indekeu)
- 2016, eigenaar: Voeders Lambers-Seghers, Baasrode (vestiging Voeders Orsmolen)

Op de andere oever lieten de kinderen van Henri Geens in 1865 een volwatermolen bouwen. Deze werd in 1881 veranderd in een landgebouw.

Er gebeurden vergrotingen in 1865, 1928, 1943, 1968 en 1984.

Rond 1930 werd het waterrad vervangen door een turbine.

Fons Landeloos, geboren te Orsmaal-Gussenhoven in 1910, was er molenaar toen die nog met een waterrad werkte, maar ook later toen die een turbine kreeg. Hij was ook molenaar in de stoommolen van Drieslinter.

Momenteel is nog steeds een motormaalderij aanwezig in de gebouwen. In de jaren 2000 verkocht Guido Goris-Polleunis de gebouwen aan Voeders Lambers-Seghers uit Baasrode. Hun vestiging te Orsmaal-Gussenhoven of Voeders Orsmolen omvat: All-Mashvoedes, graanontvangst en -opslag.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

L. Vinckx, "Korte aanteekeningen over Orsmaal-Gussenhoven", in: De Brabantsche Folklore, 1927-1928, VII-VIII, p. 331-349.
E. Roumieux, "Geschiedenis van Orsmaal-Gussenhoven, Tienen, 1998  (publicatie van een manuscript uit 1958).
A. Wauters, "Géographie et histoire des communes belges. Arrondissement de Louvain. Canton de Léau", Brussel, 1887, (anastatische herdruk 1963), p. 96-110.
M.A. Duwaerts e.a., "De molens in Brabant", Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961.
Herman Holemans, "Kadastergegevens: 1835-1985. Brabantse wind- en watermolens. Deel 5: arrondissement Leuven (M-Z)", Kinrooi, Studiekring 'Ons Molenheem', 1994, p. 19-20.
Paul Kempeneers, "Toponymie van Orsmaal-Gussenhoven & Melkwezer", in: Handelingen van de Koninklijke Commissie voor Toponymie en Dialectologie, LXXVI, 2004, p. 73-312.
Lieven Denewet, "Honderd bespookte molens in Vlaanderen. Een verzameling molensagen van de kuststreek tot het Maasland", Molenecho's, XX, 1992, nr. 2-3.

Websites
www.lambers-seghers.be

Mailberichten
Guido Goris, 01 en 03.01.2012 (zoon van de laatste molenaar Emiel Goris).