Molenzorg

Boom, Antwerpen


Algemeen
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Watermolen Van Heymbeeck

Ligging
Emiel Vanderveldestraat
2850 Boom

op de Steilse Kil
kdasterperceel A645


toon op kaart
Type
Getijwatermolen
Functie
Korenmolen, runmolen
Gebouwd
1726
Verdwenen
1873, stoom / 1882, brand
Beschrijving / geschiedenis

 De getijdewatermolen Verelst lag op de Steilse beek (kil). Schuin over de Emiel Vanderveldestraat ligt nu nog een klein steegje om naar de firma Cop (gereedschappen) te gaan, daar is nog een klein stukje van de Steilse beek open (bruggetje). Rechts lag deze molen.

Reeds in 1725 werd op het verzoek van Dominicus Verelst, maalder te Niel, ingegaan om op de Steilse Kil een watermolen te bouwen mits een jaarlijkse vergoeding van 21 gulden. De uitbating mocht 21 jaar gebeuren en daarna zou de staat de eigendom kopen voor 800 gulden. Op 9 augustus 1726 begonnen de werken voor de watermolen en op 20 september 1727 begon het malen. De molen werd dus aangedreven door het water van de Steilse Beek. De eerste jaren lag de molen dikwijls stil omdat er niet genoeg water was. Daarom besloot men de molen meer stroomafwaarts te verplaatsen. Dominicus Verelst was toen huurder van de windmolen aan de grens tussen Reet en Boom.

De tweede eigenaar werd Petrus Verelst (zoon van Dominicus); hij werkte op de molen van 1762 tot 1784. In 1766 kocht hij de molen af van het domein. Daarna kwam Francis Verelst (zoon van Petrus) van 1784 tot 1824; daarna zetten zijn zonen Jan Baptist en Petrus de zaken verder, maar het was Jan Baptist Verelst-Van Reeth die de molen uitbaatte van 1824 tot 1854. Francis Verelst werd de eerste burgemeester van Boom na de onafhankelijkheid van 1830. Hij bleef burgemeester tot 1848 toen advocaat Jean Tuyaerts het ambt overnam.

Kadastrale beschrijvingen:
- 1819: "moulin à eau: ce moulin est situé au bord de la rivière et jouit de l'avantage de ne jamais manquer d'eau, au moyen du réservoir qui se remplissent à chaque haute marrée. Cette circonstance et sa situation favorable lui donnent une plus value notable sur les moulins à vent; il est exploité par le propriétaire lui-même. Son évaluation sera fixée à 10,50 francs brut, et net, tiers déduit, à 7,00 francs".
- 1830: “graan- en schorswatermolen hebbende een omgang (= één rad) en vier paar steenen waarvan drie tot het malen van graan en een voor schors gebruikt worden, slechts twee paar kunnen gelijktijdig werken. Het gebouw is niet ruim maar sterk en is evenals de andere molen op den oever van de Rupel en bij het dorp gelegen op eene kanaal langs welke ook eene kom bij iedere vloed genoegzaam gevuld wordt en gedurende den zelven tijd als dien te malen. Hij is niet verhuurd.”

De schoonzoon van Jan Baptist Verelst, Michaël Serenus (Michel Sérin) Van Heymbeek-Verelst, zette het werk verder vanaf 1854 (aankoop 22 mei 1854, akte notaris Mommen).

Het gebouw werd in 1873 vergroot en er werd een stoommachine geplaatst van 15 pk. Wellicht werd de waterkracht toen afgeschaft, want in het kadaster werd enkel melding gemaakt van een graanstoommolen.

De maalderij werd in 1888 haast volledig vernield werd door brand. Na de brand kochten de gebroeders De Wachter-Cole de grond aan voor de opbouw van een scheepstimmerwerf. Dat kenmerkt de veranderde bedrijvigheid in de Rupelstreek.

Johan VERMANT & Herman HOLEMANS

Bijlagen

De Denderbode, 3 juni 1888
Boom. Verslag van een grote brandramp te Boom. De stoommaalderij van M. Van Heymbeeck.

Literatuur

Gemeentearchief Boom
Popp. Kadasterkaart
De Denderbode, 3 juni 1888
Herman Holemans, Wind- en watermolens in de provincie Antwerpen. Nieuwkerken, Studiekring Ons Molenheem, 1978.
H. Holemans & P.J. Lemmens, Molens van Klein-Brabant, Mechelen en de Rupelstreek. Nieuwkerken, Ten Bos / Studiekring Ons Molenheem, 1987
B. Lamot, Hoe Boom groeide. Antwerpen, 1957.
P.J. Lemmens, Heemkundige handboekjes. Molens Arrondissement Antwerpen. VIII,2.
E. Steenackers, Boom in het verleden. Lier, 1907.
J. Struye
M. Verelst, De verdwenen watermolen op de Steilse Kil. In Molenecho, VI, 1978.
A. Vinck, Zo was … Boom. Zaltbommel, 1973.

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: zondag 3 augustus 2014

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens