De Tortelboommolen of molen De Smet was een houten korenwindmolen aan de zuidzijde van de Cyriel Prieëlsstraat (nr. 247), nabij de hoek met de Knotwilgenstraat, op de grens met Sint-Antelinks, op 2,1 kilometer ten westen van de kerk van Sint-Antelinks.

De staakmolen werd in 1773 opgericht door Carolus Philippus de Smet, erfmeier van de heerlijkheid Aspelare-Nederhasselt. Hij bekwam op 11 juni 1773 het octrooi van de Oostenrijkse keizerin Maria-Theresia, na fel verzet van o.a. de graaf van Kruishoutem.

We zien hem nog niet aangeduid op de Ferrariskaart van ca. 1775. Begin februari 1781 was er grote stormschade. De molenas brak af aan de baan, waardoor het wiekenkruis in stukken viel.

Uit een bewaarde prijzij weten we dat de molen naderhand werd uitgerust met drie steenkoppels.

We vinden de staakmolen o.m. terug op de Atlas der Buurtwegen (ca.1844), de kaart Vandermaelen en de Poppkaart van ca. 1860.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: De Smet Benedictus, de weduwe
- 06.05.1841, deling: De Smet-Nullinck Martin, molenaar te Aspelare (notaris De Deyn)
- 26.09.1847 efenis: de weduwe en de minderjarige kinderen (kinderen: a) De Smet Bernardine, b) De Smet Françoise, c) De Smet Marie, d) De Smet Victorine, e) De Smet Emilie, f) De Smet Jeanne Cathérine, g) De Smet Bernardine Jeanne, h) De Smet Jean-Baptiste, i) De Smet Nathalie en j) De Smet Pierre Joseph (overlijden van Martin De Smet)
- 19.03.1872, deling: De Smet Jan-Baptist, molenaar te Aspelare (notaris Vanderschueren)
- 18.12.1895, erfenis: De Smet Nathalie, zonder beroep te Sint-Antelinks (overlijden van Jan-Baptist De Smet)
- 11.12.1896, verkoop: De Smet-De Paepe Pieter Joseph, molenaar te Sint-Antelinks (notaris Van Impe)
- 04.06.1918, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw De Paepe)
- 18.07.1922, erfenis: de kinderen (overlijden van Pieter Joseph De Smet)
- 05.05.1924, deling: De Smet-Sunnaert René, molenaar te Sint-Antelinks (notaris Van den Bossche)
- 28.01.1957, erfenis: De Smet-Gees Eduard Richard, landbouwer te Sint-Antelinks (overlijden van René De Smet)

De molen bleef gedurende zijn hele bestaan eigendom van de familie De Smet. De laatste eigenaar was Eduard Richard De Smet-Gees, zoon van de laatste molenaar René De Smet-Sunnaert.

De vervallen staakmolen werd gesloopt in 1962.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

De Denderbode, 19.06.1910
Oude geschiedenis. Februari 1781. In 't begin van dese maent heeft het drij daegen agtervolgens sulken onweder geweest van wint en regen, dat' er veel ongelukken gebeurt syn. Den wintmolen van Aspelare is d' as aen de baen afgebroken, soo dat geheel het roygewant in stukken is gevallen ... Men spreekt van 4 à 5 molens te Rijsel die omverregevlogen syn. Onse cosyn heeft er twee sien liggen.

Archiefbronnen
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad (I 103), nr. 1894 (oprichting, 1773 - zeer dikke bundel)

Gedrukte bronnen
De Denderbode, 19.06.1910 (stormschade van begin februari 1781)

Werken
Georges Souffreau, "Geschiedenis van de wind- en watermolens te Aspelare en Nederhasselt", Woubrechtegem, eigen beheer, 2016, 150 pagina's. Te bekomen door 12 euro (+ 3,60 euro port binnenland) te storten op IBAN BE37-8508-1209-6728 (BIC SPAABE22) van auteur Georges L. Souffreau, Bosstraat 30, 9550 Woubrechtgem. Info: gsouffreau@telenet.be, tel. 053-627693
Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Eerste aflevering. De arrondissementen Aalst en Dendermonde", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XIV, 1960, 3, p. 12 (Gent, 1962), p. 12;
Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 1. Gemeenten A-B", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1996.

Mailberichten
Georges Souffreau, Woubrechtegem, 19.09.2017 (mededeling van het oprichtingoctrooi van 1773).