De Heimolen, Monninckmolen of Quaeymolen  van Roosbeek is een watermolen met bovenslagrad aan de Kasteelstraat op de Velpe, op 1,2 km ten noordoosten van de kerk van Roosbeek, op 50,47 meter boven de zeespeigel.
De molen droeg de benaming Heimolen in de 14de eeuw en Monnick Molen in 1470 (een verwjising naar het bezit vanhet klooster van Inde), Heydemolen in 1532 en Quaeymolen in 1619.

Hij werd vernield rond 1580 tijdens de godsdienstoorlogen. De grond en de dijk werden verkocht. De molen was toen eigendom van Anne Vleeminck, weduwe van Jan de Munter enh aar dochters Anne, echtgenote van Pieter van Haechdoren, en Elisabeth, echtgenote van Willem van Tonnaye. In 1640 was hij eigendom van Rodolphe van Navarra en maakt sindsdien deel uit van de bezittingen van het kasteel.

In de volkstelling van Roosbeek van 1702 wordt geen molenaar vermeld. In die van 1747 vinden we een telg van het ruim verspreide molenaarsgeslacht Geens:
(42) Hieronimus Gens, "molder over sijnen molen renderende onde(r) de 200 guldens sjaers, sijne huijsvrauwe, 2 domestiecken. 2 Peerden, 1 veulen boven het jaer, 3 koijen, 16 verckens, 8 braetverckens.  3 Haerten. Betalt. 36 (gulden) -14 (stuijvers)".
Verder Franciscus Geens (1747-1796), zijn echtgenote Barbara Clara De Wael en haar tweede man Josephus Chaltin, alsook Henricus Geens (°1796), zoon van Hieronimus Geens-Van Weddingen, die getrouwd was met Maria Josepha Chaltin, dochter van Chaltin-De Wael.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Deloen d'Enschedé barones Maria Clara Ghislenus Theodore, te Leuven
- 01.12.1852, erfenis: de Wouters Leon Franciscus Jozef, rentenier te Roosbeek
- 23.02.1859, ruil: de Wouters de Bouchout-Vandermalen Augustus Edouardus Franciscus Hubertus, eigenaar te Roosbeek (notaris Roberti)
- 21.04.1909, deling: de Wouters de Bouchout-Terlinden Philippus Josephus Marie Franciscus Ghislenus, eigenaar te Erps-Kwerps (notaris Roberti)
- 12.11.1936, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Philippus de Wouters de Bouchout)
- 16.10.1947, verkoop: De Keyser-Van Bristom Pierre, houthandelaar te Boutersem (notaris Roberti)

Het molengebouw werd opgetrokken in prachtige witte steen van Gobertange maar werd op tamelijk ongelukkige wijze met bakstenen hersteld.

In 1910 werd het houten raderwerk door gietijzer vervangen.  In 1959 werd de molen, die in verval was geraakt, ingericht als woning.  Door de slechte staat diende het gebouw gesloopt te worden. Er zijn nog restanten overgebleven. De waterweg van meer dan 1 km lengte is nog steeds zichtbaar.

In Roosbeek is het verhaal bekend van de zwarte kraai die de molenaar waarschuwde voor slechte invloeden op de kwaliteit van zijn meel.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Raymond Billen, "Vertellers bundelen oude verhalen over vernieuwde watermolens", Het Nieuwsblad, 22.10.2016. De molen van Overlaar is weer operationeel. Foto: Raymond Billen Hoegaarden - Hoegaarden en Bierbeek werken samen een programma uit rond de (gerestaureerde) watermolens. Fred Versonnen en Wim Collin maken daarover verhalen die zullen voordragen in scholen en volwassenenorganisaties. Het project Molenverhalen in Hoegaarden en Bierbeek volgt na een aantal succesvolle restauraties die watermolens. Molens in Hoksem en Overlaar bijvoorbeeld, zijn opnieuw in werking. Ze getuigen zijn een lange technologische evolutie. Molens kregen vaak centrale functie in de maatschappij en hebben veel invloed gehad op onze de geschiedenis, de economie, de techniek, de kunst, de volksdevotie, de taal, e.a. Een aantal vrijwilligers van de Gemeentelijke Erfgoedraad Bierbeek en van de Heemkundige Kring van Hoegaarden gaan samen op zoek naar archiefmateriaal over het bestaan en de betekenis van de Bierbeekse en Hoegaardse molens. Een andere groep vrijwilligers, zowel in Bierbeek als in Hoegaarden, gaat op zoek naar verhalen over bestaande of verdwenen molens. Dit doen ze door mensen te interviewen en zo verhalen te sprokkelen. Er kan hiervoor worden samengewerkt met lokale verenigingen (seniorenbonden bijvoorbeeld) en met het woonzorgcentrum. Vanuit dit aangeleverde materiaal maken Fred Versonnen en Wim Collin verhalen voor de scholieren en de volwassenen. Hiervoor willen ze een „vertelavond" organiseren. De verdere uitwijding komt aan bod op de (deze maand verdaagde) cultuurraad in Hoegaarden.

Raymond Billen, "Gezocht: straffe verhalen over onze watermolens", Het Nieuwsblad, 12.02.2017. Bart De Taeye is de trotse bezitter van de watermolen van Hoksem. Foto: FG Hoegaarden - Hoegaarden en Bierbeek werken aan een Molenproject, tegen de Open Monumentendag van zondag 10 september 2017. Het project wordt voorbereid in Hoegaarden en Bierbeek. Het begint met archiefonderzoek naar de aanwezigheid van wind- en watermolens in de twee gemeenten, nu en in het verleden. Lokale verhalenvertellers worden ingeschakeld om hierover historisch verantwoorde verhalen te verzamelen. Het is de bedoeling dat deze verhalen ter plaatse aan de molen, of de plaatsen waar molens hebben gestaan, worden verteld. Het molenerfgoed verdient ontsluiting door de integratie in wandel- en fietsroutes en andere toeristische producten. Over de watermolens (op de Mene in Meldert en Hoksem, op de Gete in de Ourystraat en in Groot- en Klein Overlaar) is al vrij veel geschreven, vaak van historische en van technische aard. Voor Hoegaarden heeft Frank Doperé zich verdienstelijk gemaakt. De jongste actie wil daar "verhalen" aan toevoegen, als deel van ons culturele erfgoed. Voorouders hebben kennis vaak verpakt in mooie, spannende, beeldrijke en soms aangrijpende verhalen. Vertellen werd een ambacht en luisteraars verbonden zich emotioneel met de verhalen. In Roosbeek is het verhaal bekend van de zwarte kraai die de molenaar waarschuwde voor slechte invloeden op de kwaliteit van zijn meel. In Utsenaken verdronk een molenaarsknecht in de Gete door toedoen van de duivel, hoewel de man zich achter tralies had verschanst. Zowel op de Cultuurraad als bij Heemkring Hoegaarden is opgeroepen om zo'n verhalen te signaleren. Dit werk zou moeten uitmonden in een prachtige wandeling die op Open Monumentendag kan worden beleefd. Voor Hoegaarden zal onder andere Noël Verlaers (Molenstraat) verhalen registreren.

"De molens van Vlaams-Brabant", Velpeleven, XXXII, 2005, 3, p. 51.
Geysens Robert, "Molens. Water- en windmolens van Boutersem", Velpeleven (Heemkundige kring Velpeleven - Boutersem), 2011, 4, p. 138-153.
M.A. Duwaerts e.a., "De molens in Brabant", Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961;
Herman Holemans, "Kadastergegevens: 1835-1985. Brabantse wind- en watermolens. Deel 4: arrondissement Leuven (A-L)", Kinrooi, Studiekring 'Ons Molenheem', 1993, p. 23-24.
Lieven Denewet, "Honderd bespookte molens in Vlaanderen. Een verzameling molensagen van de kuststreek tot het Maasland", Molenecho's, XX, 1992, nr; 3-4.
D. Schepens e.a., "De volkstellng van 1703 in oostelijk Vlaams-Brabant", Leuven, Familiekunde Vlaanderen. Regio Leuven, 2014.
Raymond Billen, "Gezocht: straffe verhalen over onze watermolens", Het Nieuwsblad, 12.02.2017.

Mailbericht
Herman Swinnen, 15.07.2015.