De Kapellemolen (naar het toponiem Kapelle), Molen te Rugge (naar de wijknaam), Scheldemolen of molen Maes (naar de molenaarsfamilie) was een houten graan- en oliewindmolen (type driezolder-staakmolen) aan de noordzijde van de Oudenaardsesteenweg (nr. 178), ten westen van de wijk Rugge. Op het einde werd enkel nog graan gemalen.

Joseph de Tremerie, molenaar in Outrijve, bekwam op 13 november 1771 het octrooi van de Oostenrijkse keizerin Maria-Theresia voor de oprichting van een graan- en oliewindmolen op een perceel genoemd de "Cappelle Couter", onder de heerlijkheid van Ename, in Avelgem. Tegen de oprichting werd geen bezwaarschrift ingediend.

De molen wordt al aangeduid op de Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen en met de benaming "Capelle Molen". Zowel op de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844), de kaart Vandermaelen (ca. 1850) en het kadastraal plan van P.C. Popp (ca. 1850) vinden we de benaming "Kapelle Molen".

Op 8, 15 en 22 ventôse werd in de herberg van Ignatius de Clercq te Avelgem publiek verkoping gehouden van een fraaie, welbeklante koren- en oliewindmolen, of stampkot,  van ouds genaamd de Kapellemolen, benevens een woonhuis met stalling enz., met 62 roeden zaailand, dienende als lochting bij het huis, en de molendam; dit alles gestaan en gelegen binnen Avelgem, aan de steenweg van Oudenaarde naar Doornik; vrij vanaf 11 floréal jaar IX. Inlichtingen bij L. van de Walle te Oudenaarde.,

De molen werd kapotgeschoten tijdens het eindoffensief in oktober 1918. De laatste molenaar, Oscar Maes, zag verschrikkelijke moordpartijen tussen de Duitse soldaten en de overwinnende geallieeerden. Het zou hem getekend hebben tot aan zijn overlijden in 1929.

Oscar liet de windmolen niet herbouwen, maar maalde verder met een nieuwe elektrische maalderij. Hij werd opgevolgd door zijn neef Omer Cambron (°Elsene 1899 - +1972). Die kende een mooi volksverhaal over hoe een pastoor tijdens een zware storm het omvallen van de molen zou belet hebben (zie bijlage). Het wijst op het vroegere volksgeloof aan de macht van de geestelijken.

We vinden de staakmolen afgebeeld op de verre achtergrond op de foto "De wiedsters op de vlaschaard", genomen door Frank Lateur (Stijn Streuvels) in de periode 1900-1914.  De glasplaat wordt bewaard in de Provinciale Bibliotheek Tolhuis te Brugge.

Eigenaars:
- 1771, oprichting: Detremmerie ("Tremerie"), molenaar in Outrijve.
- voor 1834, eigenaar: Maes Pieter Ignace (°1777 - +1845), molenaar te Avelgem
- later, mutatie: Maes Barbe
- 20.03.1846, erfenis: a) De Cuypere August en b) De Cuypere Olivia, minderjarige kinderen van De Cuypere Joseph, molenmaker te Zwevegem (overlijden van Barbe Maes)
- later, mutatie: Callens Jan-Baptist en consoorten, herbergier te Avelgem
- 15.08.1863, verkoop: Maes-Pollet Petrus Franciscus (°1814 - +1880), molenaar te Avelgem
- later, mutatie: Maes-Vercoutere Oscar, molenaar te Avelgem
- 29.11.1880, erfenis: de weduwe en kinderen (overlijden van Oscar Maes)
- 10.01.1892, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe Vercoutere van Oscar Maes).

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Volksverhaal. Pastoor belet het omvallen van de windmolen tijdens een zware storm
Der was hier ne keer nen orkaan. En de mensen stonden bij de molen. En zegt de vrouwe alzo: "Kijk, 't komt daar ne paster (pastoor) af." En ze hadden die molen tegengehouden met alle soorten van hout, maar hij ging toch ommewaaien, zuk (zulk) ne wind dat er was!
En de paster kwam daar toe. En zegt de vrouwe:
"Mijnhere, ge moet gij entwadde (iets) doen, de molen gaat ommewaaien!" En zegt ie: "Zwijg maar, 't gaat wel goed komen." En de wind keerde en 't was gedaan!
Jamaar, 't is waar zulle!
- Zegspersoon: Omer Cambron, °Elsene 1899, molenaar, Avelgem.
- Bron: F. Van Houdenhove, Sagenonderzoek tussen Schelde en Leie in het oostelijk gedeelte van West-Vlaanderen, Leuven, KU Leuven (licentiaatsverhandeling), 1967, p. 333 (niet opgenomen in de gepubliceerde samenvatting in De Leiegouw, XII, 1970- XIII, 1971).
- Sagenmotief: toverwereld - macht der geestelijken: pastoor.
- Molengegevens: Molen te Rugge, Kapellemolen, Scheldemolen, molen Maes, staakmolen, korenmolen, wijk Rugge, kadasterperceel sectie A nr. 523, gebouwd in 1771, vernield in 1918.

Torie Mulders (pseudoniem van Hector Vindevogel), "De windmolens tussen Schelde en Leie", in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (63).
De Scheldemolen of de molen te "Rugge", bewoond door Oscar Maes, werd in het bombardement fel beschadigd en is totaal afgebroken en vervangen door eene maalderij met barndrijfkracht.
Oscar Maes stierf in 1929, waarschijnlijk wel te wijten aan de gevolgen van de moorderij die onder zijn oogen gebeurde tusschen de Duitse soldaten en de overwinnende bondgenooten.

Verkoopsadvertentie.
(Gazette van Gend, 26 februari, 5 en 12 maart 1801, of 7, 14 en 21 ventôse jaar IX)
Op 8, 15 en 22 ventôse wordt in de herberg van Ignatius de Clercq te Avelgem publiek verkoping gehouden van een fraaie, welbeklante koren- en oliewindmolen, of stampkot,  van ouds genaamd de Kapellemolen, benevens een woonhuis met stalling enz., met 62 roeden zaailand, dienende als lochting bij het huis, en de molendam; dit alles gestaan en gelegen binnen Avelgem, aan de steenweg van Oudenaarde naar Doornik; vrij vanaf 11 floréal jaar IX. Inlichtingen bij L. van de Walle te Oudenaarde.,

Archieven
- Rijksarchief Gent, Abdij van Ename, nr. 2350. Overzicht van de goederen van de abdij gelegen te Avelgem, 1716, 1 register
- Rijksarchief Gent, Abdij van Ename, nr. 2371. Stukken betreffendeh et vermogen van de heerlijkheid Rugge te Avelgem, 1663 en zonder datum, 2 stukken
- Rijksarchief Gent, Abdij van Ename, nr. 2375. Uittreksels uit het landboek van Avelgem, zonder datum, 4 stukken.
- Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1888 (oprichting, 13.11.1771)

Gedrukte bronnen
- Gazette van Gend, 26 februari, 5 en 12 maart 1801, of 7, 14 en 21 ventôse jaar IX)(verkoopsadvertentie)

Werken
- Torie Mulders (pseudoniem van Hector Vindevogel), "De windmolens tussen Schelde en Leie", in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (63).
- C. Devyt, "De Westvlaamse windmolens in de oorlogsjaren", Biekorf, 1945.
- Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 1. Gemeenten A-B", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1993.
- Lieven Denewet, "Honderd bespookte molens in Vlaanderen. Een verzameling molensagen van de kuststreek tot het Maasland", Molenecho's, XX, 1992, 3-4.
- Lieven Denewet, "Vlaamse molens in volksverhalen  (deel 2)", in: Vlaamse Molens, V, 2011, 4, p. 38-39.
- Stijn Streuvels, "Land en leven in Vlaanderen" p  251 (foto De wiedsters op de vlaschaard, met molen op de achtergrond).
- "Stijn Streuvels Fotograaf", Brussel, Gemeentekrediet, 1995, p. 105 (met dezelfde foto van Stijn Streuvels).

Info
- Jean Depraetere, Avelgem, 11.11.2013. Zijn vader Jean Oscar Depraetere had molenaar Oscar Maes als dooppeter.