Molenzorg

Kalmthout, Antwerpen


Prentkaart Nels. Verzameling Ons Molenheem
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Molen van Achterbroek

Ligging
Brasschaatsteenweg 99
2920 Kalmthout

Achterbroek
tot 1977 onder Wuustwezel
kadasterperceel A150c

Geo positie
Type
Stenen bergmolen
Functie
Korenmolen, oliemolen
Gebouwd
1847
Verdwenen
1938 (ontmanteld) / 1991 - augustus (romp gesloopt)
Allemolens
02873 (Ten Bruggencatenummer)
Beschrijving / geschiedenis

De stenen bergmolen op het Heiken in Achterbroek, op een afstand van de Brasschaatsteenweg, werd gebouwd in 1847 door Adriaan Ruyssers.

Opeenvolgende eigenaars:

- 28.08.1838, deling (van de grond) door a) Ruyssers Adriaan, landbouwer te Wuustwezel en b) Ruyssers-Greefs Adriaan, landbouwer en molenaar te Wuustwezel ("construction d'un moulin à farine et à huile sur terrain vierge")
- 05.09.1847, erfenis: en de kinderen (kinderen:a) Ruyssers Pierre Jean, b) Ruyssers Jean Jospeh, c) Ruyssers Jean Baptiste, d) Ruyssers Jean François, e) Ruyssers Corneille, f) Ruyssers Adrien, g) Ruyssers Marie Catherine, h) Ruyssers Lucie, i) Ruyssers Pierre Mathieu, j) Ruyssers Barbe Caroline en k) Ruyssers Jean Louis (overlijden van vrouw Greefs)
- 06.08.1861, verkoop: Ruyssers-Claessens Adrien, molenaar te Wuustwezel (notarissen Kenis en Theuns)
- 20.08.1902, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Claessens)
- 31.10.1917, erfenis: de kinderen: a) Ruyssers Catherina, b) Ruyssers Victor Jan, molenaar te Wuustwezel, c) Ruyssers Maria Carolina, zonder beroep te Willebroek, d) Ruyssers Catherina Juliana, e) Ruyssers Maria Paulina, f) Ruyssers Carolus, landbouwer en herbergier te Wuustwezel en g) Ruyssers Joannes Aloïs (overlijden van Adrien Ruyssers)
- 06.05.1929, verkoop: Lambregts-Vergouwen Joannes Marinus, landbouwer te Wuustwezel (notaris Van Olmen)
- 01.05.1948, gift: a) Lambregts Petrus Ludovicus Albert (voor naakte eigendom), molenaar te Wuustwezel en b) Lambregts-Vergouwen Joannes Marinus (voor vruchtgebruik), landbouwer te Wuustwezel (notaris De Boungne)
- 06.09.1954, vervolg vruchtgebruik: Lambregts Petrus Ludovicus Albertus, molenaar te Wuustwezel

De molen ging twee keer in vlammen op, in 1871 en 1884. In de herbouwde derde molen werd in 1888 reeds een stoommachine geplaatst. De molen werd ontmanteld in 1938. In de romp werd nadien wel een mechanische maalderij ingericht, die in 1948 eigendom werd van de laatste molenaar van Achterbroek: Peter Lambrechts. Hij schakelde langzaam over van maalderij naar pluimveehouderij.

De romp werd in de eerste week van 1991 gesloopt, hetgeen in molenmiddens betreurd werd. Medio juli was men reeds begonnen de molenbelt af te graven en de tunnels van de inrijpoorten te slopen. Alhoewel enkel nog de molenromp restte, stonden er op het gelijkvloers nog enkele maalstoelen en een oude Lister-motor en hing er boven nog het gaffelwiel van het luiwerk. Eind de jaren 1980 had molenvriend Erwin Claessens uit Essen nog op eigen risico en voor eigen rekening de romp voorzien vann een nooddak om de houten balken en verdere inboedel te beschermen tegen regeninslag. Nadat de laatste mulder Peter Lambregts eind de jaren 1980 was overleden, waren de molen, de molenaarswoning en de bijbehorende gronden verschillende keren te koop aangeboden.

In het voorjaar van 1991 meldde zich dan een nieuwe en definitieve eigenaar: een bedrijf voor grondwerken en sloopwerkzaamheden uit Kapellen. Toch had men niet onmiddellijk het plan opgevat om de molen op te ruimen. Er werd zelfs nog geïnformeerd wat een restauratie zou gaan kosten. Dat bedrag bleek echter de 12 miljoen frank ruimschoots te overschrijden. Kosten die geheel voor rekening van de eigenaar zouden kmen, want de romp was niet beschermd als monument, hoewel in het verleden wel enkele schuchtere pogingen daartoe werden ondernomen. "Een nieuwe molen bouwen zou nog goedkoper geweest zijn dan deze oude te restaureren", aldus de eigenaar. Hij voegde er aan toe: "Wanneer we hem laten staan, staat ie er zo over dertig jaar nog. Hij kan alleen nog maar verder achteruit gaan. Daarom besloten we hem af te breken, want de grond kunnen we goed gebruiken". Op de plaats waar de molen stonden zouden enkele bedrijfsloodsen verrijzen.

Na de afbraak trof molenliefhebber Erwin Claessens uit Essen de inscriptie "WSW 1736" aan in een kinderbalk van de eerste zolder. De inscriptie was bedekt met een plank en werd gevonden bij de afbraak van de centrale as van de mechanische maalderij. De moerbalken en kinderbalken van de molenzolders waren alle van grenen hout (pitch-pine) en zouden afkomstig zijn van een huoten achtkant. De moerbalken waren waarschijnlijk achtkantstijlen vanwege de uitgehalte holtes. De kinderbalken waren waarschijnlijk veldkruisen vanwege de uitzagingen in verstek.

Het molenaarshuis aan de straatzijde was gedateerd 1864 in de gevelsteen. Het was een woonstalhuis van zeven traveeën en één bouwlaag onder zadeldak. In de waaier boven de deur bevond zich een glasraampje met de molen.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Bijlagen

Gerhilde Van Oers, Uit de oude doos - De molen van Achterbroek, Het Nieuwsblad, 03.07.2011.
Kalmthout - De stenen windmolen op het Heiken werd gebouwd in 1847 door Adriaan Ruyssers. De molen ging twee keer in vlammen op, in 1871 en 1884. In de herbouwde derde molen werd in 1888 reeds een stoommachine geplaatst. De molen werd ontmanteld in 1938. In de romp werd nadien wel een mechanische maalderij ingericht, die in 1948 eigendom werd van de laatste molenaar van Achterbroek: Peter Lambrechts. Hij schakelde langzaam over van maalderij naar pluimveehouderij. (bron: Kalmthout te kijk - historisch en nostalgisch kijkboek, Ronny Neys, 1991)

Literatuur

John Verplaalen, "Molen van Achterbroek gesloopt", Levende Molens, XIII, 1991, 9, p. 68.
Herman Holemans & P.J. Lemmens, Molens van de Voorkempen en van Groot-Antwerpen", Nieuwkerken, 1982, p. 115.
Herman Holemans, "Wind- en watermolens van de provincie Antwerpen. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 2. Gemeenten H-O", Opwijk, Studiekring "Ons Molenheem", 2010.
P.J. Lemmens, Onze windmolens. Overzicht in het arrondissement Antwerpen van 1830 tot heden (Heemkundig Handboekje. XIII. nr. 2, p. 3-17).
A. Tireliren, Achterhoek, opstandig dorp, Essen, De Spycker, 1964, p. 276-277 en 328.
Ronny Neys, Kalmthout te kijk - historisch en nostalgisch kijkboek, 1991.
John Verpaalen, Molen van Achterbroek gesloopt, Levende Molens,  XIII, 1991, 9, p. 66-68.
Ronny Neys, "Kalmthout te kijk", uitg. Uitdenhouwen, 1991, p. 124.
G. Plomteux, R. Steyaert & L. Wylleman, Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 10N2 (Ho-Ra), Brussel - Gent, 1985.
P. Goetschalckx, Geschiedenis der parochies Calmpthout,Esschen, enz. (Bijdragen tot de geschiedenis, bijzonderlijk van het aloude hertogdom Brabant, jg. VIII, 1909, p. 170-236).
J. Vorsselmans, Kalmthout in beeld, Zundert, s.d.
J. Vorsselmans,Kalmthout door de eeuwen heen, s.l., 1944.
J. Vorsselmans & J. Jacobs, Gids van Kalmthout, Kalmthout, Essen, Wuustwezel, 1969.
Lieven Denewet, "Al 11 Vlaamse molenrompen gesloopt sinds 1990", Molenecho's, XXIII, 1995, 4, p. 207.
Erwin Claessens, "Hoe het de molen van Achterbos-Kalmthout verging", Levende Molens, jg. 6, 1984, 5, p. 39.
Erwin Claessens, (Vraag over de inscriptie WSW 1736" in de molen van Achterbroek), Levende Molens, jg. 17, 1995, 3, p. 22.

Overige foto's

<p>Molen van Achterbroek</p>

Prentkaart Nels uitg. M. Van Loon, Achterbroek-Kalmthout:

<p>Molen van Achterbroek</p>

Prentkaart F. Hoelen, phot., Kapellen. Verzameling Ons MolenheemFoto 1979

<p>Molen van Achterbroek</p>

Foto coll. Ton Meesters, Breda

<p>Molen van Achterbroek</p>

Verzameling Ons Molenheem

<p>Molen van Achterbroek</p>

Foto 1979

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: zondag 3 januari 2021

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens