De Stenen Molen was een stenen grondzeiler. Hij bevond zich op een flank van de Eggersberg. Dit hoogste punt vormde de ideale plaats om een molen te bouwen. De helling is duidelijk te zien in het landschap.

De molen werd in 1860 gebouwd. Bouwheer en eerste molenaar was Franciscus Van Houdt (°Webbekom 1829), gehuwd met Anna Cornelia Veugelen (°Lubbeek 1819). Het gebouw werd belastbaar in 1868.

Opeenvolgende eigenaars:
- 1860, opbouw: Van Houdt-Veugelen Franciscus, molenaar te Scherpenheuvel
- 1897, verkoop: Backx-Van Houdt Louis, bakker te Scherpenheuvel (registratie op 01.04.1897)
- 17.07.1913, verkoop: Meys-De Gol Felix, molenaar te Scherpenheuvel (notaris Alenus)
- 04.07.1955, verkoop: Meys Erna Erik Godelieve, advocate te Berchem, echtgenote Struckman Horst Karl Wilhelm Max (notaris Grootjans)
- 10.11.1982, verkoop: Distelmans-Buttiens Emiel Bonifacius, landbouwer te Scherpenheuvel (notaris Brandhof - "landbouwwerkplaats").

De molen was een ronde stenen grondzeiler. De kegelvormige bakstenen romp, met vier bouwlagen en met boven elkaar geplaatste korfboogvormige muuropeningen, was reeds rond 1900 aan de westzijde zwart geteerd, wat op vochtproblemen wijst. De andere zijde was rond 1900  witgekalkt, maar het witten werd later achterwege gelaten. Brede toegangspoort. Tot op het einde was de molen voorzien van houten pestel- of borstroeden. Rond 1900 was er ook nog een houten askop, maar die werd later door een gietijzeren exemplaar met vrij korte ashuizen vervangen. Schuitvormige molenkap met een schuin voor- en achterkeuveleinde. De koningsspil, het spoorwiel en de drie schijflopen (voor de bovenaandrijving van de drie steenkoppels) waren in hout.

Het wiekenkruis werd in 1942 weggenomen. De molen geraakte in 1955 beschadigd en werd als schuur gebruikt. Het nabijgelegen molenhuis werd in 1957 verbouwd. De overgebleven romp met kap werd in 1990 gesloopt. De houten molenas met gietijzeren askop werd verkocht voor plaatsing in de nieuwe stenen stellingmolen "Zeldenrust" aan de Vierselbaan te Viersel, maar de maten bleken niet te passen. In het verbouwde molenhuis werd een molensteen verwerkt in een dorpel. De arduinen pensteen ligt er ook nog.

Op initiatief van een projectontwikkelaar (PMIC te Leuven) kwam het woonuitbreidingsgebied 'Stenen Molen' tot stand. Na goedkeuring van de stedenbouwkundige studie werd bepaald dat er ruimte zou zijn voor 64 woongelegenheden, verdeeld in 32 private woningen en 32 sociale huur- en koopwoningen. In samenspraak met Diest-Uitbreiding werd overeengekomen om 21 sociale huurappartementen en 11 sociale koopwoningen te bouwen.

In opdracht van "Sociaal wonen Arro Leuven" uit Herent voerde BAAC Vlaanderen bvba uit Drongen een archeologische prospectie met ingreep in de bodem uit op het plangebied aan de Stenenmolenstraat, de Heidestraat en de Rootstraat te Scherpenheuvel (Scherpenheuvel-Zichem). Het onderzoek werd uitgevoerd van 18 tot 21 oktober 2011. Jeroen Vanden Borre van BAAC bvba was projectverantwoordelijke. Jan Claesen (ARCHEBO bvba) en Lise Cox werkten mee aan het onderzoek.

Het onderzoeksgebied had een oppervlakte van circa 4,7 ha en was voordien onbebouwd. Op deze locatie plande "Sociaal wonen Arro Leuven" de aanleg van een woonverkaveling, met de aanleg van huizen, wegen en nutsleidingen. Omwille van de bedreiging voor het mogelijke archeologische erfgoed en de grote oppervlakte van het terrein werd door het Agentschap Onroerend Erfgoed een vooronderzoek in de vorm van een proefsleuvenonderzoek aanbevolen om het terrein archeologisch te evalueren.

Tijdens het onderzoek werden 28 proefsleuven en twee aanvullende profielputten aangelegd, waarvan er vijf archeologische sporen bevatten. Het gaat om een perceelsgreppel, een geïsoleerde (recente) paalkuil en een kuil. Centraal in het plangebied werd een deel van de goed bewaarde fundering van de gesloopte stenen molen uit 1860 aangesneden. Deze fundering werd met behulp van de kraan vrij gelegd. Na het documenteren en fotograferen ervan werd deze structuur gecoupeerd. Deze coupe werd getekend op schaal 1/20. De molen maakte deel uit van een groter complex van (deels bestaande) bebouwing: het oude molenaarshuis met bijgebouwen. Deze maakte echter geen deel uit van het onderzoek. Verder werd ook een neolithisch artefact in silex aangetroffen. Op basis van de uit het onderzoek voortkomende resultaten werd geen vervolgonderzoek geadviseerd.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Onderzoek van de molenfundering
Niels Janssens, Lise Cox & Jeroen Vanden Borre, "Archeologische prospectie met ingreep in de bodem, Scherpenheuvel-Zichem – Stenenmolenstraat", Gent, 2011 (BAAC Vlaanderen, Rapport 15).

Centraal in het plangebied, in proefsleuf 28, werd een deel van de fundering van een stenen molen aangetroffen op een diepte van 2 cm onder het maaiveld. De fundering is 98 cm breed en bestaat uit rode bakstenen met formaat 20/21x9,5x5 cm in gestoord verband. De fundering is opgebouwd, van de binnen- naar de buitenkant toe, uit drie rijen kops geplaatste bakstenen en één rij steens geplaatste bakstenen. Naar het noordoosten toe is een andere opbouw te zien: aan de binnenkant bevinden zich twee rijen kopse bakstenen, aan de buitenkant liggen drie rijen steense bakstenen. Deze bakstenen zijn donkerder gekleurd. Vermoedelijk is dit verschil in metselverband en baksteenkleur het resultaat van een herstelling. Aan de buitenzijde is een rij bakstenen schuin tegen de fundering geplaatst. De mortel heeft een beige kleur en bevat cement. Bovenaan is de mortel zacht geworden door de inwerking van water. In het noordoosten en het zuidwesten wordt de fundering onderbroken door een deuropening met een breedte van 2,50 m aan de binnenkant en 2,95 m aan de buitenkant. Bij de aanleg van het vlak werden vier metalen fragmenten, afkomstig van de deurhengsels en -klink, en delen van een houten deur gevonden.

De restanten van de molen bevinden zich deels op reeds onteigende grond en deels op terrein dat nog in handen is van de huidige eigenaar. Om zoveel mogelijk informatie over de molen te verzamelen werd, in overleg met het Agentschap Onroerend Erfgoed, beslist om binnen het proefsleuvenonderzoek, een kleinschalige opgraving uit te voeren en het spoor te couperen. De coupe toont dat de bewaarde diepte van de fundering 88 cm bedraagt. De bovenkant ervan ligt op 64,96 m TAW. Onderaan de fundering is ijzerzandsteen los op cement geplaatst, als basis voor de fundering. De fundering is aangelegd op een pakket (donker)grijs Diestiaanzand met klei. Aan de binnenkant is een pakket uitgegraven (licht)bruin zandig leem te zien onder de bouwvoor. De dikte varieert van 35 tot 50 cm. Aan de buitenkant ligt de funderingskuil. Deze heeft een zandig lemige textuur en een (licht)bruine kleur. Baksteenpuin en mangaan komen er in voor als inclusies.

M.A. Duwaerts e.a., De molens in Brabant, Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961, p. 60-62.
Herman Holemans, Kadastergegevens: 1835-1985. Brabantse wind- en watermolens. Deel 5: arrondissement Leuven (M-Z), Kinrooi, Studiekring 'Ons Molenheem', 1994.
Genicot L.F., Van Aerschot S., de Crombrugghe A., Sansen H. & Vanhove J.,  Inventaris van het cultuurbezit in Vlaanderen, Architectuur, Provincie Brabant, Arrondissement Leuven, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 1, Luik, 1971.
I. Van de Staey, "Het landschap van "de Witte". Een overzicht van de erfgoedelementen in de streek Testelt-Averbode-Zichem-Scherpenheuvel - bijlage 18", Antwerpen, 2008.
A. Buelens, "Het oude Zichem en Scherpenheuvel", s.l., 2000.
Niels Janssens, Lise Cox & Jeroen Vanden Borre, "Archeologische prospectie met ingreep in de bodem, Scherpenheuvel-Zichem – Stenenmolenstraat", Gent, 2011 (BAAC Vlaanderen, Rapport 15).
Lieven Denewet, "Al 11 Vlaamse molenrompen gesloopt sinds 1990", Molenecho's, XXIII, 1995, 4, p. 207.
‘Steden en Landschappen - VIII - De Demervallei’, 1915, p 10.
Info Geert Daenen-Bosmans, Kiezegem, 09.03.2014.