De Terhandmolen was een houten graan- en oliewindmolen op Terhand, aan de oostzijde van de Magerheidstraat (nr. 107), tegenover de Kampstraat, bij Terrynstad (genoemd naar een vroegere café, thans woning), op 3,5 kilomter ten noorden van de kerk van Geluwe.

Het verhaal van deze molen begon bij Burggraaf François Depattin die op 16 september 1750 huwde met Jeanne Antoinette de Grou.
Deze burggraaf was onder andere eigenaar van de watermolen te Moorslede (Waterdam) en van het kasteel "Ter Beke" (Het Rattenkasteel) te Geluwe.
"Ridder Pattin" bekwam op 13 juni 1771 het octrooi van de Oostenrijkse keizerin Maria-Theresia om een oliewindmolen op te richten op de heerlijkheid Ter Beke. De molen kwam klaar in 1773. Pattin kreeg met geldgebrek te kampen en was genoodzaakt de molen te verkopen.

In 1780 kochten de Paters Dominicanen van Ieper de molen en het kasteel aan. Het kasteel en de molen speelden een belangrijke rol tijdens de Beloken Tijd na de Franse Revolutie.
Men spreekt van een "molentaal". De ondergedoken priesters konden aan de stand van de wieken weten wanneer er Franse gendarmen in aantocht waren zodat ze zich op tijd in veiligheid konden brengen. Rond 1800 werden het kasteel en de molen aangeslagen door de Fransen (zoals vele eigendommen van kerken en kloosters) en openbaar verkocht. De verkoopprijs bedroeg 50.000 frank.

De molen was rond 1830 in het bezit van de kinderen van Franciscus Coupé, molenaars te Geluwe. Op 18 maart 1832 werd op de Molenhoek Clemens Fransiscus Goemaere geboren.
(In de molenaarsfamilies is het gebruikelijk dat een zoon Clemens (Clement) wordt genoemd omdat St-Clemens de patroon der molenaars is).

Deze Clement Franciscus Goemaere huwde in 1870 met Pauline Ghesquière en werd op 23 maart 1881 eigenaar van Ter Handmolen (akte notaris Delefortrie). Zo werd deze molen in de volksmond "Mentens molen" genoemd. Na zijn overlijden op 7 maart 1893 erfden zijn weduwe en kinderen de molen.

De staakmolen werd op 23 oktober 1914 vernield bij de inval van de Duitse troepen.

Jozef MAES & Lieven DENEWET

Archieven
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1887 (oprichtingsoctrooi 1771)

Werken
A. Debuf e.a., Geluwe, zo was het..., Geluwe, 1985.
D. Decuypere, R. Denys, Geluwe in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1973.
E. Huys, Geschiedenis van Geluwe, derde aangevulde uitgave ingeleid door N. Maddens en bijgewerkt door D. Decuypere, Tielt, 1977.
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel III. Gemeenten H-J", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1995.
Artikel van Jozef Maes in De Belgische Molenaar.
Luc Leplae, Windmolens in Geluwe, Geluwe, B.G.J.G., 1991, 25 p.
Julien Logie, Het octrooi van de oliewindmolen van Albert Vuylsteke, Verslagen en mededelingen van de Stedelijke Oudheidkundige Commissie Wervik. Jaarboek 2006, p. 31-50.
Paul Huys, "Enkele toevalsvondsten: molenarchivalia betreffende Waasten, Ronse, Geluwe en Moorsele (16e-18e eeuw)", Molenecho's, jg. 30, 2002, 1, p. 47-48 (48).
Info Gilbert Deraedt, Leidschendam, 26.01.2013.
Info Dirk Bostyn, 18.10.2014.