De “Oostmuelne” was een aanvankelijk een staakmolen, later een stenen windmolen, gelegen aan de Damse Steenweg, bij de "Nieuwe Reke" en de villa Notterdam-Spriet uit 1928, op 600 meter ten oosten van de kerk van Dudzele.

Hij werd voor het eerst vernoemd in 1314: "int ambocht ende prochie van Dudzeele, noord over den wech, die strect van Jans moelne van Werden te Dudzeele waert".
Hij werd in 1447 vermeld in de Ommeloper van Reigaersvliet.  Rond 1480 bezat de heer van Dudzele zes molenwallen, vier molens waren in werking: de Oostmolen, de Westmolen, de Eikemolen en de Pannemolen. De twee molenwallen waren die van de verdwenen Ricellemolen en de Berghmolen. De Oostmolen en het molenhuis stonden op 81 roeden cijnsgrond langs de huidige Stapelvoordestraat bij de Hoge Maet.

De Oostmolen, ook de "Kleine Molen" genoemd, raakte ca. 1500 buiten gebruik en werd gesloopt.

Pas in 1658 werd hij door een nieuwe vervangen.

Pieter Charlet, de zoon van Pieter en van Kathelijne Van Poucke, kocht in 1751 aan: de Kleine Molen met woonste van de molenaar, groot omtrent 81 roeden cijnsland behorende den Here van Dudzele, mede nog 52 roeden land zuid-oost van de molen, al liggende te Dudzele bij het dorp (dicht bij 'Het Kasteeltje', nu verkeerdelijk Schottenhof genoemd).

Apper drie jaar later, in 1754, verkocht Pieter Charlet de molen aan Joseph Beyts, zoon van Pieter.

Bij toestemming van de Bestendige Deputatie van de provincie West-Vlaanderen op 2 maart 1837 werd de staakmolen herbouwd als een stenen windmolen.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Gilliodts-Deroo Louis, eigenaar te Brugge.
- 20.07.1848, erfenis: de erfgenamen (overlijden van Louis Gilliodts)
- 30.11.1848, deling: (van de grond) a) Gilliodts-Dewitte Pieter, eigenaar te Brugge en b) Gilliodts Julie Marie, weduwe Vandamme François; erfpachter is Vandenbussche-Kindt Pieter, molenaar te Dudzele (notaris Colu...)
- 03.04.1850, erfenis: (van het gebouw) Vandenbussche-Kindt, de weduwe (overlijden van Pieter Vandenbussche)
- 14.06.1851, deling: (van de grond) Gilliodts Julie Marie, weduwe Vandamme Frans, eigenares te Brugge (notaris Colu..)
- 18.08.1855, gift: (van het gebouw) Van Kerschaever Franciscus, molenaar te Dudzele (notaris Proot)
- 29.05.1869, verkoop: (van de grond) Van Kerschaever-Cattoor Francis Xaverius, molenaar te Dudzele (notaris Claerhoudt)
- 18.03.1895, verkoop: Eeckman-Borrem Hendrik, de weduwe, rentenierster te Brugge (notaris Pollentier)
- 07.12.1904, verkoop: Hoemaecker-Vandewalle Louis, molenaar te Dudzele (notaris De Vestele)
- 25.05.1921, verkoop: Van Houtte-Maelstaf Cyriel Joseph, molenaar te Dudzele (notaris De Puydt)
- 08.11.1927, verkoop: Lanckriet-Quartier Eduard Leopold, werkman te Dudzele (notaris De Puydt)

Naast de molen werd in 1913 een stoommaalderij gebouwd, maar er werd ook nog met de wind gemalen.

Onder de laatste molenaars vermelden we Louis Hoemaecker (1890-1920) en Cyriel van Houtte (tot 1927). Deze verkocht molen, erf en huis aan Edward Lanckriet. Hij maalde liever met de mechanische maalderij die naast de molen stond en stopte met malen met de wind in 1936. Een jaar later werd de molen definitief gesloopt. De rest van de molenwal ligt tussen de huisnummers 3 en 7 van de huidige Stapelvoordestraat.

Lieven DENEWET, Maurits COORNAERT & Herman HOLEMANS

Germain Vandepitte, "Oktrooi voor het bouwen van een korenwindmolen te Dudzele anno 1658", Rond de Poldertorens, XV, 1973, nr. 4, p. 115 e.v.

Louys De Blaesere, Ridder van Idewalle, Watergraaf en Moermeester van Vlaanderen, verleent octrooi ofte toelating aan Lieven Saman om een korenwindmolen op te richten in de parochie Dudzele. Hij schenkt dit octrooi uit kracht van zijn ambt als watergraaf, ter bevordering van de domeinen van de Koning-Graaf van Vlaanderen, na de drie voorgeschreven kerkgeboden (afroeping 's zondags na de mis, van op de kerkstegel te Dudzele) en na gunstig advies door de President en de Leden van de Rekenkamer van Rijsel (een soort ministerie van Financiën).

Die molen mag gerecht worden op een molenwal die behoort aan de Prins van Chimay, Heer van Dudzele. Saman mag er mede 'breken en malen' alle soorten van granen en mouten, zowel voor de inwoners van Dudzele als voor de omliggende plaatsen.

Daarvoor moet hijzelf, zijn erfgenamen, of zij die mede de molen bedrijven, jaarlijks 16 pond parisis betalen aan de Watergraaf van Vlaanderen. Die cijns zal duren zolang de molen zal malen 'ende den staecke van diere rechte staen sal'. Als de molen verandert van eigenaar door verkoop, erfenis of hoe ook, moet de nieuwe eigenaar één keer dubbele cijns betalen, plus vijf schellingen parisis registratierecht 'van de naeme te verstellen'. De gewone jaarlijkse cijns zal ingaan op de eerste dag dat de molen zal malen. En een authentieke kopie van het octrooi moet aan de 'Watergravie' bezord worden.

Er is ook de uitdrukkelijke voorwaarde dat, moest later blijken dat deze molen schadelijk is voor de belangen van de Vorst of voor die van de gemeenschap, dat dus Lieven Saman en zijn opvolgers verplicht zullen zijn de molen af te breken, zonder daarvoor enige schadeloosstelling to kunnen eisen van de Koning. Maar zij zullen ontslagen werden van de jaarlijkse cijns. Moest er hierover geschil ontstaan, dan is alleen en uitsluitend in de zaak bevoegd de Rekenkamer van Rijsel.

Aan het oorspronkelijk charter hangt de zegel van Louis De Blaesere en het is door hem ondertekend op 10 maart 1658. Nadat hij bevonden heeft dat de duplicata overeenstemt met het origineel, heeft P. Eelinga Zuijdelijnde, erfachtig watergraaf en Moermeester, Groot Zwaanier van Vlaanderen, de kopie gezegeld en ondertekend op 20 juli 1685.

00000

Wij kennen geen ander gepubliceerd octrooi voor het bouwen van een windmolen in het Noorden van Brugge. Daarom geven wij dit afschrift in oorspronkelijke vorm, als bijlage.

Voor onze lezers die niet gewoon zijn met oudere teksten om te springen, willen we een paar verklarende nota's toevoegen. Er komen twee soorten afkortingen voor in onze tekst. Ten eerste, een schreefje boven het woord. Zoals Mourmre, d.i. moermeester. Moeren zijn turfontginningen. De heer Eelinga bv. was Watergraaf, Moermeester en Groot Zwaanier (vergelijk met Groot Valkenier) van Vlaanderen.

In 1600 waren deze feodale bedieningen geen eigenlijk ambt meer, maar ze brachten een aardig centje op, zoals hier b.v. 16 pond parisis per jaar, waarvan weliswaar een deel in de staatskas, de Rekenkamer van Rijsel, terecht kwam. De Watergraaf had dus blijkbaar niet alleen fiscaal toezicht op het waterrecht, maar ook het windrecht van de Graaf van Vlaanderen (misschien nog uit de tijd dat er alleen watermolens bestonden en in de 13e eeuw windmolens bijkwamen).

Verdere streepjes-afkortingen: Vlaen = Vlaenderen; pten lren = patente letteren, hier octrooibrief; van = vande, vinden of vander; ome = omme; voorn = voornoemde, d. i, hierboven vernoemd. Een tweede groep afkortingen vinden wij meer 'gebruikelELjk': b.v. C Mat = Coninclicke Majesteyt; behoorel. = behoorelicke; sijl. = sijlieden = zij e.d.; voorse voorseyde of voorscrevene = hierboven vermeld; ponden paris. (ook schell pis)= ponden parisis.

Eén pond was gelijk 20 schellingen, één schelling was 12 deniers of penningen. In onze tekst staat: 'sesthien ponden paris. van XX gr.' Als we weten dat een pond groten of een Vlaamse pond twaalfmaal groter was daneen Parijse pond, dan verstaan we dat 1 grote of Vlaamse penning gelijk was aan 1 schelling parisis; dus 20 Vl.gr. was zoveel als 1 pond par. Als we goed de tekst begrijpen, moest er bij verkoop of erfenis van de molen een kopie van het octrooi gedeponeerd worden op de watergravie. Hebben we hier soms, 27 jaar na het verlenen van het octrooi, te doen meteen dergelijke 'copie authenticue'?

00000

De molen waarvan sprake, mocht opgericht wordenop 'sekeren meulonwal competerende den prince van Simay', Heer van Dudzele. Als we weten dat de grond waarop de Grote Molen (Dorps- of Westmolen) stond, de Heer van Dudzele toebehoorde. Als we weten dat de Oostmolenwal de Heren van Dudzele eveneens toebehoorde; en dat de grond waarop de Pannemclen opgericht werd eveneens van de Heren van Dudzele was, dan kunnen wij ons afvragen welke molen het mag geweest zijn. Eén ding: naar ons beste weten stond er in 1600 een molen noch op de Rijselmolenwal, noch op de Berchmolenwal of de Dullemolenwal.

De enige aanwijzing is hier dat het octrooi werd verleend aan Lieven Saman. Maar wie was die Lieven? Was het een particulier of een molenaar? Op zoek naar deze Lieven vonden we een staat van goed en dankten reeds de hemel. Helaas, toen het ons gebracht werd, was het triestig om zien: één enkel blaadje, de rest spoorloos. Uit de inhoud van de tekst: 'rectum 4/3/ 1680 (?) present digeeren Schepenen... compareerden Jacob Vermeulen ghetrauwt met Magdaleenen Willaerts te vooren weduwe van Wouter De Jonghe fs Wouter, voogd van Diederijck.oudt 8 jaer en Cornelis 13 jaer, de kynderen van Jacques fs Lieven Saman ter prochie van Wenduyne, die hij had binnen huwelijck met Petronella De Jonghe fa Wouter overleden ter selver prochie acht maenden daernaer'. Daar stonden we. Gelukkig vonden we de staat van goed van deze Jacques fs Lieven. '... doende Joos Vermeulen fs Maerten, gehuwd met Magdaleene Willaert fa Jan voogd van Jacob, Didrijck ende Cornelia de drie kinderen van Jacques Saman fs Lieven bij Petronelle De Jonghe fa Wouter dochter van de zelve Magdaleene Willaert, die zij gehad heeft bij de voorzeide Wouter De Jonghe haren eersten man, waervan Jacob is overleden omtrent een jaar na zijn moeder in de maand meye...

Wat ons hier het meest interesseert is dat Jacques molenaar was te Wenduine. Ook hij was proostlaat. Verder werd een Gillis Vervake vernoemd uit Dudzele, die gehuwd was met Schijnken Deneve rechtsweert van Petronella De Jonghe, zodat we gerust mogen stellen dat het hier om dezelfde familie Saman gaat, dat het molenaars waren en dat déze Lieven het octrooi kreeg.

Verder blijven het nobele onbekenden. Nazicht van de parochieregister Dudzele geeft ons geen overlijden van een Lieven Saman. Met tijd en boterhammen vinden we wel iets terzake.

Bronnen:
Rijksarchief Brugge; Familiefonds I nr. 138, vergunning bouw molen
Rijksarchief Brugge, Staat van goed, 4e reeks nr. 989, Saman Lieven 
Rijksarchief Brugge, Staat van goed, 3e reeks nr. 2409, Saeman Jacques.

Bijlage : (afschrift oorkonde op perkament)

Ick Louys De Blaesere Ruddere van Idewaele etc, Raedt Watergrave ende Mourm(ees)tre sConincx van Castillien, Leon, Arragon etc, Grave van Vlaendre, etc. etc, ende dat van sijne Lande ende graefschepe van Vlaendre te weten, allo de gonne die dese presente lettren sullen sien ofte hooren leesen dat ick in qualiteyt als boven uyt crachte van mijne commissie, omme d'augmentatie vande domeynen sConincx ons geduchs heere, naer behoorel. kerckgeboden, danof alvooren gedaen; ende bij advyse van mijn heeren den president ende luyden van rekenijncamer van de C(onincklyck) Ma(jesteyt) tot Rijsel, hebbe geconsenteert ende geoctroyeert, consentere, ende octroijere bij desen aen Lieven Saman op to mon:hen rechten ende erigeren, eenen Coorenwindtmeulen, binnen cle prochie van Dudzele, landen van Vryen op Sekeren meulenwal competerende den prince van Simay, omme mette selve te breken, ende maelen alle sorten van graenen ende mouten, soo tsynen behoeve, van insetene dor selver prochie, als ander circumvoisine plaetsen, mits bij hem, syn hoirs, ende naercommers, ofte de gonne syn actie hebbende, alsoo lange den selven meulen melen ende den staeck van diere rechte staen sal jaerel. betaelende in den ontfanck van de watergraeve van Vlaendren. in bekentenisso van dien de somme van sast Tien ponden paris. van XX gr. tpondt, ende als den selven meulen veranderen sal, bij coope, versterfte ofte andersins, soo wort den gonne daartoe commende gehauden te betaelen dobbelen cheyns eens, mitsgrs (mitsgaeders) aen den ontfangere vande watergravie van de naeme te verstellen vijf schell. welcken cheyns ende jaerelicksche recognoissance sal ingaen van eersten dagh dat den selven Meulen sal hebben gedraeyt ende heeft gemaelen, mitsgr. copie authenticque van desen Octroye ende danof in syne rekenijn ontfanck te maecken, ende dat op expresse conditie, dat indien naemals beyonden wierde den selven coorenwindtmeulen schaedel. te veesen syn voorn Ma(jesteyt) ofte den gemeenen sal den voorn(omde) Lieven Saman, sijn hoirs, ende naercommers ofte de gonne syn actie hebbende gehauden weesen den selven te weeren ende demolieren, sonder ter dier causen oenige schaede, ofte interesten te moghen presenteren tot laste van de voors(eyde) Ma(jesteyt) behaudens dat van dan voorts sijl. ontslagen sullen syn vande vermelde recognoissance, ende bij soo verre hieromme geschil quaeme sal danof de kenisse competeren myn heeren vande rekenyncamer, of financien alleen, ende privative. in kennisse der waerheyt, soo hebbe ick watergrave voorn dese geteeckent, ende gesegelt, met mijnen zegel ordinaire den xviij martij 1658 was ondt Louys de blasere, ende gesegelt met eenen zegel gedruckt in rooden wasse. Wy Raedt sConincx Erfachtigh Watergrave ende Mourmre Groot Swaenier van Vla(enderen) hebben dese duplicata bevonden t'accorderen, met Syn Originel, ende gesegelt met onsen zegel ordinaire den xx iuly xvjc en tachtentigh (sic) P. Eelinga Zuijdolijnde,

Nota: Groot Swaenier. In principe behoorde het visrecht en het jachtrecht over geheel het grondgebied van het graafschap aan de Graaf van Vlaanderen. Dit recht werd, waar hier waar daar, in leen gegeven. De zwanenjacht (zwanen-kwaak) in de broeken en op de vijvers was een onderdeel van het jachtrecht. Sommige plaatselijke Heren bezaten zwaberierecht; o.a. de Heren van Oostkerke, van Beenem, van Moerkerke, van Assebroek, van Snellegem, van Tillegem.
Zwanen kweken in kasteelgrachten en -vijvers was een feodaal voorrecht, zoals het een feodaal recht was duiven te kweken. Oorspronkelijk zal de Groot Zwaanier in feite het toezicht hebben gehad op de zwanedriften in het Graafschap. Maar rond 1650 was dit reeds een ere-ambt, dat wat geld opbracht. Dat zelfs in de 17e eeuw de Graaf aan zijn zwanenrecht hield bewijst het voorschrift van 31 oogst 1631: ''Verbieden oick eenighelyck te schieten, gift in eenigher manieren te stooren de swaenen die vergaaderen in plaetsen daer toe by ons ende onse voersaeten geordineert, diemen naempt Swaenen-driften...' (Zie, Cout. Bourg de Bruges, deel II, p. 108). Zwanendrift betekent kudde zwanen - vergelijk met 'een drift ganzen. Het gaat hier blijkbaar ook om wilde zwanen zoals nog heden ten dage, maar toen veel regelmatiger en veel talrijker, vooral gedurende de trek, neerstreken op plassen en kreken.

------------

Jan Rotsaert, "Molenaars in de  schaduw van de poldertorens. Een greep uit de genealogie Cattoor (1)", Rond de Poldertorens, jg. 1972, 1, p. 13-28.

Naast een onweerstaanbare drang naar molens, die hij van zijn voorvaderen had meegekregen, scheen Joseph Cattoor zich toch ook nog iets aan het landbouwbedrijf te interesseren. In 1726 koopt hij aan Anna Bogaert, de weduwe van Jan-Baptist Haeck, 6 gemeten 1 lijne en 26 roeden land in het Ambacht van. IJzendijke, in de prochie Sint-Margriete, gelegen in St-Lievenspolder, en 2 gemeten 26 roeden te St-Jan-in-Eremo, palende noord de Mandeweg in de Bentillepolder (21). In hetzelfde jaar koopt hij 36 roeden land eveneens te St-Jan-in Eremo, palende zuid aan de Clinckaertgeule, noord de dijk tussen St-Jans- en St-Jeronimuspolder en palende west aan een stuk land dat hem reeds toebehoorde (22).

In 1729 koopt hij, zoals reeds hoger gezegd, een stuk vaderlijk patrimonium, de 'Hoornemeulen' te Moerkerke. In 1735 koopt hij een getimmerd hofstedeken met 4 gemeten land eveneens te St-Jan-in-Eremo, in het 4e begin van de St-Janspolder, palene oost aan d'Hoochstrate (23).

In 1749 wordt bij Lieven Wils, de peter van zijn zoon, wegens schulden, aangeslagen een coorenwintmeulen ghenaemt Sint Jansmeulen, met zijn toebehoorten en draeyende werken, wal en verdere erve, benevens 25 roeden cheinslant, ghelegen te St-Jan-in-Eremo t'eynden den Dyck, tussen de St-Jans-, de St-Lievens- en de St-Jeronimuspolders. Deze molen had Joseph Cattoor reeds in pacht. Samen met de ceurbroeder van Eecloo Jan Dobbelaere fs Lieven by Anna De Keysere, wordt hij eigenaar van dit alles (elk voor de helft) by coope à la hauche ten stocke van Maximiliaen Donckerclocke, ten prijse van 355 pond 10 schell. en 3 grooten Vlaams wisselgeld, salaris en kosten van de stokhouder inbegrepen.(24).

Uit het huwelijk van Joseph Cattoor met Petronella Thiry zijn ons twee kinderen bekend:
Jeanna-Maria, gedoopt te St-Jan-in-Eremo op 6.9.1725. Zij werd de derde echtgenote van Jacobus Van Houtte (25) en overleed te Lapscheure op 40 jarige leeftijd op 4.4.1765.
Livinus-Bernardus, die volgt.

Lieven-Bernard Cattoor, zoon van Joseph en Petr. Thiry werd te Sint-Jan-in-Eremo gedoopt op 15.3.1730. Zijn peter was Lieven zijn meter Petronella Vande Neste. Na op 27.12.1751 te Sint-Jan een voorhuwelijkscontract te hebben afgesleten, trouwde hij met Brigitta Constant, de weduwe van Zeger Van Moere, en ging zich te Lapscheure vestigen (26). Aldaar overleed zijn echtgenote reeds op 26.5.1758, geen kinderen nalatend.

Lieven Cattoor, die wegens de nalatenschap van zijn moeder gerechtigd was in 1/8 deel van de reeds meermalen aangehaalde 'Hoornemeulen' te Moerkerke, verwierf tijdens dit huwelijk de volle eigendom van de molen door afkoop van de anderen 7/8 jegens zijn vader, zijn zuster Joanna en de kinderen van zijn moeder uit haar eerste huwelijk met Pieter De Smidt (27). De goederen door Brigitta Constant ingebracht bij haar huwelijk, gingen van rechtswege terug naar haar bloedverwanten (28). Bij haar testament echter had zij haar echtgenoot bedacht met 50 ponden groten wisselgeld in specie, haar diamanten ring, haar trouwring en haar diamanten kruis.

Uit de staat van goederen te haren sterfhuize opgemaakt, weten wij dat beide echtgenoten te Lapscheure een hoeve uitbaatten. De belangrijkheid ervan kan men beoordelen aan de hand van de dieren die in de boedelbeschrijving zijn opgenomen (29): 6 werkpaarden en een jonc, 7 coeyen, 2 veirzen, 6 calvers, 1 zeuge en 10 viggens, 13 andere zwijnen en 80 hoenders.

Brigitta Constant werd in de kerk te Lapscheure bijgezet naast het graf van haar eerste echtgenoot. Het witstenen grafsteen die Lieven Cattoor had laten maken, 2.24 m lang bij 60 cm. breed kostte 12 pond. Niet zo heel lang bleef Lieven Cattoor weduwnaar. Hetzelfde jaar nog hertrouwde hij te Dudzele met Joanna-Francisca Vermeir, de dochter van Paulus en van Cecilia De Landtmeter, en ze gingen zich op deze gemeente vestigen. Hij overleed op 29 december 1795 in de ouderdom van 66 jaar. Zijn nagedachtenis is tot op heden bewaard gebleven op de grafsteen van zijn schoonouders in de kerk te Dudzele (30).

Lieven Cattoor had zich, wellicht door zijn huwelijk met Joanna Vermeir, geheel op de landbouw toegelegd. Zijn schoonvader Paulus-Franciscus Vermeir, zoon van Guilliame bij Martine Van Varenbergh, geboortig van Erembodegem in het land van Aalst circa 1708 en te Dudzele overleden op 7.11.1760, was in deze prochie op 15.3.1732 in het huwelijk getreden met Cecilia De Landtmeter, dochter van Sebastiaen bij Pieternella Manchet. Hij bleef te Dudzele gevestigd, waar hij van Jacques De Witte, heer van Cleyhem, een hofstede in pacht nam, gelegen in het dorp, west van de kerk, palende aan de steenweg naar Westkapelle enerzijds en aan de baan die recht naar Lissewege voer (d.i. de rechte baan die nu omwille van het Boudewijnkanaal doorsneden is en langs dit kanaal verder naar het noorden loopt).

In 1741 kan hij dit goed, groot 43 gemeten 2 lijnen en 5521 roeden aankopen. In dit zelfde jaar vergroot hij zijn bezit door aankoop van 3 percelen: een perceel van 6 gemeten 70 roeden liggende noord-west (sic) van de kerk en noord-oost bij Stapelvoorde, met aan te zuidzijde het leen genaamd 'Weerden Wegh' en aan 't westeinde de heerweg die van 'Pisabeele' naar 'Coppenytsbrugghe' loopt; het tweede perceel van één gemet 18 roeden gelegen noord van de kerk en oostwaarts over de heerweg die komt van Dudzele en loopt over de 'Hoogtebrugghe'; het derde perceel groot 1 gemet 1 lijne 28 roeden, noord vaan de kerk, zuid-oost over de Hogebrugge (32). In maart 1751 koopt Paulus Vermeir 'a la hauche' aan de kinderen Ccbrysse tegen 10.15.1 lb wisselgeld het gemet, een hofstede met 32 gemeten 95 roeden land liggende merendeels te Dudzele en deels te Oostkerke (33). In maart 1750 had hij reeds een stuk land gekocht van 4 gemeten 9 roeden liggende te Dudzele tussen de Oosterweg en de Ooststrate, oost van de hofstede van wijlen Christoffel Demaecker (34). In 1759 koopt hij aan Ignace D'Hooghe en Teresia Ancheman een behuisd hofstedeken van 20 gemeten 1 lijne 31 roeden gelegen te Dudzele verre noord van de kerk, hofstede die toen in pacht gebruikt werd door Jan Joossens (35).

Na het overlijden van zijn schoonvader in 1760 nam Lieven Cattoor dezes landbouwbedrijf over en baatte verder de hoeve uit, waarvan hij 'causa uxoris' voor de helft eigenaar van geworden was. In 1766 werd hij volle eigenaar van dit goed door afkoping van zijn schoonmoeder Cecilia De Lanstmeter van de tweede helft (36).

In 1762 was hij reeds eigenaar geworden van een perceel van 1 gemet 1 lijn 32 roeden hooigars gelegen noord van de kerk, door koop 'a la hauche' ten stokke van Pieter Moentack, voor de prijs van 12 pond groten wisselgeld (37) en in 1767 kwam daarbij nog een perceel zaailand van 1 gemet 4 roeden, zijnde een lanc stuck, gelegen in de 'Oosthovinghe' palende oost aan de heerweg, west aan de watergang die door de hovinge loopt; dit door koop uit ter hand jegens Michiel Van Zandweghe en Monica Bogaert, voor de som van 19 pond (38).

Komt de Franse overheersing met veel tamtam over 'Egalité-Fraternité-Liberté' en een opwaardering van onze muntwaarde, waarvan wij ons best een gedacht kunnen vormen door volgende transactie: op 9.3.1795 (19 Ventose an III) verkopen Lieven Cattoor en zijn echtgenote een perceel van 4 gemeten 1 lijne 32 roeden vette garsland en een perceel van 1 lijne 29 roeden zaailand noordoost van de kerk te Dudzele, palende aan de ader 'Krom' met de zuidzijde en aan de heerweg met de noordzijde, verkoop publiek gedaan 'a la hauche' en toegewezen aan de borger Jacques Rabaut van Kortemark, wonende te Brugge, voor de som van zegge wel 27.769 livres 17 stuyvers en 8 deniers tournois (39).

Na het overlijden van zijn weduwe Joanna Vermeir in 1816, werd van hun goederen onder de kinderen verdeling gehouden. Te dien einde werden op verzoek van de erfgenamen al de onroerende eigendommen op kaart gebracht (40) en onderverdeeld in 19 percelen, boomgaard, gars, zaailand, maaigars en bos, daarin begrepen een schone hofstede zijnde de herberg 'Het Hof van Commercie', samen groot 65 gemeten 28 roeden, alles gelegen ter commune van Dudzele, in het dorp, west van de kerk, binnen het beloop van de Watering van Groot Reygaertsvliet, waarvan het grootste gedeelte, mede Het Hof van Commercie, de hoek uitmaakte van de steenweg naar Westkapelle en de baan naar Lissewege; een ander gedeelte gelegen langs de Doestweg; nog een ander bij de hoeve Stapelvoorde en een perceel tussen de Brugse steenweg aan de oostzijde en de Watergang of het Verloren einde aan de westkant.

Wij troffen Lieven Cattoor aan als landbouwer, als hoofman van Dudzele, echter nooit als molenaar. De drie molens te Dudzele: de Westmolen, de Grote Molen of Dorpsmolen en de Kleine Molen, ook Hoogmolen of Oostmolen genaamd, behoorden niet tot het patrimonium der Cattoors; en toch kan men zeggen dat de Grote Molen of Dorpsmolen en de Cleene Molen of Oostmolen in zekere mate met deze familie verband hielden. Wij zien dat in 1751 de Kleine Molen met woonste van de molenaar, groot omtrent 81 roeden cijnsland behorende den Here van Dudzele, mede nog 52 roeden land zuid-oost van de molen, al liggende te Dudzele bij het dorp (dicht bij 'Het Kasteeltje', nu verkeerdelijk Schottenhof genoemd) aangekocht werd door Pieter Charlet, de zoon van Pieter en van Kathelijne Van Poucke, deze laatste de grootmoeder van onze Lieven Cattoor, eigendom die in 1754 overgaat op Joseph Beyts (41).

De Grote Molen, gezeid Dorpsmolen, met molenwal en alle draaiende delen, staande op circa 96 roeden. cijnsland behorende den Here van Dudzele, en voorts nog een behuisd hofstedeken, schuur en stallingen, ende nog een woonhuys sijnde eene backerije, onlancx nieuwe ghemaeckt, met een gemet een lijne en eenige roeden boomgaerd en hoveniershof, alles liggende te Dudzele, zuidwest van de kerk; den molen tusschen de Brugsche baan ende den Waterganck, het hofstedeken ende de backerije over den molen en over den Dudzeelschen Waterganck, kemen door kope jegens Gerard de Pré en consoorten in het bezit van Lauwereyns Vanden Bussche en Martha De Bruyckere, dochter van Pieter bij Pieternelle Verkest, welke Martha De Bruyckere door haar tweede huwelijk met Jacob Pauwaert, de schoonmoeder zou worden van een der zonen van Lieven Cattoor (42). Het bloed kruipt waar het niet vloeien kan.

Uit het huwelijk van Lieven Cattoor en Joanna Vermeir kwamen 11 kinderen:
Cecilia-Joanna, gedoopt te Dudzele op 28.9.1759. Haar peter wes Cornelis Bertholf, haar meter was haar groottante Joanna De Landtmeter. In 1752 werd de echtgenote van Bonaventure Deneve,
Francisca-Isabella, gedoopt te Dudzele op 18.5.1761. Haar peter was nonkel Frans Vermeir, haar meter Cornelia De Landtmeter. Op 9.12.1788 trouwde zij met Petrus Constant van St-Kruis.
Livinus-Josephus-franciscus, gedoopt te Dudzele op 12.11.1762 en er op 16.9.63 overleden. Peter: Thomas Goedtbroey; meter: Isabella De Paridt.
Livinus-Franciscus, gedoopt te Dudzele op 28.8.1764 en er op 22.10.1773 overleden. Peter: Antoon Bertholf; meter: tante Livina Verkerke, vrouw Frans Vermeir (43)
Carolus-Bernardus, gedoopt te Dudzele op 2.11.1766. Peter: Carolus Breydel; meter: Pieternelle Breydel.
Bernardus-Hadrianus, gedoopt te Dudzele op 21.8.1768. Peter: Jan Vander Heeren; meter: Maria De Zutter.
Joannes-Paulus, gedoopt te Dudzele op 28.2.1770. Peter: Jan Vermeir; meter: Anna De Landtmeter.
Paulus-Franciscus, gedoopt te Dudzele cp 20.3.1772. Peter: Franciscus-Dominicus Rotsaert, meter: Maria-Anne Sompels.
Jacobus-Franciscus, die volgt.
Isabella-Clara, gedoopt te Dudzele op 19.9.1775. Peter: Frans De Maecker; meter: Rosa Van Houtryve.
Joanna-Livina, gedoopt te Dudzele p 1.5.1778 en er op 30.10.1779 overleden. Peter: Frans Ma1efasan; meter: Helena Pauwels.

Cattoor Jacobus-Franciscus, zoon van Lieven en van Joanna Vermeir, werd op 29.8.1773 te Dudzele gedoopt. Zijn peter was Frans De Knock, zijn meter Kathelijne Vanden Bussche. Hij ging op de Grote Dorpsmolen te Dudzele werken bij Jacob Pauwaert en werd verliefd op de mooie rnolenaarsdochter Martha-Victoria Pauwaert, die zijn vrouw werd. Hij ging zich te Knokke vestigen, waar hij het molenaarsbedrijf uitoefende en er tot in 1828 verbleef. Daar werden zijn dertien kinderen geboren.

Van Knokke verplaatste hij zijn werkterrein naar St-Pieters-op-de-Dijk, op de "Zandwegemolen" (44). Hij overleed op 27.12.1842. Zijn echtgenote was daar reeds op 6.12.1830 gestorven.

Uit zijn huwelijk met Martha Pauwaert kwamen de volgende kinderen:
Martha, geboren (45) te Knokke op 27.8.1806. Peter: haar oom Bernardus Cattoor; meter: tante Anna Pauwaert.
Theresia, geboren te Knokke op 1.10.1807 en er op 10.5.1811 overleden. Peter: ... Baervoets; meter: grootmoeder Martha De Bruyckere. Ten huize had zij reeds de nooddoop ontvangen van Petronella Quintens.
Joanna-Victoria, geboren te Knokke op 4.1.1809. Peter: nonkel Franciscus, alias Bernardus Cattoor; meter: Theresia Geyle. Op 2.7.1833 trad zij te Sint-Pieters-op-de-Dijk in het huwelijk met Jacobus-Petrus Bruselle, zoon van Jacob en van Anna Van Hove. Zij overleed te Varsenare op 1.9.1836.
Livinus-Jacobus, geboren te Knokke op 20.10.1810 en overleden te St-Pieters op 22.5.1829. Peter: nonkel Corneel Pauwaert; meter: tante Francisca Cattoor.
Franciscus, die volgt.
Jacobus-Bernardus, geboren te Knokke op 10.7.1815. Peter: Nonkel Vitalis Pauwaert,; meter: tante Isabella Cattoor.
Justina, geboren te Knokke op 11.1.1817.
Joannes-Franciscus, geboren te Knokke p 10.9.1818.
Constantinus, geboren te Knokke op 26.12.1819.
Ludovicus, geboren te Knokke op 23.9.1821.
Joseph, geboren te Knokke op 25.9.1823.
Rosalie, geboren te Knokke op 25.5.1825.
Theresia, geboren te Knokke 12.8.1827; er pverleden 8.3.1828.

Cattoor Franciscus, zoon van Jacobus en van Martha Pauwaert, werd te Knokke geboren op 14.2.1814. Hij deed zijn legerdienst bij de kurassiers die te Brugge in garnizoen lagen. Aldaar kreeg hij kennis met Maria-Theresia Maes, de dochter van Maximiliaan en van Marie Laforce, een kantwerkstertje dat hij tot vrouw nam. Tijdens zijn huwelijk deed zich voor Franciscus een erristige moeilijkheid voor. Zijn met Maria Maes wettelijk aangegaan huwelijk scheen in feite wettelijk ongeldig te zijn. Zijn echtgenote immers kreeg op een goede morgen bericht om zich voor de militieraad (de toenmalige loting) aan te bieden. Hij was met een vrouw van het mannelijk geslacht gehuwd. Hoe kon dit nu? Heel eenvoudig: de geboorteakte van Maria Maes vermeldde “kind van het mannelijk geslacht" een lapsus die bij vonnis van de rechtbank van eerste aanleg te Brugge op 6.8.1845 werd rechtgezet.

Alzo was en bleef Franciscus wettelijk getrouwd. Franciscus woonde in de Bidderstraat Nr 30, (E 14/15) en oefende het beroep uit van werkman molenaar. Met een ezeltje trok hij dagelijks naar Sint-Pieters om er zijn beroep uit te oefenen voor een karig loon plus een half-stenebrood in natura. Franciscus Cattoor overleed op 15.12.1869. Zijn vrouw stierf op 9.7.1886 en liet acht kinderen na.

Met de dood van Franciscus Cattoor eindigt hier een meer dan acht generaties oude molenaarstraditie. Vier van de vijf zonen, Jacobus-Leopold, Adolf, Alfons en Gustaaf, hadden het beroep van rijtuigschilder gekozen; de vijfde en jongste van allen Theofiel, ging in het drukkersbedrijf zijn kost verdienen. Van de drie dochters van Franciscus was de oudste, Prudentia, getrouwd met een met een metselaar; de tweede, Anna, is jong gestorven; de derde, Romanie, overleed als jongedochter op 92-jarige leeftijd. De nazaten van deze generatie vindt men thans te Brugge, Sint-Andnies, Mechelen en Brussel.

Verwijzingen en nota's

2. Gilliodts, Registre des Sesdedeelen. Brugge 1893.

3. Stadsarchief Brugge, Protocollen van de klerken van de vierschaar. Reg. 1009, f° 68.

4. Het was de molenaars verboden het te malen graan bij hun klanten af te halen
“ende es niet gheoorlooft eeneghen muelenare, noch dengonen wien den muelne toebehoort, noch andre van haren weghe, yements coorne noch andre graen te halene of te bringhene teenegher muelne, noch thuus te vuerene met scepen, peerden, waghenen noch anders in eenegher manieren, up boete van tien ponden parisis waer ende hoe dickent het ghevalt, daeraf de twee deelen den heere ende ‘t derde deel den ghenen die dat brynghen sal ter kenesse van den heere ende van der wet" (Coutumes du Franc de Bruges, Tome 1, f° 700).

5. Multer is de hoeveelheid meel die de molenaar neemt in plaats van geld, tot loon voor zijn arbeid. “dat elc wie hij zij, mach cooren of andre graen doen maelen te wat muelne dat hij wille zonder verbueren, ende dat de muelenaers niet meer en hebben noch nemen zullen van muelne (=multer) dan ‘t XVIe deel up boete van X lib.par. also dickent alst ghevalt, deen helft den heer ende dander helft partie. (Coutumes du Franc de Bruges. Tome I, f° 582).

6.7. Varianten: Vassemoet, Faesmoet, Vessemoet, Vesmoet, Veschmoet, Veschgemoet, al naar gelang de streek waar de naam uitgesproken wordt. Vas te Brugge, Ves te lande. Vergelijk vasch vlees met vesch of versch vlees.

8. Te Gent en omgeving vindt men geen Cattoors; wel vindt men er de Cattoirs, de eerste schrijfwijze van die naam in het Brugse.

9. Niet te verwarren met de “Berghemeulen”, een oliemolen die daar in de onmiddellijke nabijheid stond.

10. Het scheen een gebruik te zijn om samen met de koopsom een cadeautje te vragen voor moeder de vrouw. Hier zien we dat dit bestaat uit een “hooftcleet”; bij een ander verkoop wordt het een som van acht dobbel dukaten.

11. Hier is hoveken het verkleinwoord van hof, in de zin van hofstede. Bedoeld wordt waarschijnlijk een “kortweunste” of wat men bij ons ook wel een “postje” pleegt te noemen.

12. De wind krijgen wij nu altijd gratis, soms meer dan wenselijk is. Het benuttigen van die wind was in de middeleeeuwen zeker niet gratis. Bijvoorbeeld in 1297 breidt de stad Brugge zijn omwalling uit en trekt die doorheen een leen van de Heer van Heist. De grond binnen de walgracht staat hij af aan de stad, maar niet zijn wind die er over heen waait. Daardoor moesten 4 van de 8 molens tussen de Kruispoort en de Dampoort steeds windgeld betalen aan de Heer van Heist of zijn opvolgers. Zo was water ook steeds een leen en een voorrecht: zonder toelating kon men het water van een waterloop bijvoorbeeld voor een watermolen, niet gebruiken. De te betalen belasting in natura of in geld verschilde per streek en per molen. Hier is er te betalen aan de “Watergraaf”.

15. Waarschijnlijk is “hovewarderie” hier bedoeld als een met water of haag omsloten boerderij. Vergelijk de familienaam de la Houvarderie en Van Houwaert.

14. R.A. Brugge, Weeserie Vrije Oost, Reg. 16577, f° 131 en 274.

15. Zie nota nr. 12.

16. Steeds werd er een onderscheid gemaakt tussen de vaste en de draaiende, werkende en kerende delen van een molen. De laatste werden nooit als immeubel beschouwd. hierom maakte men in de akten van verkoop dan ook steeds gebruik van de term “draaiende en werkende delen”.

17. Rijksarchief Brugge, Wettelijke Passeringen, Vrije Oost. Reg. 16424, f° 1 v°

18. Rijksarchief Brugge, Wettelijke Passeringen, Vrije Oost. Reg. 16425, f° 21 v°

19. Rijksarchief Brugge, Wettelijke Passeringen, Vrije Oost. Reg. 16427, f° 88 v°

20  Rijksarchief Brugge, Wettelijke Passeringen, Vrije Oost. Reg. 16427, f° 112 v°

21. Rijksarchief Brugge, Wettelijke Passeringen, Vrije Oost. Reg. 16429, f° 44

22. Rijksarchief Brugge, Wettelijke Passeringen, Vrije Oost. Reg. 16429, f° 14

23. Rijksarchief Brugge, Wettelijke Passeringen, Vrije Oost. Reg. f° 24 en f° 70

24. “Rijksarchief Brugge, Wettelijke Passeringen, Vrije Oost. Reg. 16451, f° 104

25. Een eerste maal was Jacobus Van Houtte getrouwd met Francisca Dellaert, een tweede maal met Joanna-Maria Constant fa Prosper en een derde maal met Joanna Cattoor fa Joseph. In de kerk van Lapscheure vinden we het wit marmeren grafzerk van Jacobus Van Houtte en zijn drie echtgenoten: Sepulture/ van den Eersaemen / Jacobus Van Houtte / fs Jan bij Joanna De Witte in / sijn leven gewesen pointer, Kerckm. / Disch en heylich sacramentsmees. / deser prochie van Lapscheure overleden / den 22 8bre 1770 in ouderd. van 79 jaer / ende van de eersaeme / Fransoeyse Bellaert / fa Jan sijn eerste huysvrauwe tsaemen / verweckt 10 kynderen al jonck / gestorven overleden den 26 january 1733 / voorts van de eersaeme / Anna-Marie Constant / fa Prosper sijne tweede huysvrauwe / overleden den 8 april 17.,. tsaemen in houwelycke verweckt 5 kynd/: wanof noch in leven sijn Joseph / Brisita, Pieter ende Joannes, / ende voorts van de eersaeme / Joanne-Marie Cattoor / fa Joseph sijn derde huysvrauwe / overleden den 4 april 1765 t’saemen verweckt 5 kynderen / Anna, Pieternelle, Rosa / Ludovicus ende Franciscus / die noch int leven sijn / Bidt voor de zielen.

26. In de kerk van Lapscheure vindt men haar grafsteen evenals deze van haar eerste echtgenoot: D.O.M. / Sepulture / van den eersaemen /Zegerus Vande Moere / in sijn leven slaefmr . / van de confrerie vande H.H. Drye Vuldigheyt, O.L. Vrauw en / II. Sacramentsmeester mitsgaders / Poincter deser prochie van / Lapscheure, overleden den 27 / 7ber 1751 oudt 48 jaeren / en van d’eerbaere / Brigitta Constant fa / Prosper sijne huysvrauwe t’samen/ in huywelick geweest den tijdt van 14 jaeren / overleden den ... oudt... jaeren / R.I.P.

En daarnaast: D.O.M. / Sepulture / van den / Eersaemen en discreten Livinus-Bernardus Cattoor / fs Joseph, geboortich van / St Jan in Eremo Dischmr en ontfangher van de Disch deser / prochie van Lapscheure / overleden den ... / in den ouderdom van ... jaeren. / ende van de eerzaeme Brigitta Constant fa / Prosper, sijne huys vrauwe / overleden den 26 Meye 1758 / in den ouderdom van 41 jaeren / t’saemen in huwelyck / geweest 6 jaeren en alf / R.I.P.

Brigitta Constant mag terecht de verlaten echtgenote genoemd worden. Twee grafzerken naast elkander die haar en haar beide echtgenoten memoreren; en geen van beide echtgenoten ligt bij haar in het ;rof.

27. Waren gerecht: valer Juseph Cattoor voor 4/8, Lieven en Joanna Cattoor elk voor 1/8, alsmede Maria-Cornelia Desmidt jongedochter en Isabella Desmidt echtgenote Frans Breydel, elk voor 1/8.

28. Deze erfgenamen waren: de broers en zusters van Brigitta Constant; de kinderen van Prosper Constant bij Marianne Wittynck; namelijk Willem en Peter; Marianna Constant, weduwe van Jan Rotsaert; Pieternelle Constant, echtgenote van Sebastiaen Strubbe; Regina Constant, echtgenote van Andre Vanden Broucke; verder de minderjarige kinderen Joseph, Brigitta, Pieter en Jan, van Jacobus Van Houtte bij Marie Constant; le minIerjarige kinderen Marianne en Pieter van Joseph Constant bij Anna Rotsaert; de minderjarige kinderen Jan en Marie van Joseph Lannoy bij Isabella Constant.

29. R. A. Brugge, Vrije Staat van Goederen, Reeks II, Nr. 899.

30. In de kerk van Dudzele, voor het noorder zijaltaar, tegenaan de noorder muur, ligt een witte steen met volgende inscriptie: D.0.M. / Sepulture /van den Eersaemen / Paulus-Franciscus Vermeir / Fs Guilliame in sijn leven / H. Sacramentsmeester en Dischmr. / deser kercke alsoock hooftman / deser Prochie en van de mans / gilde overl. den 7n 9ber 1760 / in den ouderdom van 52 jaeren / Ende van de Eerbaere / Cecilia De Landtmeter / fa Sebastiaen sijn huysvrauwe / overleden den 9n Maarte An. 1775 / in den ouderdom van 76 jaeren / t’saemen in huwelijck geweest / ... jaeren en geprocreert / drij kinderen waervan noch / Francois overl. Den 9 Juli 1765 / en Anna overleden den 23 January / 1816 oud 79 jaeren in houwelijck geweest / 50 jaeren met Livin Cattoor fs / Joseph overleden den 29 Xber 1796 / oud 66 jaeren geproreert 11 kind, waervan nog in ‘t leven zijn / Cecilia, Francisca, Bernard, Francis,/ Jacob en Isabella / R.I.P.

31. Rijksarchief Brugge, Wettelijke Passeningen, Vrije Noord, Reg. 16151, f° 41 v°

32. Rijksarchief Brugge, Wettelijke Passeringen, Vrije Noord, Reg. 16150, f° 26 en 16163 f° 151 v°

33. Rijksarchief Brugge, Wettelijke Passeringen, Vrije Noord, Reg. 16158, f° 29 v°

34. Rijksarchief Brugge, Wettelijke Passeringen, Vrije Noord, Reg. 16157, f° 5

35. Rijksarchief Brugge, Wettelijke Passeringen, Vrije Noord, Reg. 16163, f° 144 v°

36. Rijksarchief Brugge, Wettelijke Passeringen, Vrije Noord, Reg. 16169, f° 104

37. Rijksarchief Brugge, Wettelijke Passeringen, Vrije Noord, Reg. 16166, f° 56 v°

38. Rijksarchief Brugge, Wettelijke Passeringen, Vrije Noord, Reg. 16170 f° 73

39. Rijksarchief Brugge, Wettelijke Passeringen, Vrije Noord, Reg. 16209, f° 49

40. Rijksarchief Brugge, Verzameling Mestdagh, Kaart 300,

41. Rijksarchief Brugge, Wettelijke Passeringen, Vrije Noord, Reg. 16158, f° 120 v° en 16160 f° 95 v

42. Rijksarchief Brugge, Wettelijke Passeringen, Vrije Noord, Reg. 16182, f° 54 v° en 56.

43. Liyina Verkerke fa Pieter bij Livina Vanden Berghe is vijfmaal gehuwd geweest:

1° met Frans Vermeir, weduwnaar van Catharina Vanden Berghe, waarvan de kinderen Joanna en Cecilia Vermeir;
2° met Joos Fruitier, waarvan Pieter Fruitier;
3° met Frans-Dominicus Rotsaert, waarvan Dominicus, Franciscus en Marie-Anna Rotsaert;
4° met Guilliame Gheyle, waarvan Theresia Gheyle;
5° met Jacobus Van Zandweghe.

44. Molen te Sint-Pieters-op-de-Dijk, West van de kerk, genaamd Zandweghe, “ende noortoost bij de herberghe genaemt Zandweghe”.

45. Hoger werden de geboortedata gevonden in de doopregisters, daarom ook wordt vermeld “gedoopt”. Van hier af zijn de bronnen de registers van de burgerstand of andere bronnen.

Rijksarchief Brugge, Wettelijke Passeringen, Vrije Noord, register 16158, f° 120 v° en 16160, f° 95 v°.(aankoop molen door Pieter Cherlet in 1751, aankoop door Joseph Beyts in 1754)
Maurits Coornaert, Een overzicht van de molens in het Noordvrije, in: Liber Amicorum René De Keyser, Speciale uitgave, Geschied- en Heemkundige Kring Sint-Guthago, 1985, p. 43-78.
Johan Ballegeer, "Molens in de Zwinstreek", in Rond de poldertorens, jg. 47, nr. 2, 2005.
Johan Ballegeer & Paul Danneels, Dudzele in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1981.
Maurits Coornaert, De Molens in de Heerlijkheid Dudzele, in: Rond de Poldertorens, XXV, 1983, 2, p. 47-64.
Maurits Coornaert, Dudzele en Sint-Lenaart. De geschiedenis, de topografie en de toponimie van Dudzele tot omstreeks 1914, met een studie over de Sint-Lenaart-ommegang, Dudzele, 1985.
Lucien Dendooven, Dorpen in de Brugse Vlakte, 1954.
Luc Devliegher, De Zwinstreek (Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen deel 4), Tielt, 1970.
Albert Schouteet, De straatnamen van Brugge. Oorsprong en betekenis, Brugge, 1977
W. Wintein De ontwikkeling van Dudzele. Historisch-geografische schets van een Poldergemeente, in: Rond de Poldertorens, jaargang 9, nummer 1, 1967, pagina's I - 36.
S. Gilté, P. Van Vlaenceren & A. Vanwalleghem m.m.v. K. Dendooven, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Brugge, Deelgemeenten Dudzele, Lissewege en Zeebrugge, 2006.
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 2. Gemeenten D-G", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1994.
Germain Vandepitte, "Oktrooi voor het bouwen van een korenwindmolen te Dudzele anno 1658", Rond de Poldertorens, XV, 1973, nr. 4, p. 115 e.v.
Germain Vandepitte, "Over de Oostmolen of Cleene Meulen te Dudzele", Rond de Poldertorens, XV, 1973, nr. 4, p. 149-151.
Johan Ballegeer, "Dudzele", i.o.p., n r. 69 en 70.
Jan Rotsaert, "Molenaars in de  schaduw van de poldertorens. Een greep uit de genealogie Cattoor", Rond de Poldertorens, jg. 1972, 1, p. 13-28.