De Molen Van Parijs was een stenen graan- en oliewindmolen, type grondzeiler, en stond aan een bocht op de noordzijde van de Esenweg (nr. 32), tegenover de Rijkswachtstraat, bij de grens met Diksmuide.

Een technische bijzonderheid was dat hij op het einde nog voorzien was van een houten askop, waar ijzeren roeden doorheen staken.

Op 4 maart 1779 diende Philippe Cys een aanvraag in bij de Finaciële Raad in Brussel om in Esen een korenwindmolen te mogen oprichten. Dat leidde tot verzet van andere molenaars: Joseph Joye, meester-molenaar in Esen, Pieter Wullepit uit Esen en Carel Wullepit uit Woumen. Er volgde geen octrooi.
Judocus (Josse) Van Biervliet, zoon van Jan, molenaar te Werken, deed op 10 mei 1786 en op 19 november 1787 een aanvraag voor de oprichting van een graan- en oliewindmolen te Esen.
Jan D'Hondt deed eveneens op 10 mei 1786 een aanvraag voor de oprichting van een graan- en oliewindmolen te Esen, maar op een andere plaats. Tegen hun aanvragen rees veel verzet, o.a. van de burgemeester en schepenen van Diksmuide en van de molenaars van Diksmuide.
Norbert de Ceuninck, kuiper uit Veurne, kreeg op 31 augustus 1786 het octrooi om te Esen een oliewindmolen op te richten. De oprichting kwam er en  hij deed op 3 november 1787 en op 2 april 1794 een aanvraag om zijn oliemolen om te vormen tot een korenmolen. Deze handigheid (eerst olie-, dan korenmolen) deed heel wat beroering ontstaan bij de andere korenmolenaars van Esen. In de bundel wordt melding gemaakt van de andere twee molens te Esen, namelijk de "Hoogen Molen", eigendom van de familie Mergaert-Elle te Diksmuide, en de "Roggheveltmolen" van Joseph Joye.

We zien hem aangeduid op de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) met de benaming "Steene molen, Moulin" en op de topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850) als "Steene M(ole)n".

Op 9 maart 1829, om 14 uur, gebeurde in herberg "De Tafelronde" in Diksmuide de definitieve overslag van de stenen olie- en graanwindmolen, met molenhuis, magazijn en 21 bunders 8 ellen erf. De draaiende en roerende werken waren geschat op 2794 gulden 12 cent, het staande werk op 1500 gulden. Er was mogelijkheid tot afbetaling, tot 2/3 deel van de koopsom, tegen 4 procent.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: De Breyne-Peellaert Petrus Philippe Antoon, advocaat te Diksmuide
- 11.07.1837, ruil: De Breyne-Spillebout Henri Theodoor, zonder beroep te Diksmuide (notaris Robaeys)
- 25.01.1861, verkoop: Van Parijs-Van Houtte Augustus, landbouwer te Esen (notaris Steverlinck)
- 29.05.1912, erfenis: de erfgenamen (overlijden van Augustus Van Parijs)
- 30.09.1912, verkoop: Van Parijs-Markey Albert, molenaar te Esen (notaris Wauters - stenen graan- en oliewindmolen)
- 07.08.1918, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Albert Van Parijs - puin van korenwindmolen).

August Van Parijs-Van Houtte kocht de molen in 1861 en overleed in 1912. Hij was landbouwer-molenaar en schepen van Esen. Zijn zoon Albert Van Parijs-Markey zette het werk verder tot aan de oorlog.

De molenwerd door Belgische genietroepen vernield eind 1914. Er bleef een Duitse oorlogsfoto bewaard waarop we de sterk beschadigde romp, zonder kap en wiekenkruis, zien.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Gazette van Brugge en der provincie West-Vlaanderen, 15.02.1829
"Eenen allerschoonsten OLIE & GRAAN WIND MOLEN, met molen huis, magazijn enz. alle gebouwd in steen, met B. 0-21-08 ellen medegaande Erve, gestaan en gelegen te Eessen voorzeid, langs den steenweg, digt bij de stad Dixmude - De draayende en roerende werken van dezen molen zijn geschat tot Gl 2.794-12 cents.
Den kooper zal mogen ten rente behouden, voor een termijn van jaeren, tot 2/3 deelen der koopsom à 4 p.%
Staat boven de prysie der draayende en roerende werken, maar op 1.500 guldens.
Definitieven overslag, zonder verder uitstel op maandag 9 maart (1829), telkens ten 2 ure na-middag, in de herberg "DE TAFEL RONDE", binnen de stad Dixmude.

Archieven
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1909. Verzoekschrift van Philippe Cys om in Esen een graanwndmolen te mogen bouwen, 4 maart 1779.
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1926. Judocus van Biervliet, molenaar in Werken en Jan D'Hondt vragen elk toelating om een graan- en oliewindmolen op te richten in Esen op een verschillende plaats, 1786.
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1927. Octrooi voor Norbert de Ceuninck, 31.08.1786.
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1941 Norbert de Ceuninck vraagt om zijn oliemolen te mogen omvormen in een korenmolen, 02.04.1794; eerder al op 03.11.1787)
Rijksarchief Gent, Archief Raad van Vlaanderen - Correspondentie der Fiscalen, nr. 30.899.

Uitgegeven bronnen
Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
Topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850)
Gazette van Brugge en der provincie West-Vlaanderen, 15.02.1829 (verkoopsadvertentie)

Werken
Paul Huys, "Dossiers over betwistingen rond molens in 1780-1787 (Uit het Archief van de Raad van Vlaanderen in Gent)", Molenecho's, jg. 26, 1998, p. 107-112.
Luc Ervinck & Siegfried Debaecke, "Het drama van Esen", Koksijde, 1996, p. 25.
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 2. Gemeenten D-G", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1994.
H. Missiaen & P. Vanneste m.m.v. F. Gherardts  & O. Scheir, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Diksmuide, Deel I: Deelgemeenten Diksmuide, Beerst, Esen, Kaaskerke, Keiem en Lampernisse, Deel II: Deelgemeenten Leke, Nieuwkapelle, Oostkerke, Oudekapelle, Pervijze, Sint-Jacobskapelle, Stuivekenskerke, Vladslo en Woumen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL18", 2005.