Molenzorg

Wilrijk (Antwerpen), Antwerpen


Prentkaart E.S. (E. Schreij), Berchem-Antwerpen, ca. 1910 (coll. D. Vandenbulcke, Staden)
Algemeen
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Schaliemolen
Schaliënmolen
Molen De Groof

Ligging
Jules Moretuslei
2100 Wilrijk (Antwerpen)

zuidzijde
Sint-Bavostraat
kadasterperceel B72


toon op kaart
Type
Achtkante houten bovenkruier
Functie
Korenmolen
Gebouwd
1830-1832
Verdwenen
1914 - 3 oktober, oorlog
Beschrijving / geschiedenis

Niet ver van de standaardmolen van Meyvis, werd in 1830-1832, op het einde van de Sint-Bavostraat, een achtkante houten bovenkruier opgericht door brouwer Jan Baptist De Groof-Van den Eynde en nijveraar Frans Nagels. Zij hadden daartoe in 1832 de toestemming bekomen van de Gedeputeerde Staten van de provincie Antwerpen, dat eigenlijk een regularisatie was.

Tijdens de Belgische Omwenteling trachtten de Franse troepen tussen 1830 en 1832 de Hollandse generaal Chassé met zijn garnizoen uit de Antwerpse Citadel te verdrijven. Wilrijk was in die strijdperiode onrechtstreeks betrokken partij daar op het grondgebied van de gemeente Franse eenheden gelegerd waren. Om zich te beschermen tegen de eventuele gevolgen van de wekenlange zware beschietingen, ging de muldersfamilie De Groof zich eind oktober 1830 verschuilen in de gemetselde molengalerij. Met hun  negen kinderen, een aantal dat later nog zou uitgroeien tot 14, en met paard en kar verbleven ze meerdere dagen in de stenen onderbouw van hun molen om daar te wachten tot het ergste voorbij was. Boven de brede inrijpoort van de molen was een witte sluitsteen ingemetseld met daarop de inscriptie "J. De Groof - 1830".

Opeenvolgende eigenaars:
- 1832, opbouw: a) De Groof-Van den Eynde Jan-Baptist, brouwer te Wilrijk en b) Nagels Frans Jozef, nijveraar te Wilrijk.
- 02.02.1850, erfenis: a) Nagels François Joseph, nijveraar te Kontich en b) De Groof-Van den Eynde Jan-Baptist, de weduwe en kinderen (kinderen: a) De Groof Frederik Leopold, minderjarige te Wilrijk, b) De Groof Catherina, echtgenote Huysmans Joseph, te Antwerpen, c) De Groof Petrus, brouwer te Wilrijk, d) De Groof Franciscus, molenaar te Wilrijk, e) De Groof Regina, te Wilrijk, f) De Groof Joanna, te Wilrijk, g) De Groof Joannes Ludovicus, brouwer te Wilrijk, h) De Groof Petrus Josephus, bakker te Wilrijk, i) De Groof Carolus, molenaar te Wilrijk en j) De Groof Constantinus, bakker te Wilrijk (overlijden van Jan-Baptist De Groof)
- 13.07.1865, verkoop: a) De Groof Frans Karel, molenaar te Wilrijk, b) De Groof Jan Louis, brouwer te Wilrijk en c) De Groof Constant, bakker te Wilrijk (notaris Vanderschoot).
- 02.12.1860, deling: De Groof Petrus Emile, molenaar en later herbergier te Wilrijk (notaris Vanderschoot)
- 17.01.1900, verkoop: a) Meyvis Corneel, molenaar te Wilrijk, b) Meyvis Ludovicus, molenaar te Wilrijk en c) Meyvis Jacob, minderjarige te Rijkevorstel (notaris Meeus)
- 27.03.1911, verkoop: a) Meyvis-Eyckmans Ludovicus, molenaar te Wilrijk en b) Meyvis-Mertens Jaak, molenaar te Wilrijk (notaris Meeus)

De Schaliënmolen werd in 1910 omgebouwd tot een stoomgraanmolen. Vlak tegenaan de molenromp werd een machinezaal met bijbehorende schouw gebouwd, alhoewel de molen zijn oorspronkelijk uitzicht bleef behouden. Bij windstilte kon het binnenwerk voortaan door een stoommachine worden aangedreven.

In 1911 werd het hele molenerf volgebouwd met een herenwoning en een grote houten loods met een verdieping.

In de nacht van 3 oktober 1914, staken Belgische militairen het vuur aan de molen. Samen met de houten loods en de naastliggende stenen woning ging hij in de vlammen op. De felle orange vuurgloed tegen de donkere hemel, was het sein voor de Wilrijkse bevolking om massaal op de vlucht te slaan voor het nakende oorlgosgeweld.

Het woonhuis werd in volle oorlogstijd reeds hersteld door schrijnwerker De Wolf van het Molenveld, maar de molen zelf zou nooit meer opgebouwd worden.

Wel richtte Jaak Meyvis in 1920, naast zijn woonhuis op de plaats van de verdwenen Schaliemolen, een mechanische maaldeirj op. Deze was opgetrokken in een grauwe rode baksteen en had het uitzicht van een kazerne. Deze maalderij werd eerst aangedreven door een armgasmotor, later door elektriciteit.
In 1930 werd dit berijf nog vergroot. De Wilrijkse bevolking echter bleef deze maalderij "den meulen van Meyvis" noemen. In 1960 werd het bedrijf voorgoed stilgelegd. Het totaal bouwvallige maalderijgebouw werd in 1970 gesloopt. Bij deze afbraak kwman heel even de oude fundamenten tevoorschijn van de oorspronkelijke Schaliemolen. Een modern woonblok vulde later de ontstane opening op.
Een "Schaliemolenstraat" houdt vandaag voorgoed de herinnering levendig aan de prachtige houten achtkante windmolen.

Naast de windmolen stond een stoommaalderij, maar er werd aanvankelijk ook nog met de wind gemalen.

In 1914 werd, net zoals zijn buurmolen, ook de houten achtkante bovenkruier gesloopt.

Herman HOLEMANS & J. DE RIDDER

Literatuur

Brief van Y. Van Tichelen, verre nazat van de muldersfamilie De Groof, 25 azpril 1961.J. De Ridder, "Windmolens te Wilrijk", Wilrijk, Kring voor Heemkunde Wilrica vzw, 1995.
Prims F., Geschiedenis van Wilrijk, Wilrijk, 1952.
Van Der Zeyp J., Het rijke Wilrijk 1200 jaar oud, Antwerpen, 1965.
Van Passen R., Geschiedenis van Wilrijk, Wilrijk, 1982.
H. Holemans & P.J. Lemmens, Molens van de Voorkempen en van Groot-Antwerpen, Nieuwkerken, 1983, p. 35-37;
G. Kockelberg, Historische molenvermeldingen in en om Antwerpen. Een blik op de 1000-jarige geschiedenis der Antwerpse molens, Antwerpen, 1986, p. 120-121.
Van Passen R., Molensprokkelingen, in: Molens in de provincie Antwerpen. Katalogus van de molententoonstelling te Boechout en Kasterlee, 1965.
Van Passen R. & Roelants K., Toponymie van Wilrijk, Wilrijk, 1967.
Zo was... Wilrijk, Antwerpen, 1973.

Overige foto's

<p>Schaliemolen<br>Schaliënmolen<br>Molen De Groof</p>

Prentkaart. Verzameling Ons Molenheem

<p>Schaliemolen<br>Schaliënmolen<br>Molen De Groof</p>

Prentkaart, uitgegeven in Kapelstraat 12, Hoboken. Verzameling Ons Molenheem

<p>Schaliemolen<br>Schaliënmolen<br>Molen De Groof</p>

Prentkaart V.P.F.. Verzameling Ons Molenheem

<p>Schaliemolen<br>Schaliënmolen<br>Molen De Groof</p>

Prentkaart. Verzameling Ons Molenheem

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: dinsdag 21 juli 2015

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens