Bals Molen was een stenen bergmolen die in 1838 werd gebouwd door Zoontjes aan de Windmolenstraat op de grens met Perk, op 200 meter afstand van de Zoontjes Molen, een gelijkaardige stenen bergmolen die 7 jaar voordien was opgericht (zie aldaar).

De molen werd opgetrokken met bakstenen van de streek. De muren hadden een gemiddelde dikte van 1,35 meter. De bouw duurde 9 maanden.

Opeenvolgende eigenaars
- 1839, opbouw: Bal Franciscus Emmanuel, molenaar te Vilvoorde
- 06.02.1875, deling: Bal-De Roover Lodewijk, molenaar te Vilvoorde (notaris Deruydts)
- 25.06.1880, gift: Bal-Vanderelst Jan, molenaar te Vilvoorde (notaris Deruydts)
- 30.11.1883, verkoop: Verlinden-Van Hamme Jozef, molenaar te Sint-Joris-Winge (notaris Kips)
- 09.06.1885, verkoop: De Ruydts-Balasse Jan Lodewijk Leopold, notaris te Brusel (notaris Vander Burght)
- 02.01.1899, verkoop: De Roover-Heuvelmans Jan Henry, pluimdierkoopman te Brussel (notaris Bal)
- 07.03.1932, vezrkoop: Hertens-De Laet Willem, molenaar te Vilvoorde (notaris De Ruydts - oude gebouwen eertijds molen)
- 23.01.1962, gift: Hertens-Delobel Jozef Jan Frans, bediende te Vilvoorde (notaris Lumen)
- 11.07.1969, gift: Balduzzi-Courtens Angelo Giovanni, ondernemer te Vilvoorde (notaris Lumen)

Op 25 maart 1840 werd de molen vernield door een brand, veroozaakt door de bliksem. Alleen de zwartverbrande muren bleven overeind.

De molen werd onmiddellijk wederopgebouwd en in 1841 kon hij weer het graan malen zoals voorheen.

In april 1880 deed zich een ongeval voor in de molen. Het parket kwam ter plaatse om een onderzoek in te stellen.

Vroeger was het molenaarshuis tevens een drankgelegenheid en de benedenverdieping van de molen werd bij kermissen en feesten als danszaal gebruikt. (Dit gebeurde niet meer in 1902).

Einde 1914 werd de molen zwaar beschadigd door de Duitsers. In die tijd mocht de molenaar slechts zes dagen malen per maand.

De wieken, die in zeer slechte staat waren, werden in 1924 verwijderd. Eén metalen roede werd verkocht aan een molenaar uit Sterrebeek. De molen werd toen aangedreven door een zuiggasmotor en werd daarna tot woning ingericht.

De basis van de molen en de eerste vedieping waren nog in de jaren 1960 bewoond, maar verkeerde in slechte staat. Het restant werd na 1993 opgeruimd. Thans is er een nieuwbouw gevestigd.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

De Denderbode, 18.04.1880.
Het parket van Brussel heeft zich vrijdag naar Vilvoorde begeven om een onderzoek in te stellen over een ongeluk in een windmolen voorgevallen op den weg naar Perk.

Land van Aalst, 18.04.1880
Het parket van Brussel heeft zich Donderdag naar Vilvoorde begeven om een onderzoek in te stellen over een ongeluk, dezer dagen voorgevallen, in een windmolen op den weg naar Perk.

------------------

René Puttemans, De Windmolens uit het Vilvoordse (rechter Zenneoever), in: Eigen Schoon en De Brabander, XIV, 1931, p. 280-281 (Vilvoorde: Bal's molen)

Op een 200-tal meter van de molen van Zoontjes bevindt zich ten huidigen dage nog, doch erg beschadigd, Bal’s molen. Deze molen, door Zoontjes opgericht in ’t jaar 1838 is gebouwd met witte steen van de streek, Doornikse kalk en korenmeel. De muren hebben een dikte van 1,35 m. Men werkte negen maanden aan ’t oprichten ervan. Het molenhuis, in veelhoekigen vorm rond de romp gebouwd, bestaat uit zes ruime luchtige plaatsen. Vroeger diende een woonst voor herberg en het gelijkvloers van den molen gedurende de kermisdagen voor danszaal (afgeschaft in 1902). De eerste bewoner was Zoontjes, die hem rond ’t jaar 1845 overliet aan Lodewijk Bal, afkomstig van Peutie. Tijdens een verschrikkelijk onweder, dat losbrak over de streek, de 25 Maart 1840, werd de molen door de bliksem getroffen en om 10 u. in de voormiddag door vuur en vlam vernield; enkel de zwart berookte muren bleven staan. De molen werd dadelijk weer opgebouwd en in 1841 kon hij weer malen. In 1883 kocht de zoon van Lodewijk Bal de windmolen te St.-Gertrudis-Machelen. Bal’s molen werd overgelaten aan Jan Verlinden afkomstig van Binkom bij Leuven, in ’t jaar 1884. Deze persoon bleef slechts een goed geteld jaar op de molen ter oorzake dat die man te goed in ’t glas kijken kon. Hij werd verkocht aan den Heer Deroover, secretaris van de beheerraad der Staatstuinbouwschool te Vilvoorde, die hem in huur gaf aan J. B. Mertens in Januari 1886.
Einde 1914 gedurende de wereldoorlog werd de molen fel beschadigd door de Duitsers. Deze dreven hun schijnheiligheid zo ver dat ze de borst ervan doorboorden, daarna de opening fijn toestreken, met het gevolg dat bij het in werking stellen van de molen een wiek ten gronde plofte, die enkel stoffelijke schade aanrichtte. Op vastgestelde datum mocht de maalder 6 dagen op een maand de molen doen draaien – de andere dagen werd de molen streng bewaakt.

