De molen Cattoor of de molen van het Galgenveld was een houten korenwindmolen buiten de Kruispoort, "up de berghen ghenaempt 't Galghevelt, west van de herberghe 't Smulleken'. Niet te verwarren met de “Berghemeulen”, een oliemolen die daar in de onmiddellijke nabijheid stond.

Lieven Cattoir, zoon van Gillis en gehuwd voor 1610 met Jozyne Vassemoet, bouwde deze molen in 1619 op cijnsgrond. Dit lezen we in het 'Registre van huysen, muelens, erfve ende landt ghestaen ende ghelegen buyten de stade van Brugghe, binnen de paele ende schependomme van diere, tusschen de Speypoorte ofte Damsche poorte ende de Cruyspoorte, te weten tusschen de Damsche vaert ende den Aerdenburgschen heerwech (d.i. de huidige Moerkerkesteenweg), ghemaect ende ter Halle ghepublieert den 21 van novembre 1579". Folio 9: "een coornewyntmuelen metten walle staende buyten de Cruyspoorte deser stede, binder paele van schependomme van diere, pertinent Lieven Cattoir.

Op 17e juni 1619 bezetten deze Lieven Cattoir en zijn echtgenote Joryne Vassemoet, op deze molen die zij "nieuwe hebben ghedaen maecken, een rente van 6 sch. 8 gr. sjaers, ten profyte van het ambocht van de muelenaers van Brugge (1) mits dat deze laatsten toestonden 'vrij te maelene alle de graene die van buyten paele t'zijnder muelen zijn commende ende deselve vermoghen te gheriefen met multere (2) in plaetse van graen zonder dat hij (de molenaar) zal vermoghen 'tselve te doen van eenighe inwonende van deser stede, noch oock te haelene ofte doen haelene eenich graen van poorters van dese stede, up peyne van wat door de keuren voorzien is, maer indien eenighe van de voorn. poorters lyyberlick quaemen met behoorlicken teecken, de molen vermach deselve wel te maelene'. Lieven Cattoir ondertekende deze akte van bezetting met de afbeelding van het molenijzer, merk eigen aan het molenaarsbedrijf.

Kort voor 1625 waaide de molen echter om (door "tempeest ende storm van wynd"). Lieven Cattoor bracht de onderdelen in 1625 over naar Koolkerke. Hij kocht in 1625 aan Pieter Mys en Catharina D'Hondt, een molenwal in het ambacht van Dudzele, in de parochie  Koolkerke, zuid van de kerk, op de zuidzijde van de nieuwe vaart, voor de koopsom van 14 pond groten, te betalen in vier jaarlijkse afkortingen van 3 pond 10 schellingen, alsook 20 schellingen contant te betalen voor een 'hooftcleet' voor de vrouw van de verkoper. Op deze wal plaatste hij in 1625 de molen die hij bij het Galgeveld te Sint-Kruis in 1619 had opgericht en die door 'tempeest ende storm van wynd' was omgewaaid. Hij gaf de nieuwe molen te Koolkerke in pacht aan Philip De Nayere.

(1) Het was de molenaars verboden het te malen graan bij hun klanten af te halen: “ende es niet gheoorlooft eeneghen muelenare, noch dengonen wien den muelne toebehoort, noch andre van haren weghe, yements coorne noch andre graen te halene of te bringhene teenegher muelne, noch thuus te vuerene met scepen, peerden, waghenen noch anders in eenegher manieren, up boete van tien ponden parisis waer ende hoe dickent het ghevalt, daeraf de twee deelen den heere ende ‘t derde deel den ghenen die dat brynghen sal ter kenesse van den heere ende van der wet" (Coutumes du Franc de Bruges, Tome 1, f° 700).

(2) Multer is de hoeveelheid meel die de molenaar neemt in plaats van geld, tot loon voor zijn arbeid. “dat elc wie hij zij, mach cooren of andre graen doen maelen te wat muelne dat hij wille zonder verbueren, ende dat de muelenaers niet meer en hebben noch nemen zullen van muelne (=multer) dan ‘t XVIe deel up boete van X lib.par. also dickent alst ghevalt, deen helft den heer ende dander helft partie. (Coutumes du Franc de Bruges. Tome I, f° 582).

Zie verder: Koolkerke, Ter Pannemolen

Lieven DENEWET & Jan ROTSAERT

-Stadsarchief Brugge, 'Registre van huysen, muelens, erfve ende landt ghestaen ende ghelegen buyten de stade van Brugghe, binnen de paele ende schependomme van diere, tusschen de Speypoorte ofte Damsche poorte ende de Cruyspoorte, te weten tusschen de Damsche vaert ende den Aerdenburgschen heerwech (d.i. de huidige Moerkerkesteenweg), ghemaect ende ter Halle ghepublieert den 21 van novembre 1579", fol. 9.
- Stadsarchief Brugge, Protocollen van de klerken van de vierschaar. Reg. 1009, f° 68.
- Gilliodts, "Registre des Sesdedeelen". Brugge 1893.
- Jan Rotsaert, "Molenaars in de  schaduw van de poldertorens. Een greep uit de genealogie Cattoor", Rond de Poldertorens, jg. 1972, 1, p. 13-28.