Deze houten graanwindmolen aan de noordoostzijde van de Stokerijstraat (bij nr. 15), op de rand van de Betoosterse Broeken, ten noorden van de in 1858 aangelegde spoorlijn De Panne-Gent, op 1,2 km ten noordwesten van de kerk van Esen.

De staakmolen werd voor 1834 gebouwd en behoorde tot de vooroorlogse"Grande Distillerie d'Eessen" (Stokerijstrat 15), zoals aangeduid op de Atlas der Buurtwegen (ca. 1843) en de kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850). We zien de molen op deze Atlas der Buurtwegen aangeduid als een staakmolen op teerlingen.

Op 4 maart 1779 diende Philippe Cys een aanvraag in bij de Finaciële Raad in Brussel om in Esen een korenwindmolen te mogen oprichten. Dat leidde tot verzet van andere molenaars: Joseph Joye, meester-molenaar in Esen, Pieter Wullepit uit Esen en Carel Wullepit uit Woumen. Er volgde geen octrooi.
Judocus (Josse) Van Biervliet, zoon van Jan, molenaar te Werken, deed op 10 mei 1786 en op 19 november 1787 een aanvraag voor de oprichting van een graan- en oliewindmolen te Esen.
Jan D'Hondt deed eveneens op 10 mei 1786 een aanvraag voor de oprichting van een graan- en oliewindmolen te Esen, maar op een andere plaats. Tegen hun aanvragen rees veel verzet, o.a. van de burgemeester en schepenen van Diksmuide en van de molenaars van Diksmuide.
Norbert de Ceuninck, kuiper uit Veurne, kreeg op 31 augustus 1786 het octrooi om te Esen een oliewindmolen op te richten. De oprichting kwam er en  hij deed op 3 november 1787 en op 2 april 1794 een aanvraag om zijn oliemolen om te vormen tot een korenmolen. Deze handigheid (eerst olie-, dan korenmolen) deed heel wat beroering ontstaan bij de andere korenmolenaars van Esen. In de bundel wordt melding gemaakt van de andere twee molens te Esen, namelijk de "Hoogen Molen", eigendom van de familie Mergaert-Elle te Diksmuide, en de "Roggheveltmolen" van Joseph Joye.

Eigenaars na 1834:
- voor 1834, eigenaar: (van de grond) Willems-Van Dromme Robertus, eigenaar te Diksmuide
- later, eigenaar: (van de grond) Van Hille Jan-Baptist, eigenaar te Diksmuide
- 21.01.1848, erfenis: (van de grond) Van Hille Edouard en consoorten, eigenaar te Diksmuide (overlijden van Jan-Baptist Van Hille)
- 1849, erfenis: (van het gebouw) Van Woumen Louis en consoorten, eigenaars te Beerst
- 20.09.1862, erfenis: (van de grond) a) Van Hille Edouardus, eigenaar te Diksmuide en b) Verwilghen-Van Hille Robert, rechter te Sint-Niklaas (notaris Van Acker)
- 10.03.1884, verkoop: a) Roose-Verhelst Auguste, brouwer te Werken en b) Sabbe-Gryspeerdt Amatus, handelaar te Esen (notaris De Brauwere)

In 1884 werd de staakmolen afgebroken. De boerderij-stokerij werd in 1914 vernield, maar werd na de eerste wereldoorlog heropgebouwd. Deze hoeve, met nog gedeeltelijke omwalling en een poortgebouw, werd op 5 oktober 2009 vastgesteld als bouwkundig erfgoed.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Over de boerderij-stokerij waartoe de molen behoorde

Stokerijstraat nr. 15. Hoeve uit de wederopbouwperiode gelegen in de Betoosterse Broeken. Deze hoeve gaat terug op de vooroorlogse site van de "Grande Distillerie d'Eessen" zoals aangeduid op de Atlas der Buurtwegen (ca. 1843) en de kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850). Aanduiding van twee omwalde sites, ten oosten met bijkomend niet omwald neerhof en staakmolen.
De in de jaren 1920 heropgebouwde hoeve wordt gekenmerkt door losstaande witgeschilderde bakstenen bestanddelen onder rode pannen zadeldaken. Opstelling: deels bewaarde omwalling waarbinnen het L-vormig volume van poortgebouw (evenwijdig met de spoorlijn) en huis, waarachter zich het langgestrekte en hogere volume van stalling en schuur bevindt. De straatzijde van het poortgebouw en huis wordt getypeerd door een tuitgevel met vlechtingen (huis) en een korfbogige poortdoorgang onder verhoogde dakoverstek. Voorts rechthoekige en getoogde muuropeningen met kleine roedeverdeling. De erfzijde van het huis deels met vernieuwd parement, deels bewaarde kozijnconstructies met kleine roedeverdeling en klimmende dakkapellen. Het poortgebouw aan de erfzijde incorporeert de paardenstalling.
Achterliggende stalling, dwarsschuur en wagenhuis onder verspringende zadeldaken, korfboogpoort en versneden steunberen. Deels gewijzigde muuropeningen cf. actueel landbouwgebruik

Archieven
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1909. Verzoekschrift van Philippe Cys om in Esen een graanwndmolen te mogen bouwen, 4 maart 1779.
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1926. Judocus van Biervliet, molenaar in Werken en Jan D'Hondt vragen elk toelating om een graan- en oliewindmolen op te richten in Esen op een verschillende plaats, 1786.
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1927. Octrooi voor Norbert de Ceuninck, 31.08.1786.
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1941 Norbert de Ceuninck vraagt om zijn oliemolen te mogen omvormen in een korenmolen, 02.04.1794; eerder al op 03.11.1787)
Rijksarchief Gent, Archief Raad van Vlaanderen - Correspondentie der Fiscalen, nr. 30.899.

Werken
Paul Huys, "Dossiers over betwistingen rond molens in 1780-1787 (Uit het Archief van de Raad van Vlaanderen in Gent)", Molenecho's, jg. 26, 1998, p. 107-112.
Luc Ervinck & Siegfried Debaecke, "Het drama van Esen", Koksijde, 1996, p. 118 (foto van de kapotgeschoten stokerij).
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 2. Gemeenten D-G", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1994.
H. Missiaen & P. Vanneste m.m.v. F. Gherardts  & O. Scheir, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Diksmuide, Deel I: Deelgemeenten Diksmuide, Beerst, Esen, Kaaskerke, Keiem en Lampernisse, Deel II: Deelgemeenten Leke, Nieuwkapelle, Oostkerke, Oudekapelle, Pervijze, Sint-Jacobskapelle, Stuivekenskerke, Vladslo en Woumen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL18", 2005.
Missiaen H. & Vanneste P. m.m.v. Gherardts F. & Scheir O., "Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Diksmuide, Deel I: Deelgemeenten Diksmuide, Beerst, Esen, Kaaskerke, Keiem en Lampernisse, Deel II: Deelgemeenten Leke, Nieuwkapelle, Oostkerke, Oudekapelle, Pervijze, Sint-Jacobskapelle, Stuivekenskerke, Vladslo en Woumen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL18", 2005.