Molenzorg

Berlaar, Antwerpen


De molenaarswoning en de mechanische maalderij. Foto Agentschap Onroerend Erfgoed, 01.08.1987
Algemeen
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Stuivenbergmolen
Molen Andries
Dorekensmolen
Dorekesmolen
Schagermolen

Ligging
Schoolstraat 92
2590 Berlaar

zuidzijde
Ebroek
kadasterperceel B783


toon op kaart
Type
Staakmolen
Functie
Korenmolen
Gebouwd
voor 1571 / 1786-1787
Verdwenen
na 1683 / 1909, sloop
Beschrijving / geschiedenis

De Dorekensmolen was een standaardmolen aan de zuidzijde van de Schoolstraat (nr. 92).

De standaardmolen werd als Schagermolen vermeld in akten van 1571, 1583, 1585, 1626 en 1631. Hij verdween door een nog onbekende reden na 1683, maar werd in 1787 heropgericht.

Jan Peesch, inwoner van Berlaar, bekwam op 31 mei 1786 het octrooi om de graanwindmolen (her) op te richten in het kwartier "Arckel" in "Berlaer". Tegen het initiatief rees veel verzet. De lijvige oprichtingsbundel bleef bewaard in het Algemeen Rijksarchief Brussel.

We zien de molen niet aangeduid op de Ferrariskaart (ca. 1775), maar wel op de topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) en de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855).

In een kadasterdocument van rond 1830 werd de molen als volgt omschreven: "houten standaardmolen met eenen omgang en twee paar molensteenen welke gelijktijdig niet kunnen gebruikt worden. Niet sterk gebouwd en voordeelig gelegen; deselve wordt door de eigenaar gebruikt".

Eigenaars:
- 1786, (her)oprichting: Peesch Jan, inwoner van Berlaar
- voor 1834, eigenaar: Andries-Peesch Theodoor Andreas, molenaar te Berlaar
- later, de erfgenamen (overlijden van beide echtgenoten)
- 02.11.1836, deling: a) Andries Henri, te Berlaar, b) Andries Jean François, molenaar te Berlaar en c) Andries Rosalie, minderjarige te Berlaar (notaris Notelteirs)
- 06.08.1841, deling: a) Andries Henri, molenaar te Berlaar en b) Andries Rosalie, zonder beroep te Berlaar (notaris Notelteirs ) deel van Jean François Andries).
- 02.12.1842, maatschappij: a) Andries Rosalie, zonder beroep te Berlaar, b) Andries Victor, molenaar te Berlaar en c) Andries Carolina, rentenierster te Berlaar (notaris Notelteirs)
- 17.08.1880, verkoop: Andries-Goyvaerts Victor, molenaar te Berlaar (notaris Lambrechts)

De houten korenwindmolen werd in 1909 gesloopt.

Ter vervanging werd een maalderij gebouwd. Deze wordt bekroond door een windwijzer met het jaartal 1787, verwijzend naar het bouwjaar van de windmolen. Het is een verankerde baksteenbouw onder zadeldak met muuropeningen onder houten latei. Het woonstalhuis heeft een kern van circa 1847 en werd gedeeltelijk heropgebouwd in 1912. Het bestaat uit twee à één bouwlaag onder zadeldaken (kunstleien en mechanische pannen). Bakstenen lijstgevels op gecementeerde plint, van vier en vier traveeën; banden van gele en zwarte baksteen; getoogde muuropeningen met aanzet- en sluitstenen en arduinen lekdrempels. Stal met getande baksteenfries. De overige gevels zijn beraapt. Zowel de maalderij als het woonstalhuis zijn opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

Archieven
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad,  nr. 1926 (lijvige oprichtingsbundel met octrooi van 31.05.1786)
Kadaster Antwerpen, Mutatieregisters, Berlaar, schetsen 1847 (nr. 8), 1902 (nr. 16), 1913 (nr. 22).

Werken
L. Van Parijs & M. Schroyens, "Geschiedenis van Berlaar en Koningshooikt", Berlaar, 1984.
J. De Ceurster, Terugblik op Berlaar en Gestel, s.l.n.d., p. 43-44.
J. Th. De Raadt, "Berlaer et ses Seigneurs", Mechelen, 1889.
H. Holemans & P.J. Lemmens, "Molens der Zuiderkempen", Nieuwkerken, Ten Bos / Studiekring Ons Molenheem, 1978, p. 14,16.
Herman Holemans, "Provincie Antwerpen - Volledig overzicht van bestaande & verdwenen wind- water- & rosmolens", Kinrooi, Studiekring "Ons Molenheem", 1986, p. 18.
Herman Holemans, "Wind- en watermolens van de provincie Antwerpen. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 1. Gemeenten A-G", Opwijk, Studiekring "Ons Molenheem", 2009, p. 27.
H. Kennes & L. Wylleman, Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Mechelen, Kanton Lier, Bouwen door de eeuwen heen in in Vlaanderen 13N1, Brussel - Turnhout, 1990.
Karel Lemmens, "De Schagermolen van Berlaar", in: Ons Molenheem (Studiekring Ons Molenheem, Kinrooi), 1998, okt.-dec., nr. 4, p. 107-117.

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: zondag 2 juli 2017

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens