Molenzorg

Berendrecht (Antwerpen), Antwerpen


Prentkaart F. Hoelen, Kapellen, 1904 (coll. A. Smeyers, Alsemberg)
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Solftmolen

Ligging
Solftplaats
2040 Berendrecht (Antwerpen)

kadasterperceel B338


toon op kaart
Type
Stenen stellingmolen
Functie
Korenmolen
Gebouwd
voor 1819
Verdwenen
1913, blikseminslag / 1920, sloop romp
Beschrijving / geschiedenis

De Solftmolen of Binnenmolen was een stenen stellingmolen in het midden van de Solftplaats tegenover het Biestraatje in het dorpscentrum, vandaar de benaming Binnenmolen. De molen bevond zich buiten het poldergebied, in het zandig areaal van de hooglandrand. Het bovenvlak van het onderste voetstuk van de "Berenpaal" op de Solft ligt op 5,10 meter.

We zien de Solftmolen voor het eerst opduiken op het eerste kadasterplan van 1819 en later in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) met een rond grondoppervlak,  op de topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850) en op de Poppkaart (ca. 1855) met de vermelding "Moulin".

Uit het proces-verbaal van afpaling van de gemeente Berendrecht uit 1829:
"zeer gunstig gelegen, staat midden in het dorp; deselve is van steen vervaardigd, heeft twee paar steenen welke niet samen kunnen werken en eenen omgang, is in zeer goede staat en wordt verhuurd. Menheeft deselver huurwaarde op 400 f. bepaald na afttrek van 1/3 voor onderhoudskosten".

De diensten van het Belgisch kadaster brachten de korenwindmolen in 1834 onder in klasse 1, met een kadastraal inkomen van 762 frank.

Eigenaars na 1819:
- 1819, eigenaar: Verbeeck-Devisser Petrus Joannes, de weduwe en de kinderen, rentenierster te Kapellen (kinderen: a) Verbeeck-Besseleers Charles Benoît, eigenaar te Kapellen en b) Verbeeck Eulalie, rentenierster te Kapellen.
- 06.04.1842, deling: Verbeeck-Besseleers Charles Joseph Benoît, eigenaar te Kapellen (notaris Tillieux)
- 18.10.1864, erfenis: de weduwe (overlijden van Charles Verbeeck)
- 08.01.1892, erfenis: a) Coune-Besseleers Joseph, overste der accijnsen te Antwerpen en b) Besseleers Rosalie, rentenierster te Stabroek (overlijden van de weduwe Besseleers van Charles Verbeeck)
- 03.08.1897, verkoop: Vochten-Van Aerde Corneel Lodewijk, molenaar te Berendrecht (notaris De Milliano)
- 05.12.1910, verkoop: Boden-Vandcerlinden Simon, molenaar te Berendrecht (notaris Koelman)
- 06..01.1912, verkoop: Helsen-Stevens Jozef Aloïs, zonder beroep te  Kapellen (notaris Aerts)

De nog bestaande Buitenmolen van Berendrecht en de Solftmolen hoorden lange tijd toe aan dezelfde eigenaar, Carolus Verbeeck-Bresseleers van Stabroek-Putte.
De familie Philips uit Berendrecht kocht de Westmolengeest en nam de Solftmolen in huur. Deze werd achtereenvolgens verkocht aan Vochten, Bode en Helsen uit Kapellen. De familie Vochten woonde in de molen. Louis Vochten was geboren te Brecht op 22 februari 1852 en overleed te Merksem op 20 december 1925. Voorheen was hij molenaar te 's Gravenwezel.

Het gelijkvloers was als woning ingericht, waar de molen een doorsnee had van 10 meter. In het deurportaal kon een kar staan. In dat portaal werd een tijd lang café of estaminet gehouden. Aan tafel had ieder een beperkte plaats. De kinderen hadden hun slaapvertrek achter de meelbakken, onder de trap of naast de graanzolder. Om klederen op te bergen was er niet meer dan één kleerkast; ieder had slechts één stel zondagse kleren. Verder was er naast de molen een bergplaats gebouwd, waar allerlei gerief kon geborgen worden en waar een stootkar stond. Op de gaanderij werden kippen gehouden, en van hieruit schouwde men over de toppen van de bomen.

In 1913 sloeg de bliksem in en dit betekende het einde als windmolen. Een kadasterdocument (doc. 220) maakt hiervan melding als volgt: "moulin avec habitation incendié et formant actuellement ruines. L'intérieur est complètemenet incendié mais le corps du bâtiment reste encore comme avant l'incendie").

De romp werd in 1920 gesloopt. Het afbraakmateriaal kwam terecht in Stabroek, bij de familie Taeymans, een familie van metsers, die er woningen mee bouwden. De molen is weg, maar de grond ligt er nog, zo zouden de Engelsen het humoristisch uitdrukken. Het vroeger molenperceel werd ingelijfd in het openbaar domein. Wanneer we dan tegenover de Solftplein, in de huidige Dorpstraat een herberg konden situeren, waar het uithangbord luidde " In 't Molenzicht " dan kunnen we maar al te goed de logica van deze herbergier begrijpen: een beter zicht op de molen had men nergens.

Lieven DENEWET, Robert HAVERMANS & Herman HOLEMANS

Bijlagen

"De windmolens (te Berendrecht)", Polderheem, 1982.
Er bestaat geen enkele windmolen meer, die nog in staat is tot het malen van graan. De enige die nog overeind staat en die grondige herstelling nodig heeft om te kunnen overleven, is de Westmolengeest, eigendom van Alfons van de Moer tot in 1981.
Hij werd gebouwd in het jaar 1822. Naast baksteen en hout, kalk en cement, werd er ook roggemeel als bouwstof gebruikt.
Niet ver van daar stond vroeger een houten molen, de Oostmolengeest, die volgens oude kaarten o.a. van 1748 stond aan de wijk, thans in de volksmond gekend als de negerwijk, omdat de woningrijen zo laag zijn, wat niets afdoet aan het comfort dat deze huizen bieden. In deze wijk staat ook nog een klein polders monument, nl. de schandpaal van Wilmarsdonk.
De Westmolengeest werd gebouwd door de Berendrechtse aannemer Royers. De familie Philips verkocht hem in 1895 aan Piet van de Moer en in 1905 ging hij over in handen van zijn broer Antoon. Tot in 1947 heeft hij gewerkt, meestal tijdens de daguren, maar ook tijdens de nachtelijke uren, wanneer er veel graan op de molen lag te wachten, na perioden van windstilte. " Hoe ge 's nachts durft malen ", zei een bijgelovig vrouwtje, " weet ge dan niet, dat 's nachts de heksen hand in hand rond de molen dansen ". Een variante op het verhaal van de heksen van Zandvliet, die tijdens de nachtelijke uren hand in hand rond de kerk dansen. Zeer actief was de molen tijdens de laatste wereldoorlog; er werd gemalen volgens de officiële normen, maar ook in 't zwart, graan dat gekocht werd op de " zwarte markt " om het karig broodrantsoen van 225 gram aan te vullen. Van september tot oktober 1944 was alle contact met het overige deel van het land verbroken, ingevolge de krijgsverrichtingen. Toen was de molen de enige leverancier van meel voor het broodbakken. Immers, het dorp was zonder energiebronnen, zodat alleen de wind als krachtbron kon worden aangewend. Thans is het zeer stil om en op de molen geworden, maar zolang er leven is, is er hoop dat hij zijn vroegere glorie zal herwinnen. Die hoop zou kunnen bewaarheid worden, want in 1981 heeft Antoon Verbraak uit Kalmthout hem aangekocht tegenover de familie Van de Moer. Met behulp van officiële instanties, met tijd en geduld, kan dit Berendrechts exemplaar, nog enig in zijn soort, zijn herstelling tegemoetzien.
Op het Solftplein stond een stenen molen. De Buitenmolen en de Solftmolen hoorden toe aan dezelfde eigenaar, Carolus Verbeeck-Bresseleers van Stabroek- Putte. De familie Philips uit Berendrecht kocht de West-molengeest en nam de Solftmolen in huur. Deze werd achtereenvolgens verkocht aan Vochten, Bode en Helsen uit Kapellen. De familie Vochten woonde in de molen. Louis Vochten was geboren te Brecht op 22 februari 1852 en overleed te Merksem op 20 december 1925. Voorheen was hij molenaar te 's Gravenwezel. Het gelijkvloers was als woning ingericht, waar de molen een doorsnee had van 10 meter. In het deurportaal kon een kar staan. In dat portaal werd café of estaminet gehouden. Aan tafel had ieder een beperkte plaats. De kinderen hadden hun slaapvertrek achter de meelbakken, onder de trap of naast de graanzolder. Om klederen op te bergen was er niet meer dan één kleerkast; ieder had slechts één stel zondagse kleren. Verder was er naast de molen een bergplaats gebouwd, waar allerlei gerief kon geborgen worden en waar een stootkar stond. Op de gaanderij werden kippen gehouden, en van hieruit schouwde men over de toppen van de bomen. In 1913 sloeg de bliksem in en dit betekende het einde van de Solftmolen. Het afbraakmateriaal kwam terecht in Stabroek, bij de familie Taeymans, een familie van metsers, die er woningen mee bouwden. De molen is weg, maar de grond ligt er nog, zo zouden de Engelsen het humoristisch uitdrukken. Wanneer we dan tegenover de Solftplein, in de huidige Dorpstraat een herberg konden situeren, waar het uithangbord luidde " In 't Molenzicht " dan kunnen we maar al te goed de logica van deze herbergier begrijpen: een beter zicht op de molen had men nergens.

SDL, "Komt de Solftmolen terug?" Het Nieuwsblad, 01.01.2016.
De Solftmolen met links in de achtergrond het molenhuis dat nu een bloemenwinkel is Foto: SDL
Berendrecht-Zandvliet-Lillo -Op Facebook schrijft Robert van ‘t Geloof, molenaar op de Berendrechtse Buitenmolen, het volgende: "Gisteren had ik een super mooie droom die wie weet, over jaren wel eens zou kunnen uitkomen. De droom ging zo ‘dat de Westmolen (Buitenmolen) lekker maalde en de Solftmolen (Binnenmolen) hetzelfde deed'."
"Ik heb daarom een pagina opgericht over die molen ik zal er zo nu en dan eens iets op zetten. Maar mochten jullie nog leuke gegevens hebben en foto's of plaatjes zou dat erg mooi zijn."
En de molenaar droomt verder: "Stel hij zou in 2020 worden herbouwd, dan is het precies 100 jaar geleden dat de molen is gesloopt (na brand door blikseminslag, red.) Maar iets wat gesloopt is kan herbouwd worden vind ik. Er is al zoveel moois tegen de vlakte gegaan."
Info: Robert Van't Geloof

Literatuur

Adriaenssens, "Geschiedenis en merkwaardigheden van Berendrecht", 1939.
H. Holemans & P.J. Lemmens, Molens van de Voorkempen en van Groot-Antwerpen, Nieuwkerken, Ten Bos, 1983, p. 25-26.
G. Kockelberg, Historische molenvermeldingen in en om Antwerpen. Een blik op de 1000-jarige geschiedenis der Antwerpse molens", Antwerpen, 1986, p. 88-89.
Robert Havermans, "De windmolen van Berendrecht".
"De windmolens (te Berendrecht)", Polderheem, 1982.
SDL, "Komt de Solftmolen terug?" Het Nieuwsblad, 01.01.2016.

Overige foto's

<p>Solftmolen</p>

Prentkaart F. Hoelen, Kapellen. Verzameling Ons Molenheem

<p>Solftmolen</p>

Prentkaart. Verzameling Ons Molenheem

<p>Solftmolen</p>

Prentkaart. Verzameling Ons Molenheem

<p>Solftmolen</p>

Prentkaart. Coll. Robert Van't Geloof, Hendrik-Ido-Ambacht

<p>Solftmolen</p>

Prentkaart. Coll. Robert Van't Geloof

<p>Solftmolen</p>

Prentkaart. Coll. Robert Van't Geloof

<p>Solftmolen</p>

Prentkaart. Coll. Robert Van't Geloof

<p>Solftmolen</p>

Prentkaart. Coll. Robert Van't Geloof

<p>Solftmolen</p>

Prentkaart. Foto vanuit de molen. Coll. Robert Van't Geloof

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: dinsdag 4 april 2017

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens