Molenzorg

Diksmuide, West-Vlaanderen


Prentkaart SYL. Verzameling Ons Molenheem
Algemeen
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Reuzenmeulentje
Molen Jansseune

Ligging
Gasthuisstraat 10
8600 Diksmuide

zuidzijde
tegenover het Heilig Hartplein
Zuidvesten
kadasterperceel B144


toon op kaart
Type
Achtkante houten bovenkruier
Functie
Korenmolen, later run- en snuifmolen
Gebouwd
voor 1613 / 1661 (staakmolen) / 1784-1787 (houten achtkante grondzeiler)
Verdwenen
1914 - oktober, oorlog
Beschrijving / geschiedenis

Het "Reuzenmeulentje" of "Jansseunes molen" was een houten windmolen, ingericht als koren- en schorsmolen, aan de zuidzijde van de Gasthuisstraat (nr. 10),  tegenover het Heilig Hartplein, tussen de vroegere straatjes "De Acht Zaligheden" en "De Vier Uitersten", op de vroegere Zuidvesten.

Hij werd opgericht tussen 1550 en 1613 als een staakmolen. We zien hem nog niet op het plan van Deventer van Diksmuide (ca. 1550) maar wel op het plan van 1613.

In 1661 gebeurde een heroprichting.

Eigenaar François de Craemer uit Diksmuide, "marchand de tabac", richtte op 25 september 1783 een verzoekschrift in om zijn snuiftabakmolen te mogen ombouwen tot een korenmolen. Hij zou die vervangen door een andere windmolen op dezelfde plaats. Hij verkreeg op 14 augustus 1784 de toestemming van de Oostenrijkse keizer Jozef II. Het werd een houten achtkante grondzeiler met een stenen onderbouw.

We zien hem afgebeeld op de Ferrariskaart van ca. 1775 met het bruin symbool van een staakmolen, op de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) met het achtzijdig grondvlak van een achtkante bovenkruier en op de topografische kaart van Ph. Vandermaelen met het uniform windmolensymbool.

In 1789 stelde Francois de Craemer de molen te koop. In de advertentie, verschenen in de Gazette van Gent van 19 februari 1789 (alsook 26 februari en 19 maart), wordt de molen als volgt omschreven: Uit de hand te koop gesteld: een wel beklante korenwindmolen, twee jaar eerder helemaal nieuw gebouwd, het ene deel in steen en het andere deel “in berd, rondom met schailliën beslagen, gemaekt by forme van eenen steenen molen, zeer spacieus en gerievelyk”. De molen is voorzien van twee koppels stenen en een schoon wagenkot. Hij staat binnen de stad Diksmuide, “op de Zuyd-Vesten, zeer wel te wind”. De koper mag een deel van de koopsom op rente houden en mag “in prijsije” overnemen al het graan en meel, de zakken, het paard en de wagen, enkele pestels en einden en al wat dienstig is tot het uitbaten van de molenaarsfunctie. Verkoper is de huidige eigenaar, sieur François de Cramer in Diksmuide, die ook “zal aenwyzen eene gelegene plaetse om het molen-huys te bouwen, ofte verkoopen een deel van zyn magazyn daer by gelegen, waer van met kleynen kost en weynige veranderinge het molen-huys kan gemaekt worden”.

De molen geraakte niet uit de hand verkocht en vervolgens werd een openbare verkoping gehouden, op 6 en 20 april 1789, in het “hotel den Bourgoenschen Schild” te Diksmuide.

Eigenaars:
- voor 1783 tot (minstens) 1789: De Craemer François, tabakshandelaar en molenaar, Diksmuide
- voor 1834, eigenaar: (van de grond) Stad Diksmuide en (van het gebouw) Jansseune-Desmet David, de weduwe, molenarin te Diksmuide
- 27.02.1871, verkoop: (van de grond) Jansseune-Desmet David, de weduwe, molenarin te Diksmuide (notaris Wauters)
- 07.03.1891, verkoop: (van de grond) a) Jansseune-De Vloo Gustaaf (voor naakte eigendom), molenaar te Diksmuide en b) Jansseune-Desmet David, de weduwe (voor vruchtgebruik), molenarin te Diksmuide (notaris Delyser)
- 21.06.1895, verkoop: Ghyselen-Jansseune Charles, de weduwe, molenarin te Diksmuide (notaris Degraer).

De laatste molenaars waren opeenvolgend David Jansseune, Charles Ghyselen-Jansseune en Jules Vlaeminck-Ghyselen. David Jansseune was de grootvader van hoofdonderwijzer Camiel Jansseune.

Nog voor de eerste wereldoorlog werd de molen geklasseerd door de Commissie voor Monumenten en Landschappen.

Deze schilderachtige molen werd vernield in oktober 1914.

Uitzicht
Oorspronkelijk was het een oliemolen die later tot graanmolen werd omgebouwd.
Heij had een scherpe kap en een spruitbalk.
Hij was uitgerust met eenn houten askop en houten pestelroeden.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Bijlagen

Gazette van Gend, 19 en 26 februari, 19 maart 1789.
Diksmuide - Nieuwgebouwde korenwindmolen te koop
Uit de hand te koop gesteld: een wel beklante korenwindmolen, twee jaar eerder helemaal nieuw gebouwd, het ene deel in steen en het andere deel “in berd, rondom met schailliën beslagen, gemaekt by forme van eenen steenen molen, zeer spacieus en gerievelyk”. De molen is voorzien van twee koppels stenen en een schoon wagenkot. Hij staat binnen de stad Diksmuide, “op de Zuyd-Vesten, zeer wel te wind”. De koper mag een deel van de koopsom op rente houden en mag “in prijsije” overnemen al het graan en meel, de zakken, het paard en de wagen, enkele pestels en einden en al wat dienstig is tot het uitbaten van de molenaarsfunctie. Verkoper is de huidige eigenaar, sieur François de Cramer in Diksmuide, die ook “zal aenwyzen eene gelegene plaetse om het molen-huys te bouwen, ofte verkoopen een deel van zyn magazyn daer by gelegen, waer van met kleynen kost en weynige veranderinge het molen-huys kan gemaekt worden”.
De molen geraakte niet uit de hand verkocht en vervolgens werd een openbare verkoping gehouden, op 6 en 20 april 1789, inhet “hotel den Bourgoenschen Schild” te Diksmuide.

M. C(afmeyer), "In Diksmuide voor de oorlog van veertien", Biekorf, jg. 64, 1963, p. 15-19 (18-19).

‘Maar Herman da'k in je redens spreke, zo onderbreekt zijn vriend, zoudt ge niet eens van uw grootvaders tijd vertellen, dat is meer 't optekenen weerd.’ Herman schreept zijn keel, wrijft over 't voorhoofd en zet in: ‘Hewel ja, we gaan van de meulen vertellen, van 't Reuzenmeulentje van Smet bachten 't hospitaal. David, mijn grootvader was daar lijk kind ten huize en jonge ketser ten tijde van Napoleon, ende meulnarinne had e'dochter gekocht en de minne toogde 't kindje: ‘Kijk David, jongen zei ze, dat is wel e'ferm gezond meisje e'nee! geeft het gij maar e' “lakertje” (aaitje) ons Sieskaatje kan later nog je wijf worden. ’En waarachtig z'had goed  voorspeld. Maar David moest eerst nog soldaat worden en hij lootte drie keers tot dat hij er hem inlootte, want Napoleon eiste al de jonkheden op. Zo mijn grootvader David moest ook optrekken naar den oorlog tegen den Duits, en e'keer dat hij bezig was met meulenaarcijfers op de soldatenransels te tekenen viel Napoleon daar binnen. ‘Tieng! zei hij, dat is goed getekend,waar hebt ge dat geleerd?’ - ‘'k Ben meulnare van stiel, zei David.’ - ‘Bong! knikte Napoleon,'k make u korporaal!’ En David nam met zijn galons deel aan de slag van Leipzig en wierd daar gevangen genomen. Maar met dat die Russen de gevangenen te peerde bewaakten kost hij wegvluchten. Onderweg wierden zijn twee maats in e'dilte nog vaste gestekt en David stapte nu overnacht, moederziele alleen, altijd in dezelfde richting en hij keek naar de sterren. Eindelinge kwam hij te Esen aangeland in e'deringkot, en 't meisen die om brandinge kwam verschoot geweldig van die lange baard e'nee, en hij moest hem nog zes maanden wegsteken te Diksmuide in de Woumenstrate. Met de slag van Waterloo trok David weer naar 'tReuzenmeulentje en trouwde later met de dochter Sieska, lijk of dat 'tvoorspeld was, en wierd meulenare. Mijn vader Staf was zijn enige zeune, en als jongen mocht hij e'keer mee met de  meulenare naar Oostende. Maar als zij nu van den dijk afzakten vroeg er daar een here: ‘Zeg vriend, weet ge nevens wie dat ge daar gestaan hebt op den dijk?’ - ‘Hoe zou ik het weten, schudde David.’ - ‘Wel, nevens Leopold den eersten!’ - ‘E'maar,  e'maar! 'tis spijtig, zei grootvader, dat ik het niet eer geweten hebbe, 'k zou het hem  gelapt hebben.’ - ‘Ja, en wat zou'je gezeid he'n?’ - ‘Sire of majesteit, hadden we te Leipzig zo dichte nevens elkaar gestaan lijk hier, een van ons getweeën zou vandage te Oostende niet te zien zijn. E'ja de koning had eigenlijk gevochten op den Duitse kant e'nee.’ Nu om voort te doen met Diksmuide, dat was eigenlijk een riberaal nestje, en die heren kwamen dikwijls op 'tReuzenmeulentje en grootvader luisterde daar wel e'beetje naar .Maar grootmoeder Sieska was niet t'overhalen, ze was zelfs bijgelovig. Heur vader, meulnare Smet, had in zijn leven e'zak meel aan den armen beloofd en zijn belofte niet g'houden, en Sieska hoorde 's nachts krakende benen over de zolder lopen bijzoverre dat 't geestelijk er zich mee gemoeid heeft. Sieska gaf 'tbeloofde  meel en de geest kwam nooit meer weer. Grootmoeder vertelde ook dikwijls over de bruine paters: ‘ten tijde dat de Fransen hier baaswarenteDiksmuideha'nze'tRekolettekloostermetkapelenalverkocht alszwartgoed,en de nieuwe riberale eigenaar gaf het aan de stad maar op één voorwaarde: dat er nooit geen messe meer mocht gedaan worden in diekapelle. De  stad verhuurde die ijdele kerk aan de notaris Graar van de Keizershoek, die terzelfvertijd ook brouwer was, en hij legde daar zijn lege ‘foeders’ in om te kuisen. Maar met Diksmuide feeste was de kerk een overdekte markt met kramen mandewerk, valse schetter en de juwelen,surprieze-prijzen in pakjes en dat had aantrek en wierd vele bezocht.Sieska hield staande dat al wie de kerke also onteerde er niet wel ging mee varen, en dat ze 't vroeg of laat zou'n bekopen.Die kapelle wierd op een ende een doorn in de vinger van de stad, en van als 't gemeente katliek geworden is,heeft ze die kerke weergegeven aan de bruine paters. Lijk of dat ik al zei, Sieska had maar een zeune,Staf, en dat was mijn vader;hij had te Torhout geleerd en wierd onderwijzer te Diksmuide; heur enige dochter Steefnie trouwde met Gijsels en bleef op de meule nwonen. En de reste kunt ge raden: 'tReuzenmeulentje is platgeschoten in veertiene (1914) en al wat ik er van bezit is e'klein schilderijtje..’

Mailbericht Anne Mie Jansseune, De Haan, 31.05.2018.
Op jullie site ontdekte ik een boeiende beschrijvihng van 2 verdwenen molens:
- de Krinkelmolen, molen van Deleersnyder te Vlissegem. Cyriel Deleersnyder was mijn grootvader aan moeders kant.
- het Reuzenmolentje, molen Jansseune. David Jansseune was mijn betovergrootvader aan vaders kant.
Anne Mie Jansseune
A. Rodenbachlaan 1
8421 De Haan

Literatuur

Archieven
Plan van Diksmuide (1613)
Figuratieve stadsplan van Martinus Haecke (1716) (stadhuis Diksmuide)
Kopie van Jan Mergaert, "Caerte Figurative van de stadt van Dixmude" (1752-1753)
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1917 (verzoekschrift François de Craemer, 25.09.1783)
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1921 (octrooi aan François de Craemer, 14.08.1784)

Uitgegeven bronnen
Plan van Deventer (ca. 1550)
Ferrariskaart (ca. 1775)
Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860
Gazette van Gend, 19 en 26 februari, 19 maart 1789.

Werken
M. C(afmeyer), "In Diksmuide voor de oorlog van veertien", Biekorf, jg. 64, 1963, p. 15-19 (18-19).
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 2. Gemeenten D-G", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1994, p. 22.
Herman Demoen, "Het Diksmuidse van toen. Een verzameling beknopte historische gegevens, aangevuld met historische foto's en prentbriefkaarten", Brugge, 1985.
"Het Reuzenmeulentje of Koffiepotmeulentje te Diksmuide", in Curiosa, jg. 38, nr. 374, 2000, p. 11-12.
H. Missiaen & P. Vanneste m.m.v. F. Gherardts  & O. Scheir, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Diksmuide, Deel I: Deelgemeenten Diksmuide, Beerst, Esen, Kaaskerke, Keiem en Lampernisse, Deel II: Deelgemeenten Leke, Nieuwkapelle, Oostkerke, Oudekapelle, Pervijze, Sint-Jacobskapelle, Stuivekenskerke, Vladslo en Woumen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL18", 2005.

Mailbericht
Anne Mie Jansseune, De Haan, 31.05.2018.

Overige foto's

<p>Reuzenmeulentje<br>Molen Jansseune</p>

Prentkaart (coll. A. Smeyers, Alsemberg)

<p>Reuzenmeulentje<br>Molen Jansseune</p>

Prentkaart Desaix, Brussel. Verzameling Ons Molenheem

<p>Reuzenmeulentje<br>Molen Jansseune</p>

Prentkaart SD. Verzameling Ons Molenheem

<p>Reuzenmeulentje<br>Molen Jansseune</p>

Prentkaart STAR (coll. Vandenbulcke, Staden)

<p>Reuzenmeulentje<br>Molen Jansseune</p>

Prentkaart. Verzameling Ons Molenheem

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: zondag 3 november 2019

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens