Molenzorg

Hallaar (Heist-op-den-Berg), Antwerpen


Verzameling Ons Molenheem
Algemeen
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Berthoutmolen
Hoezemolen
Stenen Molen
Hallaarmolen
Molen van Halderhofken
Hallaarhofmolen

Ligging
Berthoutlaan
2220 Hallaar (Heist-op-den-Berg)

Hallaarhof, Hallaar-aard
kadasterperceel A503


toon op kaart
Type
Stenen windmolen
Functie
Korenmolen
Gebouwd
1809
Verdwenen
1928
Beschrijving / geschiedenis

De Berthouts, heren van de heerlijkheid Mechelen, waartoe Heist-op-den-Berg behoorde, bezat een burcht te Hallaar. In 1311 verkocht Floris Berthout de erfvrije rechten van de zogenaamde "Hallaar-aard" aan de plaatselijke bewoners.
De enige resterende toren van de burcht uit de Middeleeuwen (12de-13de eeuw) werd verbouwd tot windmolen in 1809.

Een kadasterdocument van rond 1830 beschrijft: "in steen vervaardigd, in goeden staat maar weinig ruim. De huurder is Willem Plattenboscch".

Volgens de kadastrale legger van P.C. Popp (ca. 1855) was de "Windmolen" dan in het bezit van molenaar Edouard Caluwaert-Fasbinder. De molen was ingedeeld in klasse 5 en had een kadastraal inkomen van 210 frank (bebouwd) en 10,91 frank (onbebouwd - perceelsgrootte 15 are 40 centiare).

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Caluwaert-Verboven Jos Ambroos, notaris te Heist-op-den-Berg - huurder-molenaar is Willem Plattenbosch
- 09.12.1850, gift: Caluwaert-Fasbinder Edouard, molenaar te Heist-op-den-Berg (notaris Leemans)
- later, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Luyckx)
- 23.10.1882, gift: a) Caluwaert Joseph Jean Antoine, notaris te Heist-op-den-Berg, b) Caluwaert Louis Benoit, handelaar te Heist-op-den-Berg en c) Caluwaert Marie Jules, brouwer te Westmeerbeek (notaris Le Corbesier)
- 29.03.1883, deling: Caluwaert-De Bie Louis Benoit, handelaar te Heist-op-den-Berg, later te Schaarbeek (notaris Coen)
- 04.04.1904, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Louis Caluwaert)
- 05.05.1927, verkoop: a) Aerts Alfons, landbouwer te Hallaar en b) Aerts Maria Victoria, landbouwster te Hallaar (notaris Caluwaert)

Rond 1908 werd Constant Vrancx-Thijs, de zoon van Karel Vranck, de molenaar. HIj bleef dat tot 15 maart 1928. Op 5 mei 1927 was de molen door de ervan Caluwaert al openbaar verkocht aan Alfons Aerts. Hij was een landbouwer van kop tot teen en wilde het laatste stukje grond bewerken en vruchten doen dragen. Daarom zou hij de molenberg benutten voor het dempen van de vestingsgrachten die de molen omringden.

De nieuwe eigenaar Alfons Aerts vernam dat de molen omwille van zijn eigenaardig karakter en historische waarde onder de monumenten  geklasseerd was geworden. Prompt daarop verkocht hij het draaiende werk aan Constant Vrancx en zou hij de toren afbreken. Vrancx was ook zinnens geweest om de molen op de openbare veiling te kopen, maar door een misverstand was hij op het juiste ogenblik afwezig. Samen met molenmaker Victor Lambrechts uit Beerzel begon hij al de molenonderdelen af te breken, een werkje dat een drietal dagen in beslag nam. Tijdens deze afbraak werd Constant Vrancx gewond door de hamer van Victor. Hij had slechts een kleine snee op het voorhoofd, maar 's nachts kreeg hij hevige hoofdpijn en 's morgens was hij overleden. (Jozef Weyns, Veldboekjes, II, p. 174).

Aan de nieuwe eigenaar had de gemeente Hallaar allerlei voorstellen gedaan tot behoud van de molen., maar niets hielp. Eindelijk was de gemeente toch tot akkoord gekomen voor de aankoop van de toren (warvan het molenwerk al verdwenen was) met rondom twee meter grond en een uitweg naar de straat, maar dan moest de gemeente nog het afvoeren en gelijkmaken van de molenberg en het vullen van de grachten voor zijn rekening nemen.
Toen L. Liekens namens de gemeente enkele uren later om zijn handtekening kwam, had eigenaar Alfons Aerts zich al laten ompraten door geburen en van een akkoord kwam niets in huis. Liekens wees hem zelfs op de mogelijke wraak van de geesten, zo hij de hand aan de toren zou slaan of op het lot dat de maalder bezegeld was. Niets hielp. De man was de gemeente te slim geweest. Hij had aan de geburen beloofd dat iedereen de stenen van zijn toren mcoht komen afbreken en weghalen. En het bleek weldra dat alle bijgeloof diesaangande verzwonden was. Dat gebeurde in de zomer van 1928.

De molen werd gesloopt in 1928, toen eigenaar Alfons Aerts vernam dat zijn "molentoren" beschermd zou worden... In het omwalde pachthof-molenhuis uit 1714 werd in 1855 de Hallaarse dichter-novellist Philimond Caluwaert geboren.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

Archieven
Kadasterarchief, Mutaties Hallaar, schetsen 1890/5.

Werken
H. Holemans & P.J. Lemmens, Molens der Zuiderkempen, Nieuwkerken, 1978, p. 43-46;
Karel Lemmens, De molens van Heist-op-den-Berg, Heist-op-den-Berg, Heistse Heemkring "Die Swane", 1990;
P.J. Lemmens, Molenoverzicht uit het Arrondissement Mechelen van 1830 tot heden, Heemkundig Handboekje voor de Antwerpse Randgemeenten, Kwartaalschrift, Borgerhout, Gitschotel Buurschap, Jg. 10, 1962, nr. 4, p. 6 (ill.) en 8;
H. Thys, Molens in het arrondissement Mechelen, circa 1865-1870, in Heemkundig Handboekje voor de Antwerpse Kempen, Borgerhout, jg. 14, 1966, p. 3-14.
H. Kennes & R. Steyaert, Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Mechelen, Kantons Duffel - Heist-op-den-Berg, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 13N4, Brussel - Turnhout, 1997.
L. Herteleer, Geschiedenis van Heist-op-den-Berg 1795-1976, Heist-op-den-Berg, 1986.
René Van Loo & René Lambrechts, Zo was Hallaar, Antwerpen, 1973. 
Verstappen André, De molen van 't Halderhofken, 't Swanekoeriertje (Heemkring 'Die Swane' - Heist-op-den-Berg / Heemkring 'Berthout' - Hallaar), XXXII, 2003, 8, p. 109 e.v.
Herman Holemansn, "De stenen windmolen van Hallaar", Ons Molenheem (Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem), 1996, nr. 3, p. 3-7.

Overige foto's

<p>Berthoutmolen<br>Hoezemolen<br>Stenen Molen<br>Hallaarmolen<br>Molen van Halderhofken<br>Hallaarhofmolen</p>

Verzameling Ons Molenheem

<p>Berthoutmolen<br>Hoezemolen<br>Stenen Molen<br>Hallaarmolen<br>Molen van Halderhofken<br>Hallaarhofmolen</p>

Prentkaart. Verzameling Ons Molenheem

<p>Berthoutmolen<br>Hoezemolen<br>Stenen Molen<br>Hallaarmolen<br>Molen van Halderhofken<br>Hallaarhofmolen</p>

Prentkaart L. Liekens-Van Steen, 1904. Verzameling Ons Molenheem

<p>Berthoutmolen<br>Hoezemolen<br>Stenen Molen<br>Hallaarmolen<br>Molen van Halderhofken<br>Hallaarhofmolen</p>

Prentkaart. Verzameling Ons Molenheem

<p>Berthoutmolen<br>Hoezemolen<br>Stenen Molen<br>Hallaarmolen<br>Molen van Halderhofken<br>Hallaarhofmolen</p>

Verzameling Ons Molenheem

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: vrijdag 30 december 2016

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens