De Grafelijke Molen (naar de Graaf van Wakken), Molen Vanschoebeke of molen Van Maldeghem (naar de molenaars) was een houten korenwindmolen aan de zuidwestzijde van de Molenstraat (nr. 103) op de Molenkouter, op 1,1 kilomter ten zuidoosten van de kerk van Wakken.

De molen was in het bezit van de graaf en werd voor 1457 opgericht. De "meulecouter" waar de molen stond, werd voor het eerst vermeld in 1537, het landboek van 1651 beschreef de straat als "straete en dreve naer de meulens".

Dat de molen een banmolen was, kunnen we bijvoorbeeld lezen in het testament van de graaf en gravin van Wakken van 7 augustus 1664. Daarin staat o.a. vermeld (in verband met de bezittingen in Wakken): "... met den bandt Molen, soo wint, als rosmeulen..."

Op de Ferrariskaart (1770-1778) zien we de dreef met de molen, met aanduiding "Moulin de Wacken", en palend aan de weilanden van de Mandelvallei bebouwing getekend. Het Primitief Kadaster (ca. 1830) vermeldt de (windkoorn)molen als eigendom van de graaf Josephus Van Maldeghem. Aanduiding van de molen op de Atlas der Buurtwegen (1846), de topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) en de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860).?

Rond 1830 was Jan Vanschoebeke er molenaar. Hij woonde toen op de nog bestaande herenboerderij Hof Ter Linden, Vijvestraat 47 te Wakken.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Van Maldeghem Joseph Charles Leopold, eigenaar te Brussel
- 17.09.1862, verkoop: Kervyn de Lettenhove Joseph Bruno Marie Constant, eigenaar te Sint-Michiels (notaris Eggermont)
- na 1864, eigenaar: Kervyn de Lettenhove Joseph Bruno Marie Constant en anderen
- 20.06.1887, deling: Kervyn de Lettenhove - de Laage de Bellefage Joseph, eigenaar te Sint_Michiels (notaris Fraeys)
- 28.06.1887, deling: a) Kervyn de Lettenhove Henri, eigenaar te Sint-Michiels, b)
Kervyn de Lettenhove Gustave, eigenaar te Brussel, c)  Kervyn de Lettenhove Léonie, eigenares te Sint-Michiels, d) Kervyn de Lettenhove Louise, eigenares te Sint-Michiels, e) Kervyn de Lettenhove Marguerite, eigenares te Sint-Michiels, f) Kervyn de Lettenhove Joseph, eigenaar te Sint-Michiels, g) Kervyn de Lettenhove Cécile, eigenares te Sint-Michiels, h) Kervyn de Lettenhove Pauline, eigenares te Sint-Michiels en i) Kervyn de Lettenhove Eugénie, eigenares te Sint-Michiels (notaris Fraeys)
- 19.02.1889, deling: a) Kervyn de Lettenhove Henri, eigenaar te Sint-Michiels, b)
Kervyn de Lettenhove Gustave, eigenaar te Brussel, c) Kervyn de Lettenhove Léonie, eigenares te Sint-Michiels, d) Kervyn de Lettenhove Louise, eigenares te Sint-Michiels, e) Kervyn de Lettenhove Marguerite, eigenares te Sint-Michiels, f) Kervyn de Lettenhove Joseph, eigenaar te Sint-Michiels, g) Kervyn de Lettenhove Cécile, eigenares te Sint-Michiels en h) Kervyn de Lettenhove Pauline, eigenares te Sint-Michiels (notaris Fraeys - deel van Eugénie Kervyn de Lettenhove)
- 14.12.1892, deling: Kervyn de Lettenhove - de Blondel de Beauregard de Viane Gustave, eigenaar te Wakken (notaris Van Caillie)

Bij de molen behoorde een achtzijdige bakstenen rosmolen, (op het einde) bedekt met pannen, waarbij het paard buitenom liep. Het gebouwtje bestond nog rond 1900, maar was dan niet meer in werking (het bovenkapje en de staart ontbreken).

De staakmolen, op het laatst met een ingebouwde voet, werd in 1920 gesloopt.

De molenaarshoeve, een kleine achterin gelegen hoeve, bestaat nog en werd op 5 oktober 2009 vastgesteld als bouwkundig erfgoed.  Het is een woning met oudere (18de-eeuwse?) kern en volgens het kadaster aangepast ca. 1864. Uit sporen in de oudere zijgevel, met vlechtingen, valt af te leiden dat het huis in de 19de eeuw van een nieuwe voorgevel is voorzien. Lage, verankerde baksteenbouw onder (zwarte) pannen zadeldak. Dubbelhuis met witbeschilderde voorgevel boven een gepekte plint. Licht getoogde muuropeningen met nieuw schrijnwerk naar oud model.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Archieven
Kadasterarchief West-Vlaanderen 207: Mutatieschetsen Wakken, 1864/41, 1923/13.

Kaaten
Ferrariskaart (ca. 1775)
Atlas der Buurtwegen (1846)
Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
Kadasterkaart van P.C. Popp (ca. 1860)
Cartografisch Instituut (Militaire stafkaart, 1862, herzien in 1884 en 1910).

Werken
Juul Desmet, Molens aan ’t Mandelgat. Kroniek van de familie Goethals en de Goethalsmolen van Wakken, Tielt, Heemkundige Kring De Roede van Tielt, 2013, 160 p.
Herman Holemans, "West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten V-Z", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2005.
J. Desmet, De roede van Tielt. Als straten gaan...praten, 2005, p. 261-262.
J. Desmet,Over café’s gesproken. Een overzicht van Wakkense aubergen, herbergen, taveernen, café-huysen, geneverhuysen, kantijnen, kroegen door de eeuwen heen, Wakken, 1982, p. 86-101.
P. Van Vlaenderen & M. Vranckx, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Dentergem, Deelgemeenten Markegem, Oeselgem en Wakken, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen, 2007.

Mailberichten
Jules Desmet aan Lieven Denewet, 13.09.2001.