In ’t jaar 1924 datum waarop de wieken in slechte toestand verkeerden besloot men ze te verwijderen en de molen in ’t vervolg te doen draaien bij middel van een armgasmotor. Twee wieken werden verkocht aan een maalder van Sterrebeek, de twee andere werden stuk geslagen. Alzo werd de stenen reus, die de andere fel overtrof in grootte, verminkt; en nog hedendaags rijzen voor onze ogen de stenen romp met zijn grijze kop.

(afbeelding: uitzicht 1931, pentekening René Puttemans)

--------------------

Adelijn Calderon, Historiek der straten van Vilvoorde, Leuven, Uitgeverij Jan van Helmont, 1993, p. 376-379.
Tussen de Perksestraat en de Klein Steenstraat treffen we de Windmolenstraat aan in de wijk Faubourg. Gedurende lange tijd stonden in deze omgeving twee windmolens die het graan van de landbouwers uit Houtem en Peutie maalden: de Zoontjes'molen en de Bal's molen. Hereboer Zoontjes bouwde de eerste molen in 1832, maar verkocht deze reeds in 1838 om met de opbrengst een nieuwe te bouwen, tweehonderd meter verder, die later is uitgebaat door Frans Emmanuel Bal. In het begin van de twintigste eeuw werden beide molens door de bouw van nieuwe woningen zo omsloten dat ze praktisch geen wind meer vingen. Uiteindelijk resulteerde dat in een verminderde produktie. Zoontjes'molen werd afgebroken in 1913. Bal's molen is in 1840 zwaar door de bliksem getroffen en heropgebouwd, doch in 1914 weer erg verminkt door de Duitsers. De laatste twee wieken zijn tenslotte in 1924 verkocht. Vandaag de dag (1993) kunnen we nog enkel de overblijfselen zien.

Gedrukte bronnen
De Denderbode, 18.04.1880.
Land van Aalst, 18.04.1880

Werken
René Puttemans, De Windmolens uit het Vilvoordse (rechter Zenneoever), in: Eigen Schoon en De Brabander, XIV, 1931, p. 280-281 (Vilvoorde: Bal's molen)
Calderon Adelijn, Historiek der straten van Vilvoorde, Leuven, Uitgeverij Jan van Helmont, 1993, pp 376-379.
Lauwers J., Peutie en zijn voormalig begijnhof van Steenvoort, Peutie-Tielt, 1976.
Lauwers J., De stad Vilvoorde. Peutie, in Kuierend door Midden-Brabant. De witloof- en druivenstreek, Winksele, 1987, p. 99-104.
Vanden Wijngaerd C., Peutie, dorp bij de stad, Historiek-reeks CVP-Vilvoorde, Vilvoorde, 1988.
Verbesselt J., Het parochiewezen in Brabant tot het einde van de 13e eeuw, deel XI, Pittem, 1972, p. 100-119.
Verheyden A.L.E., Vilvoorde in oude prentkaarten, deel I, Zaltbommel, 1972, nrs. 126-128.
Verheyden A.L.E., Vilvoorde in oude prentkaarten deel II, Zaltbommel, 1979, nrs. 106-116.
Wauters A., Histoire des environs de Bruxelles, VII, Brussel, 1972, p. 8-37.
M.A. Duwaerts e.a., "De molens in Brabant", Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961;
Holemans Herman, "Kadastergegevens: 1835-1985. Brabantse wind- en watermolens. Deel 3: arrondissement Halle-Vilvoorde (M-Z)", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem", 1992.
Puttemans René, "Molen van Bal - Machelen", Eigen Schoon en de Brabander, 1931.
Frans Ringoot, "De molens van Vilvoorde", Ons Molenheem (Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem), 1999, jan.-maart, nr. 1, p. 10-15.

Mededelingen
Wim van der Elst, Laken, 09.11.2013.