De "Abeelemolen" of in de volksmond " t' Tjeppen Darras' molen" stond aan de oostzijde van de Groenestraat (nr. 9), halfweg De Korte Wandeling en De Kruisstraat. Het werd een staakmolen op teerlingen met drie zolders.  Hij werd niet opgericht bij octrooi van 20 maart 1787, zoals soms geschreven: dat octrooi had betrekking op een andere molen van Handzame: de Bescheewegmolen.

De molen werd opgericht voor 1829 als een driezolder-staakmolen, ingericht als koren- en oliemolen.

Op het primitief kadasterplan van ca. 1829 en op de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) vinden we de staakmolen met ten zuiden, de aan de straat gelegen bebouwing in L-vormige opstelling.  De kerk van Handzame was toen eigenaar van de grond. Op de kaart van Vandermaelen (ca. 1850) zien we de benaming "Abeele Molen". In 1886 werd een klein landgebouw afgebroken.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: (voor de grond) Kerkfabriek Handzame en (voor het gebouw) Verlinden Philippe, molenaar te Handzame
- 31.12.1856, verkoop: (van het gebouw) Vileyn-Debock Pieter, de weduwe en de kinderen, landbouwers te Vladslo (notaris Huyghebaert)
- later, erfenis: (van het gebouw) Vileyn Charles, b) Vileyn Leonard, c) Vileyn Emilie, d) Vileyn Theophile en e) Vileyn Mathilde (overlijden van de weduwe Debock van Pieter Vileyn)
- 11.02.1913, verkoop: (van het gebouw) Darras-Verlez Jozef, molenaar te Handzame (notaris Bonte)
- 17.01.1935, erfenis: (van het gebouw) en de kinderen (overlijden van vrouw Verlez)

De kadastrale legger bij de Popp-kaart van 1843 vermeldt de molen als wind-koren- en oliemolen cat. 2. De toen­malige eigenaar van de molen en het molenhuis was molenaar Philippe Verlinde.

De volgende eigenaar-molenaar (laatste dag van 1856) was Pieter Vileyn uit Merkem. Hyppoliet, de tweede zoon, was een geboren molenaar. Hij zou zeker de volgende geworden zijn op de lijst der “mulders” op de Abeelemolen, maar het nood­lot besliste er anders over. Hij stierf in 1883 op amper 24-jarige leeftijd. Een specialiteit van Vileyns molen was nachtmalen, want overdag moest er naarstig op het land en bet bedrijf gewerkt worden.

In januari 1893 gebeurde er een dodelijk ongeval. Aloïs Dewilde, een boerenwerkman, was tot 's nachts op herbergbezoek geweest. Toen hij niet binnengeraakte bij een familielid waar hij inwoonde, beklom hij de trap van Vileyns molen die nog draaide. Hij beklom de buitentrap en deed de molendeur open om te vragen om in de molen te mogen slapen. Hij deed echter een misstap en viel naar beneden op de bevroren grond De molenknecht, die lawaai hoorde, ging naar de molendeur, wilde Aloïs nog vastgrijpen maar kwam net te laat. De gevallen man was op slag dood.

Na het overlijden van Pieter Vileyn in 1901 zetten zonen Leonard en Theophiel het molenbedrijf voort, maar in 1913 werd de molen verkocht aan Jozef Darras uit Werken (°Werken 19.01.1874 - +Roeselare 31.05.1946, gehuwd met Elza Verlez).  Deze had tussen 1906 en 1913 de nabijgelegen Kruisstraatmolen van Handzame bemalen en bouwde in 1913 bij de Abelemolen ook een nieuwe woning (deze werd in 2011 gesloopt, zie hierna). Men sprak niet meer van Vileyns molen, maar van de molen van “tJeppen” Darras.

De molen werd vernield op het einde van de eerste wereldoorlog. In 1917 werd molenaar Jozef Darras (zoals alle inwoners van Handzame) verbannen en bij zijn terugkeer in 1919 trof hij de molen volledig verwoest aan.

Jozef Darras liet het hier niet bij en toen de mogelijkheid zich voordeed om de West­molen van Francis Stael uit Gistel te kopen, was de zaak rond. Deze houten reus, die ook de “Grote Molen” werd genaamd, werd in of kort na 1609 heropgericht. Vanaf het midden van de 19de eeuw was het een staakmolen op torenkot, net zoals de Koutermolen te Kortemark. Deze molen werd in 1922 uit elkaar genomen en in onderdelen naar Handzame overgebracht. Daar werd hij dan iets verkleind door Camiel Vandekerckhove uit Ingelmunster opgebouwd op de plaats van de vooroorlogse Abeelemolen” vele jaren weer en wind had getrotseerd. De voet van de molen werd ingebouwd tot een “teerlingkot”. De staakmolen op torenkot was in Gistel in gebruik als koren- en oliemolen. Alhoewel de molen ook in Zarren op een torenkot werd geplaatst (met dubbele kruisplaten en een doorboorde staak) was zij er enkel in gebruik als korenmolen. In de jaren 1930 jaren werd er nog een mechanische maalderij bijgebouwd. Zoon Gabrïël stond zijn vader bij.

De nieuwe Abeelemolen vond zijn einde op 30 december 1945. De roeden waren sinds 1941 voorzien van het stroomlijnprofiel Dekker ("verdekkerde roeden"). Het was een storm­achtige dag. Molenaar Darras had uit voor­zorg zijn molen met de stormketting vastgelegd. Eerst brak de balk waaraan de ketting vastlag, daarna de ketting zelf. Door de stormwind begonnen de wieken wild te draaien, “de molen sloeg op de vlucht”, “hij ging door de vang”, zoals de molenaars dit noemen. De molen maakte opeens slagzij, maar viel “gelukkig” zodat aan de gebouwen, waar de mechanische maalderij was ondergebracht, geen schade werd berokkend. Een jaar later, op 31 mei 1946, overleed Jozef Darras. De windmolen was voorgoed verdwenen uit het landschap.

De molenaarswoning uit 1913 was een laag dubbelhuis van vijf traveeën onder zadeldak met rode Vlaamse pannen. Bij de mutatie van 1945 werd het huis aan de achterzijde uitgebreid en werden op het voorerf twee nutsgebouwtjes gebouwd. Het huis werd in 2010 opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed. Niettemin volgde in juni 2011 de sloop. Bij de ruimingswerken werd een intacte arduinen pletsteen van de oliemolen teruggevonden van 1800 kg, en brokstukken van minsten twee andere molenstenen. De stenen liggen nu op de koer bij de huidige eigenaars, Stijn en Griet Gadeyne, AVEVE Handzame. De intacte steen werd als herinnering geïntegreerd in de nieuwe woning.

Lieven DENEWET, Michel LOWIE & Herman HOLEMANS

Het Weekblad van Maldeghem en Zeeuwsch-Vlaanderen, zondag 22 januari 1893, jg. 3, nr. 4.
- Handzame. - Een erg ongeluk is alhier gebeurd.
Aloïs Dewilde, een boerenwerkman, was lang in de herberg gebleven, en trok eerst laat in den nacht naar het huis van een lid zijner familie, bij wien hij inwoonde. Men hoorde hem niet, of men weigerde te openen, toch is het altijd zeker dat Aloïs niet binnen geraakte. Hij wandelde daarom langs straten en wegen, en doolde tot bij Vileyns molen, waar men nog aan 't werk was.
Hij ging op den molentrap. Als hij boven kwam en de deur opendeed om te vragen te mogen slapen in den molen, deed hij eenen misstap. De knecht, die gerucht hoorde en naar de deur gegaan was, bemerkte het en wilde hem vastgrijpen. Het was te laat. De ongelukkige Dewilde was van de trappen gevallen op den harden, bevrozen grond en lag dood.

Archieven
Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Handzame, 1886/4, 1945/12.

Gedrukte bronnen
Het Weekblad van Maldeghem en Zeeuwsch-Vlaanderen, zondag 22 januari 1893, jg. 3, nr. 4.

Werken
M. Lowie, Een vleugje muziek over Handzame. Het dorpsleven vanaf 1919 tot na de Tweede Wereldoorlog, Kortemark, 1988, p. 31.
M. Lowie, Handzame 1801-1976 dit was onze gemeente, Aartrijke, 1994, p. 107-109.
M. Lowie, Waar de molenwieken hebben gedraaid in Handzame, in Jaarboek van de heemkundige kring "Crekel Beke", Kortemark, 1990, p. 35-48.
M. Werbrouck., Oude en nieuwe straten te Kortemark na de fusies, s.l., 1978, p. 70-71.
Christiaan Debusschere, "Molengemeente Kortemark", Kortemark, MolenMagazine, 2003;
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel III. Gemeenten H-J", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1995.
C. Devyt, "De Westvlaamse windmolens in de oorlogsjaren", Biekorf, 1945.
Christiaan Debusschere, "Molengemeente Kortemark", Kortemark, MolenMagazine, 2003;
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel III. Gemeenten H-J", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1995.
John Verpaalen, "Gistels molen verhuisde naar Handzame", Levende Molens, dec. 1989 (met foto tijdens de opbouw); juli 1990.
P. Vanneste, S. Baert & S. Creyf, "Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Kortemark, Deel I: Deelgemeente Kortemark en Handzame, Deel II: Deelgemeenten Werken en Zarren, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL42", 2010.
Jacques Lorthiois, "Flandre Occidentale. Meuniers et moulins de West-Flandre", L'Intermédiaire des Généalogistes, n° 170, XXIX, 1974, 2, p. 116-126 (119).

Mailberichten
Peter Bentein, Kortemark, 05.07.2011.