De Molen Van  den Ameele was een stenen graan- en oliewindmolen op de zuidzijde van de Esenweg, (nr. 179), ten westen van de kruising met Maagdhoek.

De stenen stellingmolen werd in 1848 gebouwd mits toelating van de Bestendige Deputatie van de provincie West-Vlaanderen op 20 mei 1847 aan Louis Van den Ameele, timmerman uit Esen.

Opeenvolgende eigenaars
- 1848, opbouw: Van den Ameele-Van Damme Louis, timmerman te Esen
- later, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Louis Van den Ameele)
- 12.02.1872, verkoop: de weduwe Van Damme, molenarin te Esen (notaris Wauters - graanwindmolen met galerij)

De molen kreeg in juni 1883 een blikseminslag. Daarop drong de bliksem in de woning die onder de molen was gelegen. De vrouw (weduwe van Louis Van den Ameele) en haar twee zonen werden op elkaar op de grond geworpen. Na nog een horlogekast te hebben verbrijzeld, verdween de bliksem zonder brand te stichten.

Op vrijdagavond 27 februari 1891, rond 20 uur, brandde de stenen molen geheel uit. Men kon slechts de oliemagazijnen redden. Het dak van de woning stortte in. De oorzaak van de brand was (aanvankelijk) onbekend. Al om 20 uur stond de molen van onder tot boven in brand. De bewoners en enkele koeien konden gered worden. Men hoorde het schrikkelijk geschreeuw van vier varkens die in de vuurzee omkwamen.  Ook een aanzienlijk aantal zakken bleef in de brand.
Aan blussen viel niet te denken, des te meer omdat er in Esen geen brandspuit aanwezig is. Toen er rond 21 uur twee brandspuiten uit Diksmuide kwamen, was alles al de prooi der vlammen geworden. Enkel het metselwerk stond nog recht. De molen was verzekerd voor 20.000 frank.

In 1891 werd de molen in het kadaster als "puinen" omschreven en een jaar later werd, na de plaatsing van een stoommachine, het goed beschreven als een "stoomkoornmolen". Voor de plaatsing van de stoommachine en de stoomketel in 1893 was men verplicht respectievelijk een machinekamer en een ketelhuis te voorzien.

In 1896 werd de molenromp volledig afgebroken.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Mandelgalm (krant uitgegeven te Roeselare), 30.06.1883.
Esen. Molen Van den Ameele, juni 1883. Blikseminslag
Namiddag is de donder gevallen op den molen van de wed. Louis Ameel te Eessen, nabij de plaats; het hemelsch vuur drong daarop in de woning, onder den molen gelegen, waar e huisvrouw benevens de zwee zonen Ameel zich bevonden. Deze drie personen werden op elkander ten gronde geworpen; na nog eene horlogiekas verblijzeld te hebben, verdween de bliksem, zonder brand te stichten.

Gazette van Brugge en van de provincie West-Vlaanderen, 2 maart 1891.
Brand. Vrijdag avond rond 8 ure, is de steenen molen van Ameele te Eessen afgebrand. Men heeft slechts de oliemagazijnen kunnen redden. Het dak der woninge is ingestort. De oorzaak van den brand is tot nu toe onbekend.
Een aanzienlijk getal zakken graan en vier zwijns zijn de prooi der vlammen geworden.
Ten 8en reeds stond de molen van onder tot boven in vlammen en was in een overgrooten vuurpoel herschapen.
De bewoners en eenige koeien zijn kunnen gered worden, doch men hoorde het schrikkelijk geschreeuw der vier zwijns, die in de vuurzee omgekomen zijn.
Aan blusschen en viel niet te denken, des te meer er te Eessen geene brandspuite bestaat.
Ten 9en zijn er twee brandspuiten van Dixmude toegekomen maer alles was reeds de prooi der vlammen geworden.
Het metselwerk alleen stond nog recht.
De molen was verzekerd voor 20 duizend frank.

Archieven
Provinciaal Archief Brugge, Hinderlijke inrichtingen, A3-GB/2005-9-e (stoommachinne en stoomketel, 1893).

Uitgegeven bronnen
Mandelgalm (krant uitgegeven te Roeselare), 30.06.1883 (over blikseminslag)
Gazette van Brugge en van de provincie West-Vlaanderen, 2 maart 1891.

Werken
Lieven Denewet, "Ongevallen met Westvlaamse molens - 14", Mededelingenblad Werkgroep Westvlaamse Molens v.z.w., XI, 1995, 3, p. 166.
Luc Ervinck & Siegfried Debaecke, "Het drama van Esen", Koksijde, 1996, p. 25.
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 2. Gemeenten D-G", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1994.
H. Missiaen & P. Vanneste m.m.v. F. Gherardts  & O. Scheir, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Diksmuide, Deel I: Deelgemeenten Diksmuide, Beerst, Esen, Kaaskerke, Keiem en Lampernisse, Deel II: Deelgemeenten Leke, Nieuwkapelle, Oostkerke, Oudekapelle, Pervijze, Sint-Jacobskapelle, Stuivekenskerke, Vladslo en Woumen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL18", 2005.