Molenzorg

Gits (Hooglede), West-Vlaanderen


Algemeen
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Doornbergmolen
Gitsbergmolen
Dooms molen
Molen Doom
Kestelootsmolen

Ligging
Gitsbergstraat 109
8830 Gits (Hooglede)

westzijde
vroegere "Leege straete"
ten Z. van de Bruggestraat
Gitsberg
kadasterperceel C773


toon op kaart
Type
Staakmolen
Functie
Korenmolen, later ook oliemolen
Gebouwd
ca. 1538 / ca. 1635
Verdwenen
ca. 1580, oorlog / 1882 - voorjaar, sloop
Beschrijving / geschiedenis

De Doornbergmolen, Gitsbergmolen, Dooms molen of Kestelootsmolen was een houten korenwindmolen op de Gitsberg, aan de westzijde van de Gitsbergstraat (nr. 109), de vroegere "Lege strate", aan het begin van de holle straat (nog steeds), ten zuiden van de Bruggestraat.

Volgens het kadaster van 1829-1830 stond de molen op een wal van 35 ca. en in eenn weiland van 4 a. 60 ca.

Deze staakmolen op teerlingen werd rond 1538 opgericht. Hij werd tijdens de godsdiensttroebelen (rond 1580) vernield.

Op dezelfde molenwal werd rond 1635 een houten koren- en oliewindmolen opgericht door een lid van de molenaarsfamilie Kesteloot. Er bleef een rapport uit 3 maart 1770 bewaard over deze graanmolen, toen hij in het bezit was van Pieter Pyckaert.

We zien de molen aangeduid op:
- de Fricxkaart (1712) als "Getsberg M."
- Reinier & Josua Otten, "Comitatus Flandriae Universe in Ditiones Peculiares Distinctae Tabula Nova & Accuratissima", Amsterdam, R & I. Otten, (tussen 1725 en 1750): "Kersterloots Mole"
- Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden, opgenomen op initiatief van graaf de Ferraris (ca. 1775°: zonder benaming, met het bruin symbool van een staakmolen
- Atlas der Buurtwegen (1846); als een staakmolen op teerlingen
- Topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860); als een staakmolen op teerlingen.

In de Gazette van Gend verscheen op 18 mei 1778 de volgende verkoopsadvertentie: "Te koop eenen schoonen koornwindmolen en een hofstedeken, gestaen zuyd de kerke, genaemd den Doornbergmolen ende van ouds genaemd geweest, den Kestelootsmolen." Er werd ook gemeld dat de molen onder de jurisdictie van Oost-Ieper-Ambacht stond en gebruikt werd door Jan Baptist Braem.

Deze Jan-Baptist Braem was gehuwd met Maria-Jacoba de Vriendt. Zijn zoon Jan-Antoon Braem werd geboren te Gits rond 1755 en huwde met Anna-Maria van Damme. Hij stierf er als molenaar op 8 januari 1819. Kuiper Jan Boutens stierf te Gits op 11 november 1817 langs de weg van Gits naar Roeselare bij de molen van Antoon Braem.

In 1829-1830 was de molen in het bezit van de weduwe van molenaar Jan Doom, namelijk Anna-Katharina van der Meersch (Wevelgem 5 sept. 1761 - Gits 2 juni 1838), dochter van Bonaventura en Maria-Angelica du Boccage, die op 28 april 1789 getrouwd was met (Pieter-)Jan Doom (Hooglede 2 juni 1748 - Gits 1 april 1825), een broer van Pieter-Francis ("gewesen agent deser gemeente") en van Marinus Doom, augustijn en later onderpastoor te Roeselare.

Pieter Doom (Gits 14 juni 1802 - 15 maart 1877), zoon van Jan en Anna-Catharina van der Meersch, en gehuwd met Anna-Maria van Haelewyn (°Gits 22 september 1802) zette het molenbedrijf voort (toewijzing op 21 juni 1838, akte notaris Vanhee).

In oktober 1847 brandde zijn huis, schuur en stalling af. Ook een grote hoeveelheid graan en andere waren werden vernield. De schade werd geraamd op 8 à 10 frank. De ramp was veroorzaakt door gloeiende kolen die onvoorzichtig bij de schuur gelegd waren.

Na het overlijden van Pieter Doom in 1877 erfden zijn weduwe en kinderen de molen. De weduwe ging op 8 oktober 1880 naar Menen wonen.

De molen werd in het voorjaar van 1882 gesloopt. Blijkbaar kon geen opvolger gevonden worden. Op 10 maart 1882 werd door de gemeente Gits aan Clemens Doom (zoon van Pieter) en op 4 april 1883 aan Anna-Catharina van der Meersch (weduwe van Pieter Doom) terugbetaling van belastingen geschonken wegens volledige inactiviteit van twee huizen en een molen.

Lieven DENEWET & A.T. VAN BIERVLIET

Aanvraag door Pierre Pijckaert, molenaar uit Ichtegem, in 1770 om een graanwindmolen in Gits op te richten, in de kasselrij Oostieperambacht, op een stuk grond tegen de weg Gits-Roeslare. Het octrooi werd hem niet toegestaan. Verzet door de burgemeester en schepenen van de parochie Gits, de vier molenaars en talrijke inwoners van Gits, 1770. Octrooi niet verleend.

Bijlagen

Standaerd van Vlaenderen, 21.10.1847, p. 2, kol. 1.
Oktober 1847. Huis, schuur en stalling van molenaar afgebrand door gloeiende kolen
De verledene week is de wooning, schuer en stalling van den heer Doom, mulder te Gits by Rousselaere, afgebrand. Eene groote hoeveelheyd graen en andere koopmanschappen is insgelyks verbrand. Men begroot de schade op 8 tot 10 franks. Gloeyende koolen onvoorzigtig by de schuer gelaten, hebben de ramp te wege gebragt.

Te Gits, by Rousselaere, is de wooning met de stallingen en schuer, toebehoorende aen den mulder Doom, door eenen geweldigen brand in asschen gelegd. De schade wordt op meer dan 10,000 fr. geschat.
De Nyverheid. Nieuw adverentie-blad van Brugge en West-Vlaenderen, 24.10.1847, p. 1, kol. 3.

Literatuur

Archieven
Archives départementales du Nord, Série B (Chambre des Comptes), n° (ingeschreven oprichtingsoctrooi, ca. 1635).
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1882. Aanvraag door Pierre Pijckaert, molenaar in Ichtegem, voor de oprichting van een graanwindmolen in Gits, 1770.
Gemeentearchief Hooglede, Register van beramingen van burgemeester en schepenen te Gits, deel 1857-1891, f° 198 en 293 (10 maart 1882 en 4 april 1883).

Uitgegeven bronnen
Gazette van Gend, 18 mei 1778, nr. 40.
Standaerd van Vlaenderen, 21.10.1847, p. 2, kol. 1 (brand woning, stallingen en schuur)
De Nyverheid. Nieuw advertentie-blad van Brugge en West-Vlaenderen, 24.10.1847, p. 1, kol. 3 (brand woning, stallingen en schuur)
Fricxkaart, 1712.
Reinier & Josua Otten, "Comitatus Flandriae Universe in Ditiones Peculiares Distinctae Tabula Nova & Accuratissima", Amsterdam, R & I. Otten, (tussen 1725 en 1750)
Ferrariskaart, ca. 1775.
Atlas der Buurtwegen van Gits, ca. 1844.
Topografische kaart van Vandermaelen, ca. 1850.
Kadastrale kaart van P.C. Popp, ca. 1860.

Werken
Lieven Denewet, "Hooglede  en Gits in de krant, 1840-1910. Van een wonderdokter, valse nonnen en een landbouwer-uitvinder", Hooglede, 2009, 162 p. (Ledda Giddis. Bouwstoffen voor de geschiedenis van Hooglede en Gits, 1).
A.T. Van Biervliet, De windmolens van Gits, in: Rollariensia, VII, 1975, p. 217-233
A.T. Van Biervliet, De Windmolens van Gits, in: "De Gids voor Gits", Gits, Gemeenteuitgave, 1971, p. 27-30.
A.T. Van Biervliet, Gits in oude prentkaarten, waarin afbeeldingen van Finance, Grijspeersmolen, Onledemolen en Stenenmolen, Zaltbommel, 1972
Lieven Denewet, Windmolens in Hooglede-Gits, vroeger en nu, Hooglede, 1979.
Herman Holemans, Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 2. Gemeenten D-G, Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1994.
A.-T. Van Biervliet, Gits door de eeuwen heen, Gits - Handzame, 1986, p. 47-51.L. SLosse, "Rond Kortrijk", Roeselare, 1916, p. 2063 (over Marinus Doom)

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: zaterdag 1 oktober 2022

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens