Molenzorg

Rijkevorsel, Antwerpen


Prentkaart. Edit. D. Lemmens-Rademakers, Rijkevorsel. Verzameling Ons Molenheem
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Oude Molen
Molen t Bergske
Molen Van Den Kinschot

Ligging
Molenstraat 74
2310 Rijkevorsel

De Vonders
kadasterperceel H109


toon op kaart
Type
Staakmolen
Functie
Korenmolen
Gebouwd
voor 1471
Verdwenen
1919, verplaatst naar Brasschaat
Beschrijving / geschiedenis

Deze houten korenwindmolen stond op De Vonders, op 't Bergke, aan de huidige Molenstraat, nabij de oude weg naar Hoogstraten. Op het laatst had deze standaardmolen een tienzijdige gesloten voet.

De molen was een banmolen van de heren (graven, later de hertogen en prinsen) van Hoogstraten. Hij werd voor het eerst vermeld in 1471. Enkele ons bekende namen van pachters: in 1518 Nijs Heggen, in 1533 Jan Roels, in 1596 Jan Van den Berche, in 1613 Antonis Aertsen, in 1723 Balder Van Geel, in 1777 Jan Schroyens en Jan Denys Asselberghs.

Ook deze molen had veel te lijden in de oorlogsjaren op het einde van de 16de eeuw. In 1585 kon de molen niet verpacht worden omdat de bevolking gevlucht was voor het oorlogsgeweld.

Een kadasterdocument van 1830 geeft aan: "houten standaerdmolen gelegen digt aen het dorp en in goeden staat, hij heeft twee paar steenen welke niet gelijktijdig kunnen werken, de pachter is Van den Kinschot, molenaar te Rijkevorsel".

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: de Salm-Salm Anfred, te Anholt (D); huurder-molenaar is Van den Kinschot uit Rijkevoersel
- 03.03.1846, verkoop (bij openbare veiling, ingesteld door deze familie): Van Nueten Jean François, molenaar te Zoersel (notaris De Kepper)
- 21.08.1846, verkoop: Van Nueten Jean François, molenaar te Zoersel (notaris De Kepper)
- 07.09.1864, gift: a) Van den Kinschot Adriaan (voor 1/2), molenaar te Rijkevorsel en b) de minderjarigen Biermans (voor 1/2) (nl. Marie, Elisabeth, Marie Thérèse en Marie Pauline) (notaris Nolen)
- 16.05.1865, deling: Van den Kinschot-Meeus Adriaan, molenaar te Rijkevorsel (notaris Nolen)
- 23.06.1896, erfenis: de weduwe en kinderen (overlijden van Adriaan Van den Kinschot)
- 08.09.1918, afstand: Van den Kinschot Franciscus, molenaar te Rijkevorsel (notaris Gilles)

In 1919 werd de molen verkocht aan een molenaar te Brasschaat. Deze nam de molen uiteen en bracht hem over naar Brasschaat naast de Bredabaan, ter plaatse de Driehoek. Amper een jaar later, in 1923, verhuisde de molen naar Putte-Kapellen. Aldaar geraakte hij zwaar beschadigd tijdens W.O. II en werd in 1951 definitief gesloopt.

Nadat de verkoop van de molen in 1919, zette Frans Van Den Kinschot het bedrijf verder in de maalderij die in het begin van de eeuw aangebouwd was aan het vroegere magazijn. Hier geschiedde de aandrijving van de molenstenen aanvankelijk door een stoommachine. Hiervoor was een eigenaardige hoge vierkante schouw gemetst. Omstreeks 1911 werd een armgasmotor aangekocht. In 1980 werd het malen stopgezet.

Van de maalderij resteerde nog tot 2012 de vierkante schoorsteen (afvoer van stoommachine, vanaf ca. 1911 armgasmotor) en een klein bakstenen magazijn onder pannen zadeldak. Deze werden opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed.

Dat "statuut" belette echter niet dat, ten behoeve van een verkaveling, alles op 9 mei 2012 werd gesloopt; eerst de boerderij met bijhorende stallen, dan de maalderij met de schoorsteen. De firma Adams Poland nv uit Beerse hield tijdens de afbraakwerken rekening met het mechanisme, zoals de armgasmotor en twee steenkoppels. Deze werden overgebracht naar het museum "de Vergane Glorie" te Baarle-Hertog. De Nederlandse Stichting Levende Molens uit Roosendaal schreef een protestbrief naar het college van burgemeester en schepenen van Rijkevorsel (zie bijlage).

Zie ook onder:
Brasschaat, Nieuwe Molen
Stabroek, Molen van Putte

Lieven DENEWET & John VERPAALEN

Bijlagen

Protestbrief van "Stichting Levende Molens" uit Roosendaal aan het college van burgemeester en schepenen van Rijkevorsel, tegen de sloop van de maalderij, 2012.

Geachte leden van het schepencollege,
Enige tijd geleden hebben wij vastgesteld, tijdens een wandeling langs het Heespad, dat langs de Molenstraat en Het Bergsken een aantal oude boerderijen zijn afgebroken en dat ook de maalderij van de familie Van den Kinschot (daterend van ca. 1900) was gesloopt. Een en ander heeft zich voltrokken in de maand mei van dit jaar. Als reden werd door de Toeristische Dienst van uw gemeente opgegeven: een verkaveling.
De molenaarswoning en de graanmaalderij (met nog vrijwel volledige inrichting) komen voor in de Inventaris van het Bouwkundig Erfgoed in Vlaanderen en worden vermeld in de reeks "Bouwen door de Eeuwen heen in Vlaanderen". Ze zijn (waren) de laatste relicten die nog herinnerden aan het eeuwenoude molenverleden op deze plaats.
Naar verluidt werden deze objecten voor de afbraak niet of nauwelijks gefotografeerd, opgemeten of anderszins gedocumenteerd.
Als molenvereniging betreuren wij ten zeerste het verdwijnen van met name de graanmaalderij, die in een aantal opzichten als uniek mocht worden bestempeld. Wij vragen ons af, of sloop de enige oplossing was voor dit waardevolle, industrieel-archeologische gebouw. Als het opruimen hiervan al overkomelijk zou zijn, blijft de vraag waarom dit historisch erfgoed vooraf niet beter werd vastgelegd in de ruimste zin van het woord.
In het herfstnummer van het tijdschrift "Vlaamse Molens" zal dan ook een kritisch artikel worden gewijd aan deze affaire. Het spreekt voor zich, dat wij hierbij ook de visie van uw gemeentebestuur over het voetlicht willen brengen. Graag nodigen wij u dan ook uit, om een toelichting te geven bij deze ontwikkelingen en daarbij uw afwegingen kenbaar te maken.
In verband met de sluitingstermijn van de kopij verzoek ik u vriendelijk om voor 15 september aanstaande te willen reageren.
Met vriendelijke groeten,
John Verpaalen, Stichting Levende Molens - Roosendaal

----

De molenaarsfamilie Asselberghs te Schilde, Brecht, Loenhout en Rijkevorsel

Petrus Asselberghs was molenaar op de Heidemolen te Schilde.
Hij werd gedoopt op 29 december 1692 in Duffel en overleed op 9 juli 1761 in Schilde.
HIj was de zoon van Gaspar Asselberghs, gedoopt op 24 feburari 1654 in Broechem, gehuwd op 17 januari 1682 te Duffel met Maria Vermariën.
Petrus Asselberghs huwde op 29 januari 1725 te Waarloos met Elisabeth Mertens, gedoopt op 5 mei 1701 te Warloos en overleden op 13 februari 1772 te Schilde. Zij hadden als kinderen:

Petrus Asselberghs huwde op 29 januari 1725 te Waarloos met Elisabeth Mertens, gedoopt op 5 mei 1801 te Waarloos en overleden op 13 februari 1772 te Schilde. Zij hadden als kidneren:

Gaspar Asselberghs, gedoopt op  8 november 1725, te Schilde
Magdalena Asselberghs, gedoopt op 6 maart 1728, te Schilde
Joanna Asselberghs, gedoopt op 28 oktober 1730 , te Schilde
Joannes Asselberghs, gedoopt op 3 augustus 1733, te Schilde
Petrus Asselberghs, gedoopt op  11 april 1736, te Schilde
Elisabeth Asselberghs, gedoopt op  11 april 1736, te Schilde
Petrus Asselberghs, gedoopt op  28 juli 1737, te Schilde
Maria Catharina Asselberghs, gedoopt op 19 april 1740, te Schilde
Andreas Asseberghs, gedoopt op 26 september 1743, te Schilde

Joannes Asselberghs, gedoopt  op 3 augustus 1733, Schilde, gestorven op 2 maart 1801, Rijkevorsel. Eerst molenaar op de Akkermolen te Brecht. Na het overlijden van zijn oudste broer Gaspar wordt hij molenaar op de molen van Loenhout om vervolgens te eindigen op de molen van Rijkevorsel.
Gehuwd op 20 september 1768, Zandvliet, met Gertrudis de Neys, gedoopt op 24 juli 1742, Zandvliet, gestorven op 8 april 1785, Rijkevorsel en hun kinderen:

Joannes Franciscus Asselberghs, gedoopt op 16 oktober 1770, Brecht.
Gerardus Asselberghs, gedoopt op 7 november 1771, Brecht.
Petrus Josephus Asselbergs, gedoopt op 27 januari 1773, Loenhout. Zie verder: Bergen op Zoomse tak.
Andreas Victor Asselberghs, gedoopt op 5 december 1774, Loenhout. Zie verder: Limburgse tak.
Carolus Emanuël Asselberghs, gedoopt op 18 april 1777, Loenhout. Zie verder: Limburgse tak.
Rosalia Asselberghs, gedoopt op 16 november 1779, Rijkevorsel.
Joanna Catharina Asselberghs, gedoopt op 3 april 1785, Rijkevorsel.
Gehuwd op 13 november 1786, Rijkevorsel met Theresia Schilders, gedoopt op 20 augustus 1762, Westmalle en hun kinderen:

Joannes Baptista Asselberghs, gedoopt op 19 april 1787, Rijkevorsel.
Gommarus Asselberghs, gedoopt op 19 april 1787, Rijkevorsel.
Anna Catharina Asselberghs, gedoopt op 30 juli 1788, Rijkevorsel.
Joanna Asselberghs, gedoopt op 25 december 1789, Rijkevorsel.
Petrus Martinus Asselberghs, gedoopt op 31 januari 1792, Rijkevorsel.
Maria Catharina Asselberghs, gedoopt op 5 oktober 1793, Rijkevorsel.
Maria Anna Asselberghs, gedoopt op 5 oktober 1793, Rijkevorsel.
Franciscus Josephus Asselberghs, geboren op 24 februari 1800, Rijkevorsel.

Literatuur

Simon Henri, "De windmolen van Maria ter Heide", 't Bruggeske (Kulturele Kring Kapellen), jg. 1971, 2, 13 p. (Beknopte geschiedenis van een Brasschaatse molen die later in Stabroek werd heropgebouwd).
Smits J., "De windmolens van Rijkevorsel", Jaarboek van de Heemkundige Kring van Rijkevorsel,1997, p. 31-79).
Smits J. & W, "De stenen bergmolen van Rijkevorsel", in: Jaarboek van de Heemkundige Kring van Rijkevorsel, Rijkevorsel, jg. 8 (1985), p. 54-68, ill.;
Smits J., "Peter Ringouts en de windmolens van Rijkevorsel", in: Jaarboek van de Heemkundige Kring van Rijkevorsel, 2001, p. 141-145.
Smits J., "De handgraanmolens in ons museum", in: Jaarboek van de Heemkundige Kring van Rijkevorsel, 2002, p. 61-64.
"Martinus Lamberti, molenaar anno 1622", in: Jaarboek van de Heemkundige Kring van Rijkevorsel, 1986, p. 123-133.
Holemans H. & Lemmens P.J., "Molens der Noorder- en Oosterkempen", Nieuwkerken, 1980, p. 99-100.
Holemans Hermans, "Wind- en watermolens van de provincie Antwerpen. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 3. Gemeenten P-Z", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2011
Lemmens P.J., "Molenoverzicht uit het Arrondissement Turnhout van 1830 tot heden", Heemkundig Handboekje voor de Antwerpse Randgemeenten, Kwartaalschrift, Borgerhout, Gitschotel Buurschap, Jg. 12, [1964], nr. 3, p. 28.
De Sadeleer S. & Plomteux G., "Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Turnhout, Kanton Hoogstraten, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 16N4", Brussel - Turnhout, 2002.
John Verpaalen, artikel in Vlaamse Molens, herfst 2012 (verslag over de sloop van de maalderij)
W. Van Mensel, "Molenaars Biermans", Ons Molenheem (Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem), jg. 1996,  nr. 4, p. 9-13.
Mailbericht Aimé Smeyers, 28.11.2012.

Overige foto's

<p>Oude Molen<br>Molen t Bergske<br>Molen Van Den Kinschot</p>

Verzameling Ons Molenheem

<p>Oude Molen<br>Molen t Bergske<br>Molen Van Den Kinschot</p>

Verzameling Ons Molenheem

<p>Oude Molen<br>Molen t Bergske<br>Molen Van Den Kinschot</p>

De maalderij. Foto Agentschap Onroerend Erfgoed, 01.09.1998.

<p>Oude Molen<br>Molen t Bergske<br>Molen Van Den Kinschot</p>

Interieur maalderij, net voor de slop. Foto Adams Poland nv, Beerse, begin mei 2012

<p>Oude Molen<br>Molen t Bergske<br>Molen Van Den Kinschot</p>

Takeling van de armgasmotor. Foto Adams Poland nv, Beerse, 09.05.2012

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: dinsdag 25 april 2017

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens