Molenzorg

Bachte-Maria-Leerne (Deinze), Oost-Vlaanderen


Verzameling Ons Molenheem
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Rekkelingemolen
Bachtemolen
Molen Van Damme

Ligging
Leernsesteenweg 9
9800 Bachte-Maria-Leerne (Deinze)

zuidoostzijde
kadasterperceel C68


toon op kaart
Type
Staakmolen met gesloten voet
Functie
Korenmolen
Gebouwd
1779
Verdwenen
1940 - mei, oorlog
Beschrijving / geschiedenis

De Rekkelingemolen of Bachtemolen was een houten koren- en oliewindmolen aan de zuidoostzijde van de Leernsesteenweg (nr. 9). Later werd er enkel nog graan gemalen. Vroegere molenaars omschreven het als "een molenkot voor 150 zakken".

Jan Baptiste Delcroix uit Deinze verkrreg op 5 juli 1779 het octrooi om in de parochie Bachte, kasselrij Kortirjk, een graan- en oliewindmolen op te richten. Tegen zijn voornemen werd bezwaar ingediend.

We zien de molen nog niet aangeduid op de Ferrariskaart (ca. 1775), maar wel op:
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) met een dubbele cirkel en met de benaming "Rekkelinge Moulin"
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) met het algemeen windmolensymbool
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855) met een tekeningetje van een windmolen

Door de Deinse notaris van de Keer werd op 27 mei 1818 in de herberg "het Land van Nevel" bij sieur Pieter Feliers te Bachte bij de zgn. "Reekeling-brugge" een openbare verkoping gehouden van o.m. een korenwindmolen met rosmolen, het muldershuis, een schuur, benevens nog twee andere woonsten, te Bachte, alles bijeen in één beluik, met medegaand 1 gemet zaailand, alles sedert enige jaren gans nieuw gemaakt (zie de volledige advertentie uit de Gazette van Gend van 21 mei 1818 in bijlage).

De molen werd vanaf 1818 van generatie op generatie uitgebaat door de muldersfamilie Van Damme.

Uit het proces-verbaal van de gemeente Bachte-Maira-Leerne in 1823:
"men vindt in de gemeente Bachte-Maria-Leerne twee molens door de wind bewogen, dienende tot het malen van graan. De taksateur heeft die in twee klassen verdeelt, tot het bepalen van hun verschillende waarde. Deze molens, wel voordelig gelegen, zijn toch de beste van het canton niet. Geen pachtcontracten ons aanwijzende de jaarlijkse opbrengsten dier goederen, heeft men die moeten schatten in evenredigheid der alreede gekadastreerde hun omliggende, welke werking met de menigvuldige inlichtingen bij de pachters en zaakwaarnemers ingewonnen ons de uitkomst heeft gegeven als volgt: de 1e klasse in evenredigheid der andere tot lijn genomen moet geschat worden op een onzuivere jaarlijkse opbrengst van f. 150,- waarvan tot onderhoud en herstel een derde moet afgetrokken worden. Derhalve in zuivere jaarlijkse opkomst van f. 100. De 2e klasse, in evenredigheid der eerste, en der omliggende alreede gekadastreerde molens moet geschat worden op een onzuivere opkomst van f. 135,00 waarvan een derde aftrek tot onderhoud en herstel belopende tot fl. 45, een zuivere opkomst oplevert van f. 90."

Eigenaars:
- 1779, oprichting: Delcroix Jan Baptist uit Deinze.
- tot 1818: de kinderen van wijlen De Stoop Pieter Francies en de kinderen van wijlen De Stoop Pieter Joannes, Bachte.
- 1818, verkoop: Van Damme Bernard, molenaar te Bachte-Maria-Leerne (notaris Van de Keer, Deinze)
- later, erfenis: de kinderen: a) Van Damme Charles, molenaar te Bachte-Maria-Leerne, b) Van Damme François, winkelier te Bachte-Maria-Leerne,c) Van Damme Casimir, molenaar te Olsene, d)Van Damme Auguste winkelier te Machelen en c) Danneels-Van Damme Pierre,herbergier te Deurle (overlijden van Bernard Van Damme)
- 19.09.1869, verkoop: Van Damme Charles, molenaar te Bachte-Maria-Leerne
- 15.04.1888, erfenis: de kinderen (overlijden van Charles Van Damme)
- 03.05.1892, verkoop: (voor 1/2) Danneels-Van Damme Pierre, handelaar te Deurle en (voor de andere 1/2): a) Van Damme Jules, olieslager te Olsene, b) Van Damme Aimé, te Olsene, c) Van Damme Marie, te Olsene, d) Van Damme Louis, te Olsene, e) Van Damme Elvire, te Olsene, f) Van Damme Theophile, herbergier te Olsene en g) Celine, echtgenote Demeulemeester, vlaskoopman te Desselgem (notaris Martens)
- 23.06.1900, verkoop: Van Damme-De Loor Emile, handelaar te Bachte-Maria-Leerne (notaris Martens)
De laatste molenaars waren Emiel en Leonce Van Damme.

Terugtrekkende Belgische troepen staken de molen in mei 1940 in brand. Zij vreesden dat de Duitsers de molen zouden gebruiken als uitkijkpost (destijds medegedeeld door Lucien Filliers). Anderen menen dat de molen werd getroffen door een Duitse brandbom. Marcel Janssens heeft ooggetuigen horen vertellen dat het geheel twee weken bleef branden.

Daarna bleef de laatste mulder Emiel Van Damme in het molenhuis wonen en hield er nog een maalderij draaiende. Andere vroegere bewoners waren de weduwe Lavent en de familie Mortier,

Het molenaarshuis met het voormalig café "In het Molenhuis" en de maalderij bestonden nog tot in de jaren 1990. Het molenhuis werd vervangen door een nieuwbouw die bewoond werd door de familie Moeyart-Desmet. Heel kort voor zijn afbraak werden het cafe, het molenaarshuis en de maalderij nog beschreven door het Agentschap Onroerend Erfgoed en werden zelfs nog geplaatst op de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed.... Het woonhuis met gewitte straat- en achtergevel dateerden uit de eerste helft van de 18de eeuw. Het interieur bevatte een goedbewaarde woonkamer met bepleisterd plafond en bewaarde versierde moerbalk, Leuvense stoof met links en rechts ingemaakte kastjes. Ten zuiden stond het bakstenen maalderijgebouwtje van 1909 met installatie en stoommachine gemerkt: "Société anonyme des anciens ateliers de construction H. Onghena, Gand-Belgique, no 214".
De windmolen stond ten oosten van het molenhuis.

Er is nog een toponiem dat naar de molen verwijst: de wegel aan de overkant van de Leernsesteenweg wordt de Meulenwegel genoemd en verbindt deze straat met de Peperstraat.

Bijlagen

Gazette van Gend nr. 673 van 21 mei 1818.
Den notaris van de Keer, residerende tot Deynze, zal ten verzoeke van de kinderen van wylent Pieter Francies de Stoop, en van de gene van wylent Pieter Joannes de Stoop, tot Bachte, alle by competente oude hun zelfs, met het houden van twee zitdagen, dies den tweeden tot het verblyf gehouden zal worden woensdag wezende den 27 mey 1818, ten vier uren naer middag, in d'herberge genaemd het Land van Nevel, bewoond door sieur Pieter Feliers, binnen de commune van Bachte, by de zoogenaemde rekeling-brugge, maer een quartier urs afgelegen van de stad Deynze, publiquelyk te koopen, veylen de volgende Goederen, te weten: Eenen schoonen Koorn-Wind-Molen, met den Ros-Molen, Huys voor den mulder met annexe spacieuse Schuere en noch twee andere woonsten, alle in een beluyk, met ontrent een gemet Zaey-Land daer aen gelegen; de zelve wind- en ros-molens, als ook alle de voorzeyde voordere edificien, zyn in goeden staet, en maer sedert eenige jaeren gansch nieuw gemaekt. Item, eene schoone partye Zaey-Land, groot meer dan twee gemeten. Item, eene schoone en goede partye Meirsch, groot twee gemeten. Item, een Hofstedeken groot onder boomgaerd en zaey-land daer medegaende, alle in eenen blok, ontrent de twee gemeten; de voorgenoemde goederen zyn alle gelegen binnen de commune van Bachte, wyk rekelinge, ontrent de voorzeyde herberge, genaemd het Land van Nevel, en houdende aen de goederen van d'heeren Piers, van Crombrugge en andere proprietarissen, als ook aen den ouden weg van Deynze naer Gend, zynde nu kasseyde-weg van Deynze nae Bachte. Item en eyndelinge eene partye Maey-Meirsch, wezende eerste qualiteyt, gelegen te Deynze, in d'oost-meirsch, groot volgens metinge 336, gendsche roeden, abouteerende oost de riviere de Leye, zuyd en west mynheer van Hansbeke tot Gend, en noord d'heer de Smet tot Gend.
De koopers zullen komen in het liber gebruyk, te weten van de Wind- en Ros-Molens, met de voorder edificien gaende met de zelve molens, met het voldoen der koopsomme; van de zaey-landen met het weiren der vruchten daer op staende, en van de meirschen met den eersten november eerstkomende.
Alles breeder en ingevolgde de conditien van verkoopinge, berustende ten comptoire van den notaris voornoemd.

Literatuur

Archieven en landkaarten
- Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1909 (oprichting, 1779).
- Ferrariskaart (ca. 1775) (nog niet aangeduid)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855)

Gedrukte bronnen
Gazette van Gend nr. 673 van 21 mei 1818 (openbare verkoop)

Werken
Paul Huys, "Deinse advertenties en nieuwsberichten in de "Gazette van Gend" (1816-1825)", Bijdragen tot de geschiedenis van Deinze en de Leiestreek, LXXXIII, 2016, p. 173-241 (p. 192-193).
Noël Kerckhaert, Kroniek van Bachte-Maria-Leerne (1823-1973), Bachte-Maria-Leerne, 1973, p. 211-213.
Stefaan De Groote & Denis Pieters, "Groot-Deinze in oude foto's. Deel 2", Eeklo, Taptoe, 2002.
Stefaan De Groote, "Bachte in oude foto's", Het Land van Nevele, XXXI, 2000, 3 (sept.).
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Tweede aflevering. De arrondissementen Eeklo en Gent", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962);
Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 1. Gemeenten A-B", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1996.
Goeminne Luc, "De oude windmolen en rosmolen van Sint-Maria-Leerne". Bijdragen tot de geschiedenis van Deinze en de Leiestreek, LXXX, 2013, p. 397-412.
Chris Bogaert & Kathleen Lanclus, Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Gent, Kantons Deinze - Nazareth, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 12N3, Brussel - Turnhout, 1991.

Overige foto's

<p>Rekkelingemolen<br>Bachtemolen<br>Molen Van Damme</p>

Verzameling Ons Molenheem

<p>Rekkelingemolen<br>Bachtemolen<br>Molen Van Damme</p>

Verzameling Ons Molenheem

<p>Rekkelingemolen<br>Bachtemolen<br>Molen Van Damme</p>

De mechanische maalderij. Foto 1985

<p>Rekkelingemolen<br>Bachtemolen<br>Molen Van Damme</p>

De vroegere molenaar Emiel Van Damme in het molenaarshuis. Foto 1985

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: zondag 29 mei 2022

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens