Molenzorg

Brustem (Sint-Truiden), Limburg


Foto: Jos Van Nuffel, Deurne, 28.02.2018
Algemeen
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Nieuwe Molen
Onderste Molen
Molen van Coelemont

Ligging
Geelstraat 18
3800 Brustem (Sint-Truiden)

zuidzijde
hoek met de Beekkantstraat
op de Melsterbeek
kadasterperceel A387F

Geo positie
Type
Bovenslag watermolen
Functie
Korenmolen
Gebouwd
voor 1745
Verdwenen
1905, sloop
Beschrijving / geschiedenis

De Nieuwe Molen, Onderste Molen of molen van Coelmont (naar de eigenaars-uitbaters) was een korenwatermolen met bovenslagrad op de Melsterbeek, aan de zuidzijde van de Geelstraat (nr. 18), op de hoek met de Beekkantstraat op de andere oever van de Melsterbeek.

De watermolen werd voor 1745 opgericht. We zien hem aangeduid op de Villaretkaart (1745-1748) met het tekentje van een waterrad, de Ferrariskaart (ca. 1775), de Atlas der Buurtwegen (ca. 1845) en de topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) met de aanduiding "M(oul)in".

Eigenaars na 1840:
- voor 1844, eigenaar: Coelemont Jan, molenaar te Brustem
- 1870, deling: Coelemont Karel en compagnie, landbouwer te Brustem
- 1879, deling: a) Coelemont Jan, landbouwer te Brustem, b) Coelemont Maria, landbouwster te Brustem
- 1885, verkoop: Poelmans-Schats Pieter, landbouwer te Rummen, later te Brustem
- 1893, erfenis: a) Poelmans Pieter, landbouwer te Sint-Truiden, b) Poelmans Stefanus, zonder beroep te Sint-Truiden
- 1899, erfenis: Poelmans-Hendrickx Stefanus, brouwer te Sint-Truiden

De Bestendige Deputatie van de provincie Limburg keurde op 10 september 1847 de vastgestelde pegelhoogte van 1,200 meter, gerekend vanaf de dorpel van de lossluis, goed. De toenmalige eigenaar was Jean Léonard Coelemont.

J. Coelemont kreeg in 1874 de toestemming van de Bestendige Deputatie van de provincie Limburg om het waterwiel te vervangen.

De molen moest al voor 1875 stoppen met werken "zoo door gebrek aen water als door de nabuurheid der andere molens". Op zowel deze molen als op de concurrerende Oude Molen werden "alle soorten van granen" gemalen.

P. Poelmans mocht in 1886 het hydraulisch systeem hernieuwen en de "bafoyers" herstellen. Maar het mocht niet baten. In 1887 was de watermolen buiten gebruik en in het kadaster zelfs als "in puin" omschreven. Brouwer Stefanus Poelmans-Hendrickx liet het gebouw in 1905 volledig slopen.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

Archieven en landkaarten
- Villaretkaart (1745-1748)
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Kadasterarchief Limburg, Sint-Truiden, Brustem - Mutatieschetsen.
- Kadasterarchief Limburg, Sint-Truiden, Brustem
- Primitief kadasterplan (1825) door J.A. Lecluijse.
- Kadasterarchief Limburg, Sint-Truiden, Brustem - Legger van 1844.
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1845)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)

Werken 
- Bijdragen tot de geschiedenis van Brustem, in Het Oude Land van Loon, 30, 1975.
- Brouwers J., "De heren van Brustum", in: Het oude Land van Loon, 1988, p. 55-90.
- De Maegd C. & Van den Bossche, "Historische tuinen en parken van Vlaanderen. Inventaris Limburg. Deel 1: Gingelom, Halen, Herk-de-Stad, Nieuwerkerken, Sint-Truiden", Brussel, Agentschap RO-Vlaanderen. Onroerend Erfgoed, 2003.
- Denewet Lieven, "Inventaris van de Limburgse watermolens met hun pegelhoogtes (1846-1849)", Molenecho's, 39, 2011, nr. 2.
- Holemans Herman & Smet Werner, "Limburgse watermolens. Kadastergegevens: 1844-1980", Kinrooi, 1985, p. 17-18.
- Jacobs Veerle e.a., "Molens in Sint-Truiden - Gingelom - Borgloon", Tongeren, Werkgroep Molenzorg Zuid-Limburg, 1983.
- "Langs Molenbeek en Melsterbeek in Sint-Truiden. De vier elementen", Sint-Truiden, Stadsbestuur, 2010 (Reeks: Open Monumentendag).
- Poplimont C., "La noblesse belge, deel 1, Brussel, 1854, p. 88.
- Schlusmans F., m.m.v Gyselinck J., Linters A., Wissels R., Buyle M. & De Graeve M.-Chr., Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Hasselt, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 6N2, Brussel - Gent, 1981, p. 888-890.

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: maandag 26 maart 2018

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens