Molenzorg

Hooglede, West-Vlaanderen


Duitse oorlogsfoto 1914-1918. Origineel, coll. John Verpaalen, Roosendaal. Prentkaart Stichting Levende Molens, Roosendaal.
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

't Hogemolen
Oliemolen

Ligging
Hogestraat 113
8830 Hooglede

t Hoge
nabij hoek Akkerstraat
schuin tegenover het Sociaal Huis
1,1 km W v.d. kerk
kadasterperceel D1239


toon op kaart
Type
Staakmolen met open voet
Functie
Oliemolen, later koren- en oliemolen
Gebouwd
tussen 1700 en 1710
Verdwenen
1918, oorlog / 1998 - sept.-okt, molenwal en 3 teerlingen verwijderd
Beschrijving / geschiedenis

't Hogemolen was aanvankelijk een houten oliewindmolen aan de noordzijde van de Hogestraat, ter hoogte van het huisnummer 113, waar nu Picobello Horses is gevestigd, schuin tegenove het Sociaal Huis (het vroegere rusthuis), op 1,1 kilometer ten westen van de kerk van Hooglede.

De benaming is afgeleid van zijn ligging in het gehucht 't Hoge, het hoogste punt van de gemeente Hooglede. Oorspronkelijk werd, naar zijn functie, ook de benaming "Oliemolen" gebruikt. Een voorbeeld vinden we, weliswaar in het Frans, op de kaart Vandermaelen van ca. 1850 "M(oul)in à Huile.

Deze molen werd tussen 1700 en 1710 opgericht als een houten oliemolen. In het midden van de 18de eeuw was hij in het bezit van François Winckelman, heer van Walhove. Pachter in 1744-1750 was Joannes Ghyselen voor 24 ponden groten per jaar. In 1746 werden verschillende timmer- en metselwerken uitgevoerd aan het woonhuis en de schuur van het molenerf, zoals het leggen van een nieuwe zolder boven de voutekamer van het woonhuis.

We vinden de molen aangeduid op de Ferrariskaart van ca. 1775 met het bruin symbool van een staakmolen, in de Atlas der Buurtwegen (1844), de topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850) en de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860).

In de 19de eeuw werd er, naast olie geslagen, ook graan gemalen.

Opeenvolgende eigenaars na 1800:
- 1814, aankoop: Ottevaere-Delcambre Petrus Josephus, olieslager te Hooglede
- 26.04.1841, erfenis: de weduwe en kinderen (overlijden Petrus Josephus Ottevaere)
- 1880, erfenis: de kinderen (overlijden van Lucia Josepha Delcambre, de weduwe van Pieter Ottevaere)
- 24.12.1884, deling: a) Carpentier Arsène, landbouwer te Hooglede, b) Carpentier Richard, landbouwer te Hooglede en c) Carpentier Donatus, landbouwer te Hooglede (notaris Titeca - graan- en oliewindmolen)
- 23.04.1891, deling: Carpentier-Debrabandere Richard, handelaar te Hooglede (notaris Titeca, graan- en oliewindmolen)
De molen werd verpacht: de laatste was een Vandevivere. Op de onderste zolder was een koppel kleine pletstenen (kollergang) opgesteld.

Tijdens de eerste wereldoorlog was op de bovenzijde een uitkijkpost geïnstalleerd, zoals dit zichtbaar is op bewaarde oorlogsfoto's.
De molen werd gedynamiteerd bij de terugtrekking van de Duitsers in 1918.

Spijtig genoeg werd de molenwal met de nog drie aanwezige teerlingen in september-oktober 1998 afgegraven.

Lieven DENEWET

Bijlagen

Rijksarchief Brugge, Aanwinsten, nr. 4114
Rekeninghe bewys ende reliqua omme Mattheus de Mey de jonghe over den ontfangh ende administratie by hem ghehadt ende ghenomen uyt crachte van verbal ordre aen hem verleendt weghens jo(ncke)r Franois Wynckelman heere van Walhove etc. van eenige van syne goederen inde prochie van Hooghlede ende daer ontrent die hy is doende in ponden schelen penen paresis soo volght.
Ontfangh
Alvooren den rendant brenght voor ontfangh zeven jaeren pacht vanden oliemeulen ende medegaenden erfgrondt aenden voors(eid)en heere van walhove competerende inde prochie van Hooghlede ghebruyckt door Joannes Ghyselen ten advenante van vierentwintigh ponden grooten by jaere verschenen mey 1744, 1745, 1746, 1747, 1748, 1748 ende mey zeventhien hondert vyftigh doende over deselve zeven jaeren in ponden paresis       - 2016 lb.0.0
(...)
Betaelinghen byden rendant jeghens den voorenstaenden ontfangh ghedaen
Reparatien vande edificien gaende met den oliemeulen
Laeten vallideren aenden Pachter Ghyselen over de leveringhe van differente stucken hout en berdt tot legghen eene nieuwe zolder boven de vautecamer vanden woonhuyse, reparatie aenden selven huyse en scheure volgens billiet gedaen inde maendt jully 1746 - 132 lb.4.6.
Over een billiet van timmerlieden Joannes ende Servatius Maes over hunnen gedaen arbeydt in 't verwercken 'tvoorschreven hout ten effecte alsv(oor)en begrepen 't maeken van een nieuwe hofbaillie vierenvyftigh dagen en half a 2 lb. s'daeghs met den montcost volgens billiet  - 109.00.0
Over een billiet van refectie van metsement  met de leveringhe van steen, en calck tot maecken eene nieuwe dobbel vierstede (...).

Gazette van Brugge en der provincie West-Vlaanderen, 3 december 1881
Solidariteit te Hooglede in 1881.
Zaterdag avond den 26 november (1881) heeft een hevige storm over het land gewoed. Reeds vroeg in den avond was de wind zeer hevig geworden; de barometer daalde met grote snelheid en omtrent 11 ure was het tempeest in zijn volle kracht.
Te Hooglede is een huis ingestort; vier kinders van het huisgezin zijn onder de puinen begraven. Drie zijn er ongedeerd van onder kunnen gehaald worden, maar het laatste, oud 8 jaar, was gestorven toen men het ontdekte. Het huis hoort toe aan M. Carpentier-Ottevaere, grondeigenaar alhier. De gebruiker van die woonst was eene boerewerkman met een vrouw en acht kinders die door dit ongeval in groote armoede verkeeren. Nauwelijks hadden de inwoners der gemeente die nood vernomen of zoo aanstonds werd er met de toestemming der overheid, eene geld-inzameling gedaan van deur tot deur die met een goede uitslag beloond werd.
Daaruit kan men besluiten dat de arme parochianen van Hooglede, slechts een woord te spreken hebben om door de begoede ingezetene geholpen te worden. Dit voorbeeld verdient navolging.

-------------

Eigenaars en molenaars Ottevaere en Carpentier op 't Hogemolen te Hooglede

Franciscus Josephus Ottevaere, overleden voor 1833, eigenaar van Het Stampkot in Sint-Denijs, een houten oliewindmolen, gebouwd voor 1610 en vernield in oktober 1918.
Zijn weduwe, Maria Josepha Cathulle, overleed op 19 januari 1833.

Zoon:
Petrus Josephus Ottevaere
Geboren te Sint-Denijs op 1 januari 1791, overleden te Hooglede op 26 april 1841.
Hij huwde te Sint-Denijs op 1 september 1813 met Lucia Josepha Delcambre, geboren te Hérinnes rond 1795 en overleden kort voor of in 1880. Zij was de dochter van Franciscus Josephus Delcambre en van Caroline Debocré, overleden te Hérinnes op 31 oktober 1805.

Kinderen uit het huwelijk van Josephus Ottevaere en Lucia Josepha Delcambre:

I. Virginia Ottevaere, geboren te Hooglede op 20 juni 1814, overleden te Hooglede op 1 december 1814.

II. Virgina Ottevaere, geboren te Hooglede op 27 februari 1817, overleden te Hooglede op 2 november 1881. Hij huwde te Hooglede op 19 september 1844 met Petrus Joannes Carpentier, geboren te Hooglede op 22 november 1816 en er overleden op 20 februari 1895.
Hij was de zoon van Petrus Franciscus Carpentier (°Handzame 04.10.1781 - +Hooglede 31.03.1848), die te Hooglede op 24 augustus 1808 huwde met met Anna-Victoria Vereecke (°Hooglede 12.03.1786, +Hooglede 29.04.1921). Petrus-Franciscus Carpentier was de zoon van Petrus-Jacobus Carpentier (°Hooglede 29.08.1734 - Hooglede 01.08.1795), gehuwd te Hooglede op 22 april 1771 met Maria Catherina Denys (°Hooglede 12.03.1743 - +Hooglede 02.07.1824).

Kinderen uit het huwelijk van Petrus Joannes Carpentier en Virgina Ottevaere:

1. Arsène Carpentier, geboren te Hooglede op 12 oktober 1846 en overleden te Sint-Andries op 8 augustus 1923. Hij huwde te Heist op 13 juli 1875 met Joanna Theresia Mabesoone (°Heist 25.08.1852 - +Hooglede, 01.05.1917). 
Ze hadden 5 kinderen, waarvan er slechts één meerderjarig werd maar die ongehuwd bleef.
a. Amedé-Arsène Carpentier (°Hooglede, 19.10.1877 - +Hooglede 13.12.1877)
b. Abel-Marie Carpentier (°Hooglede 06.11.1881, +Hooglede, 01.07.1882)
c. Albert-Maurice Carpentier (°Hooglede 26.05.1885, +Hooglede 23.07.1885)
d. Urbain-Louis Carpentier (°Hooglede 26.12.1889 - +Hooglede 18.01.1892)
e. Raymond-Fabien Carpentier (°Hooglede 14.11.1897 - +Oostende 25.06.1973), bleef ongehuwd.

2. Richard Victor Carpentier, geboren te Hooglede op 26 juni 1850 en er overleden op 9 juni 1939.
Hij huwde te Otegem op 29 april 1879 met Marie Leonie Debrabandere (°Izegem 06.05.1845 - +Deerlijk 29.10.1918).
Kinderen:
a. Florent-Leon-Joseph Carpentier (°Hooglede 15.03.1879 - Stasegem 19.04.1905), bleef ongehuwd
b. Allard Carpentier (°Hooglede, 19.08.1881, +Izegem 29.01.1963).
Hij huwde te Izegem op 23 mei 1912 met Rachel Marie Louise Baeyaert (°Izegem 17.05.1880 - +Izegem 19.02.1950).
1 zoon: Albert Carpentier, gehuwd met Geneviève Bouciqué.
Hun drie kinderen:
- Jacques Carpentier, gehuwd met Gerda Claeys (kinderen: Kristien, An, Joke)
- Paul Carpentier, gehuwd met Anne van Houtte (kinderen: Sophie, Patricia, Caroline)
- Luc Carpentier, gehuwd met Karin van den Broeck (kinderen: Thomas, Jan, Karel)

3. René Carpentier, geboren te Hooglede op 7 oktober 1857, overleden te Eeklo op 3 juli 1926.
Hij huwde te Ardooie op 21 januari 1885 met Sylvie Baert (°Ardooie 03.04.1859 -+Eeklo 20.05.1925).
Twee zonen:
a. Ludolf Carpentier (°Hooglede 28.08.1880, +Hooglede 05.11.1906, bleef ongehuwd)
b. Marcel Carpentier (°Hooglede 15.09.1889, +Gent, 05.06.1971, bleef ongehuwd)

III. Melania Octavia Ottevaere, geboren te Hooglede op 30 augustus 1819

IV. Leopoldus Fredericus Ottevaere, geboren te Hooglede op 23 december 1822

V. (Zonder voornaam), geboren en overleden te Hooglede op 28 augustus 1825

VI. Ludovicus Ottevaere, geboren te Hooglede op 6 maart 1827 en er overleden op 31 oktober 1827.

VII. Ludovicus Ottevaere, geboren te Hooglede op 11 februari 1830

Literatuur

Archieven
Rijksarchief Brugge, Aanwinsten, nr. 4114 (verpachting 1744-1750)
Gewestelijke Directie van het Kadaster te Brugge

Uitgegeven bronnen
Ferrariskaart (ca. 1775)
Atlas der Buurtwegen (1844)
Topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850)
Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860)

Werken
Lieven Denewet, Windmolens vroeger en nu. Hooglede-Gits, Hooglede, 1979.
Lieven Denewet, Verklaring door de bestuurders van de parochie Hooglede over het aantal oliemolens in het gedeelte van Hooglede gelegen in de kasselrij Îeper, Molenecho's, XVI, 1988, 1.
Lieven Denewet, "Hooglede en Gits in de krant, 1840-1910. Vvan een wonderdokter, valse nonnen en een landbouwer-uitvinder", Hooglede, 2009, 162 p. (Ledda Giddis. Bouwstoffen voor de geschiedenis van Hooglede en Gits, 1).
Herman Holemans, Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel III. Gemeenten H-J, Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1995, p. 35.
Désiré De Laey, Geschiedkundige aanteekeningen over Hooghlede, Roeselare, J. De Meester- Roeselare,1902.
Freddy Anckaert & F. Vanacker, Hooglede door de jaren heen, Hooglede, 1995, 2 dln (p. 34)
Marcel Vermeulen, Hooglede in vroeger dagen, Hooglede, 1973.
Filip Devoldere,  Over pletstenen in staakmolens met twee of drie zolders, Molenecho's, XXIII, 1985, 1.
Dirk Verhelst, Vleugels boven Hooglede-Gits 1914-1918, Koekelare, 2008.
Jozef Maes, "Rondom de oude molens van Hooglede",De Belgische Molenaar, 22.06.1976.

Overige foto's

<p>'t Hogemolen<br>Oliemolen</p>

Prentkaart ca. 1900. Verzameling Ons Molenheem

<p>'t Hogemolen<br>Oliemolen</p>

Duitse oorlogsfoto. Verzameling Ons Molenheem

<p>'t Hogemolen<br>Oliemolen</p>

Duitse oorlogsfoto (coll. D. Vandenbulcke, Staden)

<p>'t Hogemolen<br>Oliemolen</p>

Overgebleven molenwal en drie teerlingen, verdwenen in sept.-okt. 1988. Foto: Lieven Denewet, 1980

<p>'t Hogemolen<br>Oliemolen</p>

Links de gesloopte molenaarswoning en rechts de afgegraven molenwal. Foto: Lieven Denewet, 1980

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: vrijdag 7 april 2023

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens