De Kruysemolen was een houten korenwindmolen op de wijk Kruisabele, tussen Alveringem en Eggewaartskapelle, aan de Kruiseweg 2, waar thans restaurant De Molenwal gelegen is, op 3,6 kilometer ten noordoosten van de kerk van Alveringem. Oorspronkelijk had deze staakmolen een open voet, later werd die ommuurd.

De molen staat al afgebeeld op een kaart van Veurne-Ambacht uit 1621-1638. We vinden hem eveneens aangeduid op de Ferrariskaart van ca. 1775 en in de terrier van Lampernisse uit 1790: "De straete leijdende van den Cruycemolen naer Lampernesse".

In een rapport van het Provinciaal Comité van monumenten uit 1925 staat: "Il est à remarquer que ce moulin contient un essieu portant le millésime de 1536 provenant probablement du moulin primitief". In hetzelfde verslag schreef P. De Grave dat de molen gebouwd werd in 1800.

Molenaar Henri Becuwe-Cordier beleefde in de koude winter van 1890 iets vreemd. Het metaal van de gietijzeren askop geraakte zo broos dat het hele kruis afkraakte en naar beneden donderde.

Eigenaars sinds 1834:
- 1834, eigenaar: Lycke-Van der Heyde Petrus, molenaar te Alveringem
- later, erfenis: de weduwe (overlijden van Petrus Lycke)
- 01.11.1844, erfenis: Lycke Charles Louis, molenaar te Alveringem
- 26.05.1862, erfenis: Lycke Carolus, molenaar te Eggewaartskapelle
- 13.07.1867, verkoop: Deknock-Vandenbussche Carolus Josephus, landbouwer te Alveringem (notaris
  Beernaert)
- 07.08.1879, verkoop: Becue (Becuwe)-Cordier Henri, molenaar te Alveringem (notaris Beernaert)
- 02.10.1895, verkoop: Vandamme-Huysseune August, molenaar te Alveringem (notaris Deeren)
  August Vandamme was de broer van molenaar Karel Vandamme uit Koksijde. Hij kocht de molen, de
  woning en 2,5 gemeten land voor 10.000 frank.
- 29.04.1908, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Huysseune)
- 14.03.1927, erfenis: de kinderen (overlijden van August Vandamme)
- 12.05.1927, verkoop: Danneels Leopold, gehuwd met Vandamme Felicie (dochter van Vandamme
  August), landbouwer te Alveringem (notaris Vandievel)
- 20.01.1936, verkoop: Fauré-Van Steckelman Andreas Josephus, advocaat te Diksmuide (notaris Delahaye
  - in deze akte wordt de windmolen niet vermeld)
- 1940: Lefèvre Emeric, molenaar-landbouwer te Avekapelle (enkel de molen als gebouw)

In het al vermelde rapport uit 1925 stond dat "sa conservation à Cruysabeele s'impose à raison de la situation spéciale de cet hameau, qui est aux confins des deux régions du Veurne-Ambacht: le Bloote et le Houtland".

In 1940 kocht molenaar Emeric Lefèvre uit Avekapelle de molen aan zonder de grond. Het jaar daarop liet hij de staakmolen slopen (molenbouwer Lejeune, Westvleteren) en met de beste delen herstelde hij zijn eigen, nog bestaande Oude Zeedijkmolen te Avekapelle. Het oude voorwiel vertrok naar de Oostmolen van Gistel en de oude gegoten askop lag tijdelijk bij de Sint-Janshuismolen op de Kruisvest van Brugge.

De vroegere molenaarswoning is thans ingericht als restaurant De Molenwal. Een miniatuur staakmolentje herinnert nog aan de vroegere Kruisabelemolen.

Jozef AMEEUW, Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Advertentie uit De Veurnaar, 23 mei 1894
Openbare Verkooping van: Eenen zeer wel bekalanten koornwindmolen met Woonhuis Schuur en Stallingen,
alsmede H. 1-22-87 C. onder bebouwden Grond, Hoving en Vetteweide, gelegen te Alveringhem, gehucht de Kruysse-Abeele, aan 't van gescheid Eggewaertscappelle, Zoutenaye en Lampernisse.
Gebruikt met 4 hectaren in pacht gehouden zaailand door de verkoopers echtgenooten Becue Cordier, tot 1 October aanstaande.
Dinsdag 26 Juni 1894, om 2 ure stipt na middag, in de benedenzaal van 't Gemeentehuis, te Alveringhem.

Mailbericht van mevr. Christina Guirlande uit Grembergen (Vlaams schrijfster, pseudoniem van Godelieve Van den Eede - De Beule, °Moerzeke, 1938), 09.04.2013.
Enkele dagen geleden viel mij een verloren gewaand aquarelletje in de handen uit de nalatenschap van mijn moeder, die in 1986 overleed te Moerzeke waar ze trouwens ook geboren was en er steeds gewoond had. Toen zij in 1935 trouwde kreeg ze het aquarelletje uit handen van dochter Leona (1910-1973) van de Moerzeekse gemeentesecretaris Edmond Westerlinck (1857-1947) waar zij tot haar trouwdag 'diende'. Het werkje viel uit het lijstje en daardoor merkte ik dat het getekend was door een zekere J. Yperman, met als onderschrift 'Kruisabeele. De molen'. Ik zocht op het internet en vond op jullie site een foto van de molen! Het aquarelletje is wel van de andere kant geschilderd.

Antwoord van Lieven Denewet aan mevr. Christina Guirlande, 10.04.2013.
Geachte mevr. Guirlande,
U beheerst de schrijfkunst als geen ander, maar deze keer liet u uw aquarel aan het woord: het dook plots weer op en het liet zich vallen uit het lijstje, zodat u de geestelijke vader ervan kon vinden!
Ook het gegeven dat uw moeder het kreeg als afscheidscadeau bij haar jarenlange inzet voor de familie Westerlinck waar ze bij werkte, geeft aan het schilderij een gevoelsmatige herinnering.
Dat mooi verhaal heeft me meteen - tussenin het vrij andere omvangrijke molenwerk - speciaal doen inlaten met de Kruysemolen of Kruisabelemolen te Alveringem.
Ook al is de windmolen in 1941 gesloopt, de boerderij met de woning bestaat nog. Thans is restaurant "De Molenwal" er gevestigd, Kruisestraat nr. 2, www. molenwal.be Misschien kunt u dat restaurant eens aandoen mocht u eens kustwaarts trekken - vanaf het weekend leent het weer er zich toe...
Op onze webpagina voegde ik nog enkele gegevens toe (o.m. de opeenvolgende eigenaars), alsook een andere foto.

Over schilder Louis Joseph Yperman, door Freddy Huylenbroeck, kunsthistoricus uit Hamme
Louis Joseph Yperman (°Brugge, 1856 - + Angers, Fr., 1935) was schilder, restaurateur, architect. Als schilder stond hij bekend als "le virtuose de l'aquarelle documentaire".  Hij liet zich tot Fransman naturaliseren. Hij studeerde in de ateliers van Maillot, Bourguereau en L. Bonnet aan de L'Ecole des Beaux-Arts. Hij stelde regelmatig ten toon in de Parijse Salons tussen 1886 en 1905. Specialiseerde zich in de middeleeuwse muurschilderkunst. Op vraag van L'Administration des Monuments historiques werkte hij tussen 1891 en 1929 praktisch over heel Frankrijk voor de restauratie van fresco's (kerk te Baune, het Palais des Papes te Avignon, het Jacobijnenklooster in Toulouse, ...).

Gedrukte bronnen
"De Veurnaar" (krant), 23 mei 1894 (advertentie openbare verkoping)
Provinciaal Comiteit Monumenten en Landschappen, nr. 9 (19 oktober 1925),nr. 15, 1925 (verslag door P. De Grave)

Werken
A.R. Goussey, "Molenrubriek. Alveringem", in: Bachten de Kupe, IV, 1962, p. 34-39.
Jozef Ameeuw, Molens van Veurne-Ambacht, Veurne, De Klaproos, 2004.
Herman Holemans, Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 1. Gemeenten A-B, Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1993.
Lorthiois Jacques, "Flandre Occidentale. Meuniers et moulins de West-Flandre", L'Intermédiaire des Généalogistes, n° 170, XXIX, 1974, 2, p. 116-126 (117).

Mailbericht
Mevr. Christina Guirlande uit Grembergen (Vlaams schrijfster, pseudoniem van Godelieve Van den Eede - De Beule, °Moerzeke, 1938), 09.04.2013.