Molenzorg

Drogenbos, Vlaams-Brabant


Prentkaart. Verzameling Ons Molenheem
Algemeen
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Papierfabriek Catala

Ligging
Grote Baan 302
1620 Drogenbos

op de Zenne
kadasterperceel B5 en B6
Torreken, Zennestraat
400 m W v.d. kerk
kadasterpercelen B5 en B6
50°47'19' N 4°18'41" E


toon op kaart
Type
Watermolen
Functie
Korenmolen, oliemolen, later papiermolen
Gebouwd
1792, graan- en oliemolen / 1804, ook papiermolen
Verdwenen
1900, enkel nog met stoom / 2004, sloop gebouwen
Beschrijving / geschiedenis

De Watermolen van Drogenbos was een dubbelmolen (koren- en papiermolen) op de Zenne aan de Grote Baan nr. 302. De gebouwen stonden aan weerzijden van de Zenne. Zijn geschiedenis kan men omschrijving als de evolutie van eenwatermolen (graan- en oliemolen) tot de Papierfabriek Catala N.V., voor de productie van papier, karton en golfkarto

De oorsprong klimt op tot 1792 toen Anna Van Haelen, weduwe Wittouck, van het Oostenrijkse bewind de toelating kreeg om op de Zenne een watermolencomplex te bouwen. Op de linkeroever stroomafwaarts kwam zo een oliemolen tot stand, op de rechteroever lag een graanmolen met landhuis. Laatstgenoemde was gelegen in een bocht van de Zenne op een weide z.g. "'t Horeken", ook wel "Torreken" of "Toreken" genoemd, voor de helft eigendom van de abdij van Terkameren.

In een akte van 1794 beschreven als "den schoonen neuwen graenmolen daer op de riviere gebouwt, hebbende drij raeders ende drij coppele steenen ende alle de andere foor dese soo roerende als onroerende goederen wercken met het meuldershuys ende andere batimenten daer op staende ende alle syne voerdere toebehoerten...". Naderhand werd het deel van Terkameren tengevolge van de Franse Revolutie te koop aangeboden. De kinderen van de intussen overleden Anna Van Haelen konden het geheel verwerven in 1795. Rond 1800 besloeg de eigendom 3 ha 82 a en 50 ca en bestond het geheel uit een olie- en bloemmolen, een landhuis met paardenstallen, een koetshuis, een moestuin, aanplantingen, weiden en een Engelse tuin, het geheel omringd door een wal.

In 1803 werd de molen met alle bijhorigheden eigendom van Charles-Joseph de Liagre en zijn schoonbroer Georges-Louis Stevens, gehuwd met zijn zus Mariëtte Henriëtte Ghislaine De Liagre,die er een papiermolen aan toevoegden. Na de dood van Liagre, voor 1834, zette zijn  genoemde schoonbroer de zaak verder. Op 21 juni 1851 volgde de verkoop aan Charles François Stevens-Nerinckx, fabrikant te Drogenbos (notaris Van Mons). Charles François overleed op 8 mei 1872. Zijn weduwe (+ 22.08.1880) en kinderen erfden de papierfabriek.

De korenwatermolen op het perceel B5 werd in 1865 opgeheven en verenigd met de papiermolen. In 1879 werd een nieuwe stoommachine geplaatst, zodat in het kadaster werd opgetekend: "papierfabriek met water- en stoomkracht". In 1890 werden de gebouwen uitgebreid tot op het grondgebied van Ruisbroek. In 1900 kwam er nogmaals een nieuwe stoommachine. Vanaf dan werd geen gebruik meer gemaakt van waterkracht.

 In 1929 kwam het tot een fusie tussen de onderneming Georges Catala te Braine-le-Comte en de papierfabriek van Drogenbos. De eerste stoomketel van de gemeente werd hier in gebruik genomen in 1847.

Het grootste deel van de oude bedrijfsgebouwen werd gesloopt in 2004. Thans resten nog de neoclassicistische directeurswoning in de Zennebocht ten noordoosten van het huidige gebouwenbestand en een watertoren in de zuidoostelijke hoek van het domein.

Architecturale beschrijving van de directeurswoning (Agentschap Onroerend Erfgoed, Hilde Kennes)
Directeurswoning: bepleisterd en beschilderd herenhuis van zes traveeën, souterrain en twee bouwlagen onder leien mansardedak met oeil-de-boeuf en dakvensters onder gebogen fronton. Eenvoudige rechthoekige vensters in geriemde omlijsting op tot cordon doorgetrokken lekdrempels; bewaard schrijnwerk. Rechthoekige deur in entablementomlijsting, voorafgegaan door een bordestrap. Klassieke gevelbeëindiging bestaande uit een geprofileerde architraaf, een blinde fries en een houten kroonlijst op modillons en voluutconsoles; ten zuiden: brug en sluis om de turbine op gang te brengen. Watertoren op polygonale plattegrond, naar verluidt gebouwd in 1956; voet bestaande uit een betonskelet met bakstenen opvulling, ter ondersteuning van een licht overkragende kuip; rechthoekige vensters.

Lieven DENEWET & Jacques LORTHIOIS

Literatuur

J. Lorthiois, Les origines des papeteries de Drogenbosch, in Ucclensia, Geschied- en heemkundige kring van Ukkel en omgeving, nr. 39, november-december 1971, p. 3-10.
Drogenbos. Een dorp tussen grootstad en platteland. Beelden van toen in foto’s en prentkaarten, Heem- en Geschiedkundige Kring, s.l., 1993, p. 81, 91.
Droogenbosch anno 1798. Een historische schets, Brochure 10de Open Monumentendag, 12 & 13 september 1998, p. 12-14.
Paul Martens, Drogenbos in oude prentkaarten / Drogenbos en cartes postales anciennes, Zaltbommel, Europese bibliotheek, 1972.
M.A. Duwaerts e.a., De molens in Brabant, Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961, p. 84.
Herman Holemans, Kadastergegevens: 1835-1985. Brabantse wind- en watermolens. Deel 2: arrondissement Halle-Vilvoorde (A-L)", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1991.Hilde Kennes m.m.v. B. Daveloose, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Vlaams-Brabant, Gemeente Drogenbos, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen VLB9, 2009.

Overige foto's

<p>Papierfabriek Catala</p>

Prentkaart. Verzameling Ons Molenheem

<p>Papierfabriek Catala</p>

Prentkaart. Verzameling Ons Molenheem

<p>Papierfabriek Catala</p>

Prentkaart. Verzameling Ons Molenheem

<p>Papierfabriek Catala</p>

Foto: Hilde Kennes, 16.08.2004

<p>Papierfabriek Catala</p>

Foto: Hilde Kennes, 16.08.2004

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: zaterdag 22 augustus 2015

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens